خشک‌خواری تالاب‌های ساحلی
سودجویان با پر کردن تالاب‌های خشک‌شده در سواحل خزر آنها را به تصرف درمی‌آورند.
به گزارش مشرق، استفاده از خاک تالاب‌های ساحلی به دلیل مرغوبیتی که دارند، سال‌هاست مورد توجه کشاورزان است. بنابراین وقتی بر اثر عوامل طبیعی همچون گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، تالابی خشک می‌شود یا رو به خشکی می‌رود خاستگاه جدیدی می‌شود برای افراد سودجو تا برای کشاورزی یا ساماندهی کاربری‌های خود این اراضی را تحت تصرف خود درآورند. این افراد در برخی مناطق برای رسیدن به اهداف خود دست از تقلا برنداشته و با آتش‌افروزی یا پر کردن تالاب‌ها با استفاده از ماسه‌های اطراف و روش‌های دیگر، اقدام به خشک کردن این اراضی می‌کنند.
یک عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی، با ابراز تأسف از افزایش تصرفات غیرقانونی اراضی تالاب‌های کشور می‌افزاید: «در حال حاضر در بخش وسیعی از تالاب بین‌المللی انزلی و مناطقی در آبکنار، تالاب بین‌المللی پارک ملی بوجاق، تالاب‌های زیباکنار، کیاشهر، بوجاق و تالاب‌های متمرکز در نواحی جنوب شرقی دریاچه خزر از خلیج گرگان گرفته تا تالاب‌های میانکاله و گمیشان، شاهد چنین تصرفات غیرقانونی هستیم و متأسفانه آنچه که در تالاب‌های کشور بخصوص استان‌های شمالی رخ می‌دهد، باعث از بین رفتن اکوسیستم تالاب‌ها و آسیب جدی به جامعه اقتصادی و اجتماعی شده است. لذا نیاز است تا سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و سایر سازمان‌ها مطابق قانون اراضی مستحدث ساحلی مصوب سال 1354 که محدوده و حریم و حد بستر تالاب‌ها را به‌صراحت تعیین کرده، نسبت به حفاظت حریم و بستر تالاب‌ها اقدام کنند. همچنین واحدهای قضایی مستقر در استان‌های ساحلی هم به لحاظ قانونی باید از این نهادها حمایت کنند و چنانچه این اقدامات رعایت نشد باید از طریق قوه قضائیه و جوامع مردم‌نهاد اقدام‌های لازم صورت گیرد.»
دکتر همایون خوشروان در ادامه با بیان اینکه هم اکنون در عصر آنتروپوسین یا عصر جدید زمین‌شناختی قرار داریم که از سال 1945 آغاز شده و انسان برای نخستین بار یکجانشینی را اختیار کرده و در محیط‌های اجتماعی آثار خود را بر جای گذاشته است، می‌افزاید: «هم اکنون در شرایطی قرار گرفته‌ایم که گرمایش زمین در حال نابود کردن عمده تالاب‌های کره زمین است و تأثیرات آن را که باعث خشکسالی در برخی مناطق قاره سبز یا اروپا شده است نیز می‌توان به‌وضوح دید. حال آنکه وضعیت منابع آبی کشور ما به دلیل قرار گرفتن در مدار 20 تا 40 درجه، به‌مراتب بدتر از سایر کشورها است. بنابراین چنانچه نتوانیم از تالاب‌ها بخوبی مراقبت کنیم، منابع آبی که برای مصارف کشاورزی و تأمین منابع غذایی استفاده می‌شود و در نهایت آخرین ظرفیت‌های تنفس حیات و محیط زیست را از دست خواهیم داد. بنابراین اعتقادم این است، به بهانه اینکه تالابی خشک شده نباید اجازه تصرف در آن را داد. چرا که هر 30 سال یکبار در ایران دوره ترسالی و خشکسالی داریم و وقتی تالابی خشک می‌شود نباید نگران باشیم. باید تا زمان بازگشت آب، تالاب را حفظ کنیم.»
