«دختران در ریاضی ضعیف هستند»؛ واقعیت یا کلیشه جنسیتی؟

در سال‌های اخیر، تحقیقات در مورد عدم حضور زنان در رشته‌ها و زمینه‌های STEM افزایش یافته است. (STEM مخفف science: علم، technology: فناوری، engineering: مهندسی و mathematics: ریاضیات است که در این گزارش مجازا از اصطلاح رشته‌های فنی استفاده کرده‌ایم). مشاغل فنی معمولا پردرآمدتر هستند و تقاضای بیشتری دارند. توضیحات بالقوه که چرا زنان کمتر به دنبال این مشاغل هستند، بی‌شمار است.

آیا به این دلیل است که زنان به اندازه مردان به مشاغل فنی علاقه ندارند؟ یا اینکه فرهنگ بیش از حد مردانه این مشاغل برخی از این مشاغل باعث می‌شود زنان احساس ناخوشایندی کنند؟ یا بحث‌برانگیزترین احتمال، این که آیا شکاف جنسیتی می‌تواند نتیجه تفاوت جنسیتی ذاتی در توانایی برای رشته‌ها و مشاغل فنی باشد؟ تحقیقات جدید منتشر شده در مجله علم روانشناختی (Psychological Science) به توضیح جدیدی در مورد اینکه چرا دختران از دنبال‌کردن رشته‌های فنی منصرف می‌شوند اشاره می‌کند. بر اساس این تحقیق، مسئله این نیست که دختران در ریاضیات خوب نیستند در عوض این است که آنها اغلب توسط همسالانی احاطه می‌شوند که معتقدند پسرها ذاتا در ریاضیات بهتر هستند.

این کلیشه که دختران در ریاضیات خوب نیستند (حداقل به خوبی پسرها نیستند) گسترده است و اغلب توسط کودکان و بزرگسالان تایید می‌شود. هم والدین و هم معلمان تمایل دارند توانایی ریاضی دختران را نسبت به عملکرد واقعی آنها در ریاضی دست کم بگیرند. برخی شواهد نشان می‌دهد که کلیشه‌های معلمان در مورد توانایی ریاضی دختران، اعتماد به نفس دختران را تضعیف می‌کند و نمرات آنها در آزمون‌های ریاضی را پایین می‌آورد. با وجود اینکه تاثیر همسالان نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش‌ها و علایق کودکان ایفا می‌کند، توجه کمتری به تاثیر پیام‌های منفی در مورد توانایی ریاضی دختران که از سوی همسالان نشات می‌گیرد، شده است.

پژوهش‌های علمی:

در ابتدای سال تحصیلی، قبل از اینکه دانش‌آموزان آزمونی را انجام دهند، دختران و پسران نظرسنجی‌هایی را انجام دادند که شامل این سوال بود:«آیا قبول دارید که توانایی طبیعی پسران در مطالعه ریاضی بیشتر از دختران است؟»

محققان سپس با تعیین نسبت دانش‌آموزان کلاس که معتقد بودند پسرها ذاتا از دختران در توانایی ریاضی برتری دارند، این کلیشه را بررسی کردند. کلاس‌ها از نظر نسب دانش‌آموزانی که گزارش کردند پسران به طور طبیعی در ریاضیات بهتر از دختران هستند، بسیار متفاوت بود، از 13 تا 92 درصد.

جالب اینجاست که نسبت دانش‌آموزان یک کلاس که این کلیشه را تایید می‌کنند با تعداد دختر یا پسر در یک کلاس مرتبط نبود. در مرحله بعد، محققان نمرات را از آزمون‌های استانداری که توسط همه دانشجویان در اواسط ترم گرفته شده بود، به دست آورند.

شاید جالب‌ترین یافته این بود که به نظر می‌رسد اشتراک‌گذاری یک کلاس درس با همسالانی که معتقد بودند دختران در ریاضی بد هستند، نمرات دختران را در امتحان ریاضی کاهش می‌دهد و نمرات پسران را اندکی افزایش می‌دهند. همانطور که پیش‌بینی می‌شد، محققان این الگو را فقط برای نمرات ریاضی پیدا کردند نه برای نمرات زبان انگلیسی و...

کلیشه‌های جنسیتی روی توانایی و اعتماد به نفس دختران تاثیر می‌گذارد

باید این نکته را روشن کرد که عوامل بسیاری بر باورهای کودکان در مورد توانایی‌های ریاضی و علاقه آنها به دنبال کردن رشته‌های فنی تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این، این تحقیق با تمرکز بر روی یک گروه از دانشجویان محدود شده بود. اما نکته مهم این مطالعه اینجاست که شواهدی ارائه می‌دهد مبنی بر اینکه کلیشه‌ها در مورد جنسیت و ریاضی می‌توانند بر باور دختران در مورد توانایی‌های ریاضی خودشان و همچنین عملکرد واقعی آنها در ارزیابی ریاضی تاثیر بگذارد. این مطالعه جدید علاوه بر تشویق دختران به ادامه تحصیل در رشته‌های فنی نشان می‌دهد که اگر می‌خواهیم حضور زنان در مشاغل فنی را افزایش دهیم، باید باورهای همسالان را نیز به چالش بکشیم. مهم نیست که توانایی ریاضی یک دختر چقدر است، اگر اطرافش با همکلاسی‌هایی پر باشد که پیام بد بودن دختران در ریاضیات را می‌دهند، ممکن شروع به باور آن کنند.