دریانورد ایرانی بهترینِ دنیاست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، دریانوردی از جمله مشاغل راهبردی اما بسیار دشوار است. پر بی‌راه نیست اگر بگوییم اقتصاد جهانی و ملی کشورها بدون خدمات دریانوردان هرگز به سطح کنونی خود نمی‌رسید.

به عبارتی آنان ستون‌های اقتدار اقتصادی کشورها هستند. ارزشمندی این شغل آنجا بیشتر مشخص می‌شود که یک دریانورد گاه تا یکسال از خانواده، دوستان، کشور و محل زندگی اجتماعی خود دور است و در پهنه آبهای جهان با مخاطرات فراوانی نیز روبروست.

از این رو بسیار مهم است که به کاهش صدمات این شغل توجه شده و در خصوص آن اقدام شود. شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران طی 5 سال اخیر همتی مضاغف به خرج داده است که تا حدامکان نسبت به بهبود وضعیت دریانوردان شاغل در این گروه اقدام کند. از افزایش حقوق و دستمزدها گرفته تا انواع بیمه‌ها و حمایت‌ها تا تلاش برای بهبود وضعیت خانواده‌های دریانوردان و ده‌ها اقدام مثبت دیگر، این مجموعه مأموریت خود را افزایش زندگی شغل دریانوردی در میان دریانوردان گروه کشتیرانی و جوانانی تعریف کرده است که قصد دارند آینده و حیات خود را صرف این شغل راهبردی اما دشوار کنند.

در آستانه روز جهانی دریانورد، با رئیس هیئت مدیره شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران گفت‌وگویی انجام شده که مشروح آن در ادامه می‌آید؛

طی 4 سال اخیر روند فعالیت‌ها در شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران شاهد تحول بوده است. در این خصوص توضیحاتی ارائه کنید.

پیش از این برنامه جذب نیرو مختل شده بود و انجام نمی‌شد. بنابراین از سال 98 شروع به جذب نیرو کردیم. در سال 99 نیز مجوز امریه سازمان وظیفه عمومی را گرفتیم و جذب آزاد را راه‌اندازی کردیم. بر این اساس طی قرارداد جدید با مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی شعبه بوشهر، مقرر شد دانشجویان دریانوردی را از ابتدا آموزش بدهیم، یعنی ضمن گذراندن دوره‌های آموزشی دریانوردی، آنها دوره سربازی وظیفه خود را نیز بگذرانند. به هر حال بخشی از آموزش این دریانوردان جوان در دانشگاه امام‌خمینی (ره) نوشهر وابسته به نیروی دریایی ارتش می‌گذرد که طی آن آموزش نظامی و نظم‌پذیری را فرا می‌گیرند. هم‌زمان ناوگان دچار کمبود نیروی آنی بود که باید به‌صورت جذب آزاد صورت می‌گرفت؛ به همین دلیل برای جذب افراد باسابقه دریانوردی و یا دانش‌آموختگی در رشته‌های فنی فراخوان زدیم و با برگزاری دوره‌های 6 ماهه و یک‌ساله آنها را آموزش دادیم و به دریا فرستادیم. درحال‌حاضر جدای از دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها 700 نفر دانشجو در مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی در حال آموزش هستند. همچنین مجوز داریم سالانه به صورت امریه 300 تا 320 نفر داوطلب را جذب کنیم که 100 نفر از آنها دانش‌آموختگان دانشگاه خواهند بود. این برای گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران حُسن است که فرد خدمت سربازی خود را در این گروه گذرانده و پس از آن 10 سال متعهد به خدمت در گروه می‌شود.

در جهت کسب اطمینان خاطر از عدم کمبود نیرو طی سال‌های آتی با دانشگاه دریانوردی چابهار نیز قراردادی بستیم که طی آن 25 الی 30 نفر از دانشجویان این دانشگاه در دو رشته عرشه و مهندسی از سوی گروه کشتیرانی بورسیه می‌شوند.

چه میزان کمبود نیروی دریانورد داریم؟

برآوردهای جهانی نشان می‌دهد که اوج کمبود نیروی دریانورد در جهان در سال 2026 میلادی روی خواهد داد. اما با برنامه‌ریزی که در گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است در آن سال کمبود نیرو نخواهیم داشت. این در حالی است که در سال 98 حدود 700 نیروی خارجی دریانورد در ناوگان فعال بودند اما اکنون این رقم به تقریباً صفر رسیده و جز در معدودی موارد و بنا به ضرورت نیروی خارجی فعالی در ناوگان نداریم و تمام نیروها ایرانی هستند. ما موفق شدیم تنها درسال1400 حدود 1000 نیروی افسر و ملوان ایرانی جذب کنیم؛ الان وضع به شکلی است که نیاز بسیار اندکی برای جذب نیروی خارجی در تمام بخش‌ها اعم از موتور و عرشه داریم. وقتی نیروی خارجی در ناوگان کم می‌شود چند حُسن دارد که بزرگ‌ترین آن توسعه فرهنگ دریایی در میان ایرانیان است. این توفیق حتی سبب شد که دولت از آن به‌عنوان یک دستاورد مهم یاد کند. درعین‌حال در شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی سعی شده است که جبران خدمات به قدر توان انجام شود و ارتقاء یابد چون معتقدیم یک نیرو زمانی به سازمان احساس تعلق دارد که خدمات وی به خوبی جبران شده و سازمان در رفع نیازهای فرد با او همراه باشد.