این درحالی است که رئیس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های حفاظت محیط زیست گیلان نیز با تأیید این موضوع که برخی افراد برای رسیدن به اهداف خود با آتش‌افروزی و سایر روش‌ها اقدام به خشک کردن تالاب‌ها می‌کنند، می‌گوید: «اگرچه هر از گاهی شاهد این اقدام‌های غیرقانونی افراد سودجو هستیم اما به دلیل پایش‌هایی که بطور مرتب در محدوده تالاب‌های شمال غرب کشور انجام می‌شود، مانع رسیدن به اهداف این افراد می‌شویم. مگر آنکه تصرفات به طور مخفیانه صورت گرفته باشد که بلافاصله به محض اطلاع اقدام‌های لازم جهت آزادسازی اراضی انجام خواهد شد. البته گزارش‌های مردمی هم در این زمینه می‌تواند به ما جهت رفع سریع‌تر این تصرفات کمک بسیار خوبی کند.»
دکتر عباس عاشوری همچنین درباره آخرین وضعیت حفاظتی تالاب‌های استان گیلان می‌گوید: «در حال حاضر تالاب امیرکلایه با یک پاسگاه، پارک ملی بوجاق با دو پاسگاه، تالاب انزلی با 5 پاسگاه و تالاب جوکندان با یک پاسگاه به همراه محیطبانان‌شان و ادارات حفاظت محیط زیست مستقر در شهرستان‌ها به همراه محیطبانان‌شان از تالاب‌های غرب استان حراست و محافظت می‌کنند تا تصرفی در این اراضی صورت نگیرد.»
وی در ادامه با اشاره به خطر خشک شدن تالاب‌های استان گیلان می‌افزاید: «تالاب‌های انزلی، بوجاق و جوکندان با وجود آنکه جزو تالاب‌های ساحلی هستند اما از یک‌سو تحت تأثیر پسروی و کاهش سطح تراز آب دریای خزر قرار دارند و از سوی دیگر نیز با کاهش بارش و افزایش تبخیر روبه‌رو هستند که برای ممانعت از خشک شدن‌شان باید کمترین میزان آب را در درون آنها داشته باشیم. این در حالی است که آب موجود در تالاب‌های امیرکلایه لاهیجان و استیل آستارا نیز ضمن آنکه تحت تأثیر شرایط جوی کشور در حال تبخیر است بخش زیادی از آن هم برای کشاورزی استفاده می‌شود که نیاز است با رعایت الگوی مصرف منتظر بمانیم تا در فصل بارندگی‌ها مجدداً تالاب‌ها پرآب شوند.»
از سویی دیگر دبیر شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد حفاظت محیط زیست استان گیلان با بیان اینکه بحث حفاظت از تالاب‌ها موضوعی نیست که بطور صرف وظیفه یک دستگاه یا یک نهاد باشد، بلکه با توجه به چالش‌ها و موضوعات خاصی که تالاب‌ها دارند صاحبان مشاغل و دستگاه‌های بسیاری از جمله ماهیگیران و اداره شیلات تا بخش اکوتوریسم و گردشگری که مسئولیت آن با اداره کل گردشگری است و همچنین دهیاری‌ها، بخشداری‌ها، شهرداری‌ها و حتی وزارت کشور و البته منابع طبیعی که سند تالاب‌ها به نامش است تا ادارات آب منطقه‌ای و محیط زیست و... مسئول حفاظت از تالاب‌ها هستند، می‌گوید: «یکی از موضوعات مهمی که درباره تالاب‌های گیلان بویژه تالاب انزلی باید در نظر گرفته شود، مطابقت آنها با تحولات استان است.
یعنی همه نگاه‌ها و پیشنهادهای توسعه‌ای در استان باید در راستای احیای تالاب‌ها باشد، اما متأسفانه با وجود تلاش‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام داده‌ایم نه تنها وضعیت تالاب‌ها بهتر نشده بلکه بغرنج‌تر شده است. لذا درخواست ما به عنوان شبکه مردم‌نهاد این است که یکبار برای همیشه وضعیت حد بستر تالاب‌ها مشخص شود. کما اینکه سازمان‌های آب منطقه‌ای، محیط زیست و منابع طبیعی هر کدام به عنوان ذی‌نفعان تالاب‌ها یک گفتمان و حد بستری دارند و بارها درخواست کرده‌ایم که در نشستی این مشکل را حل کنیم. اما این عدم مطابقت حد بستر خودش به تنهایی مشکل‌ساز شده و فضایی برای استفاده حداکثری سودجویان ایجاد کرده است. البته در آخرین جلسه‌ای که داشته‌ایم راه‌حل‌هایی از سوی سازمان آب منطقه‌ای ارائه شده و استاندار گیلان هم دستورات لازم را صادر کرده است.»
منبع: روزنامه ایران