خشکسالی و کمبود آب تنها در ایران اتفاق افتاده است؟

به گزارش خبرگزاری فارس، تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین جهان را در دهه های گذشته به سمتی برده که تقریبا اکثر کشورها با بحران خشکسالی و کمبود آب مواجه هستند و خشکسالی و کمبود آب مختص ایران نیست، کشورهای آمریکایی، اروپایی، آسیا، روسیه و هند هیچکدام از این پدیده نوظهور در امان نیستند.

پایگاه خبری «ای دی اف» در گزارشی با عنوان «چگونه تغییرات آب و هوایی بر تشدید خشکسالی ها تاثیر می گذارد» نوشت: پس از آنکه طوفان های موسمی آتلانتیک 2020 طوفان هایی را با اسامی مختلف درست کرد و تعداد آتش سوزی های منابع طبیعی و جنگل رکورد جدیدی را ثبت کرد، جوامع آسیب پذیر بیشتر در معرض خطر قرار گرفتند.

از سوی دیگر شرایط آب و هوایی ناگوار که همه مرتبط به تغییرات آب و هوایی و اقلیم بود باعث گسترده شدن خشکسالی ها شد که حتی این امکان دارد که خشکسالی ها به یک پدیده ماندگار دائمی در مناطق آمریکا تبدیل شود.

شرایط خشکسالی از اوایل تابستان 2020 دراین منطقه حاکم است و حتی بسیار هم بدتر می شود و تقریبا از اکتبر 2020 تقریبا تمام مناطق مناطق غرب و بیش از نیمی از مناطق جنوب این کشور دچار پدیده خشکسالی هستند در این میان بیش از نیمی از خشکسالی های منطقه غرب این کشور جزو خشکسالی های شدید و استثنایی طبقه بندی شده است. تقریبا در 4 منطقه این کشور شامل آریزونا، کلرادو، مکزیکو و اوتاها شدت خشکسالی 75 درصد این مناطق را درگیر کرده است.

«نوا» پیش بینی کرده است که این شرایط وخیم احتمالا در فصل بهار آینده به ویژه در مناطق جنوب غرب ادامه داشته باشد که این یک خطر جدی برای تولیدات محصولات کشاورزی منطقه خواهد شد از سوی دیگر باعث افزایش آتش سوزی ها، و از بین رفتن سیستم های آبیاری نوین می شود.

تغییرات آب وهوایی و اقلیم علاوه بر اینکه باعث وخیم شدن شرایط آب و هوایی می شود باعث گسترش پدیده خشکسالی شده و گرمای زیادی که در اطراف زمین در اثر گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیم ایجاد می شود باعث از بین رفتن رطوبت خاک و تشدید خشکسالی شده و تولید محصولات کشاورزی را با خطر می اندازد. کاهش حجم بارش برف، و ذوب سریع آنها و حتی تغییر الگوهای جذب آنها به خاک از اثرات تغییرات آب وهوایی است که در ادامه باعث افزایش تنش های آبی و کاهش ذخایر آب زیر زمینی نیز می شود.

*نقش تغییرات آب و هوایی در ایجاد خشکسالی

تغییرات آب و هوایی باعث گرم شدن هوا و خاک و فرار رطوبت می شود از سوی دیگر بخار را تشدید می کند که در ادامه منجر به خشکسالی های شدید می شود امروزه ثابت شده که انتشار گازهای گلخانه ای هم باعث افزایش بخار آب و تشدید خشکسالی می شود.

در زیر به عوامل عمده ای که تغییرات آب وهوایی باعث خشکسالی می شود اشاره می کنیم:

افزایش دمای هوا: تغییرات آب و هوایی باعث افزایش دمای هوا و تبخیر و خشک شدن خاک می شود به عنوان مثال تابستان گذشته یکی از گرمترین و خشک ترین زمان در آمریکا بود و رطوبت خاک هم به کمترین میزان رسیده بود و این رابطه دمام و رطوبت خاک را نشان می دهد.

تاثیر بر پدیده های طبیعی: تغییرات آب و هوایی باعث ایجاد پدیده های طبیعی مانند طوفان می شود به عنوان مثال در سال 2020 به واسطه همین طوفانها، بارندگی های موسمی هیچ وقت به جنوب غرب آمریکا نرسید و باعث تشدید خشکسالی در این منطقه شد.

کاهش بارش های برف می شود: بارش برف بیشترین تاثیر را در حفظ رطوبت خاک و کاهش خشکی خاک دارد، تغییرات آب و هوایی باعث کاهش حجم ریزش برف و تسریع ذوب آنها می شود بنابراین رطوبت کافی درخاک وجود نخواهد داشت و خود عامل شکل گیری خشکی می شود.

به عنوان مثال بارس برف در منطقه غرب آمریکا طی 35 سال گذشته بیش از 40 درصد کاهش یافته است تنها در سال جاری میزان ریزش برف در ایالت کلرادو آمریکا 50 درصد نسبت به شرایط نرمال سالهای گذشته افت داشته است و در منطقه «ریور باسین» کلرادو نسبت به میانگین سالهای گذشته 75 درصد کم شده است.

دانشمندان به تازگی دریافته اند که تغییرات آب و هوایی باعث ایجاد خشکسالی های شدید در منطقه مدیترانه، غرب آمازون، آفریقای جنوبی، روسیه، هند، استرالیا و جنوب اروپا شده است که اکثر این مناطق در عین حال با کمبود شدید آب و باران هم مواجه هستند.

چرا خشکسالی روز به روز بیشتر می شود؟

از سال 2011 تا 2018 آمریکا سالانه یک میلیارد دلار از خشکسالی آسیب دیده است. در حالی که کل آسیب دیدگی این کشو در دهه 1980 تنها 4 میلیون دلار بود و نشان می دهد که طی سالها با تغییرات آب و هوایی و تشدید خشکسالی ها میزان خسارت ها هم بیشتر شده است.

نکته دیگر اینکه تاثیر و خسارت خشکسالی تدریجی است و در طی سالها اثرش ظاهر می شود اما اثرات طوفان و سیل و دیگر بلایای طبیعی اینطور نیست.

تاثیر بر کشاورزی: تنش های آبی و خشکسالی باعث کاهش تولیدات کشاورزی شده و معیشت و درآمد خانوارهایی که زندگی آنها متکی به این تولیدات است را با خطر مواجه می کند، در این میان آسیب پذیری کشاورزان خرده پا بیشتر است.

اکوسیستم: خشکسالی می تواند باعث از بین رفتن گسترده ماهیان و باعث گسترش بیماری و آفات و مرگ گونه های جنگلی شود و در کل باعث کاهش تنوع اکوسیستم می شود که بقای انسانها به شدت به خدمات آنها وابسته است.

*آینده خشکسالی در جهانی که هر روز گرم تر می شود

جهان آینده به سمتی می رود که دمای کره زمین روز به روز گرم‌تر و گازهای گلخانه‌ای هم بیشتر می شود که اینها در مجموع بر کاهش رطوبت خاک و تشدید خشکسالی کمک می کند حتی در مناطقی که قبلا پیش بینی می شد میزان بارش ها بیشتر شود اما تغییرات اقلیم باعث شده بارش ها نسبت به قبل کمتر باشد.

*چه باید کرد؟

بنابراین فارغ از اینکه نوسانات آب و هوایی در آینده چگونه خواهد شد باید از الان تمام کشورها تولید گازهای گلخانه ای را کاهش دهند چرا که همین تهدید جدی برای افزایش خشکسالی ها است و باید تا دیر نشده اقدام کنیم تا حداقل جلوی اتفاقات ناگوار آینده را بگیریم.

اگر بتوانیم دمای کره زمین را در محدوده 1.5 درجه سانتی گراد به جای 2 درجه نگه داریم می توانیم از دو برابر شدن بحران و کمبود آب جلوگیری کنیم و با این کار می توان 318 میلیون نفر را از گرفتار شدن در خطرات بحران آب نجات داد.

در این میان برخی اقدامات هم باید ا انجام شود که جوامع محلی به ویژه کشاورزان آمادگی لازم برای رویارویی با بحران شدید آب را داشته باشند، کشاورزان اقدام به کشت محصولات مقاوم به خشکی کنند، بازچرخانی مصرف آب باید بکار گرفته شود و طرح های پیشگیرانه برای مواجهه احتمالی با خشکسالی در کشورها اجرا شود.