در راستای بهبود شرایط کاری دریانوردان چه اقداماتی صورت گرفته است؟

وقتی یک دریانورد برای نزدیک به یکسال روی دریا است، معتقدیم شغل دریانوردی نداریم بلکه «زندگی دریانوردی» داریم، از این رو 3 الی 4 پروژه اصلی در دست داریم که طی آنها در وهله اول تغییری در ساختار درمان راه‌اندازی کردیم، خوشبختانه بیمه‌های تکمیلی با ساز وکار بسیار بهتری برای کارکنان راه‌اندازی شده، سیستم معاینات طب کارمان تغییر کرده است. در بحث معاینات طب‌کار مقررات سازمان بنادر و دریانوردی را به‌عنوان پایه رعایت می‌کنیم و تا بالاترین سطوح در حوزه‌های روان‌شناسی و تحقیقات روانی دریانوردی نیز در حال انجام است. به عبارتی هر شنبه یک پزشک روان‌شناس، 3 کارشناس ارشد و دکترای روان‌شناسی و دو پزشک عمومی تمام افرادی که استخدام می‌شوند را ضمن بررسی سلامت جسمی از بُعد روانی نیز به‌ریز مورد ارزیابی قرار می‌دهند. یکی دیگر از مواردی را که پیگیری می‌کنیم بهبود تغذیه در شناورها است؛ بر این اساس خوراک مضر از برنامه غذایی حذف خواهد شد یا کیفیت آب در کشتی‌ها افزایش خواهد یافت. در این خصوص با متخصصان تغذیه که بعضاً بدون چشم‌داشت مالی و صرفاً برای کمک به بهبود شرایط دریانوردان با ما مشارکت می‌کنند، در حال رایزنی و مشورت هستیم. در رابطه با ارتباط دریانوردان با کارفرمایان نیز تلاش شده است که شرکت تأمین نیرو به‌عنوان وکیل و مدعی‌العموم دریانوردان عمل کند.

چه تعداد دریانورد روی کشتی‌های گروه کشتیرانی کار می‌کنند؟

درحال‌حاضر نزدیک به 4 هزار تا 4 هراز و 100 نفر نیرو داریم. در رابطه با سؤال قبلی این را هم اضافه کنم که در راستای رفع برخی از مشکلات خانواده‌های دریانوردان سه دوره است که در تهران و انزلی جلساتی را با همسران دریانوردان برگزار می‌کنیم. می‌خواهیم دریانوردان و همسران‌شان را به یکدیگر نزدیک‌تر کنیم تا زندگی بهتری داشته باشند. تعدادی کتاب در این زمینه در اختیار دریانوردان و همسران آنان قرار داده‌ایم که موضوع آنها در خصوص بهبود روابط خانوادگی و تحکیم خانواده است. جناب مهندس مدرس‌خیابانی مدیرعامل گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بحثی را در رابطه با مدیریت مالی در خانواده دریانوردان مطرح کردند که شیوه مدیریت مالی خانواده و انجام سرمایه‌گذاری‌های کوچکی که برای آینده دریانوردان می‌تواند مثبت باشد به آنها و همسران‌شان آموزش داده شود.

بزرگ‌ترین دغدغه شما در شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی چیست؟

بزرگ‌ترین دغدغه‌ای که IMO بر آن تأکید دارد نحوه ارتباط با دریانوردان بود که در اجلاس اخیر این سازمان در لندن این موضوع مطرح شد که اگر در شرایط تحریم نبودیم می‌توانستیم طی ارائه مقاله‌ای اقدامات و دستاوردهای شرکت تأمین نیرو را در این اجلاس ارائه کنیم و قطعاً به نقطه عطف و دستاورد درخشانی برای گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و بخش دریایی کشور تبدیل می‌شد. به‌هرحال نوع ارتباط دریانوردان با گروه کشتیرانی در نوع خود کم‌نظیر است. در صنعت کشتیرانی جهان دریانورد فقط طی سفرهای دریایی در قرارداد با شرکت است و زمانی که از شناور پیاده می‌شود دیگر هیچ ارتباطی با آن شرکت کشتیرانی ندارد و عملاً رها می‌شود. ولی ما در گروه کشتیرانی در تمام‌مدت به دریانورد و خانواده وی متعهد هستیم. خوشبختانه در کشور ما روابط کاری به‌ویژه در بخش دریا عمودی و توأم با نگاه از بالا به پایین نیست، همه دریانوردان در همه سطوح از نوعی از احترام برخوردار هستند و خدمات تا حد امکان بین آنها عادلانه توزیع می‌شود و نوع رابطه با آنان یکبارمصرف تعریف نمی‌شود. این روش سبب شد که در دوران کرونا گروه کشتیرانی کمترین آسیب را ببیند. چرا در دوران کرونا هرگز فروشگاه‌ها از کالای مصرفی خالی نمی‌شد؟ چون کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با اقداماتی که در زمینه نگهداشت دریانوردان صورت داده بود با قدرت به فعالیت خود ادامه داد. اگر نیروها نمی‌آمدند و ناوگان حرکت نمی‌کرد کالا وارد کشور نمی‌شد و فروشگاه‌ها مثل خیلی از کشورهای دیگر خالی می‌ماند و مشکلات پس از آن بُروز می‌کرد.

جذب نیرو تا چه زمان ادامه خواهد داشت؟

سازمان باید همیشه سرزنده باشد؛ یعنی همواره ورودی و خروجی داشته باشد. هیچ‌وقت نباید جذب قطع بشود، شاید کم و زیاد شود و تغییر کند اما اصلاً نباید قطع شود. یعنی جذب نیرو حتماً باید صورت گیرد. یک زمانی هست که نیرو کم است که در این صورت با نیروی ناکارآمد هم باید ساخت ولی وقتی ورودی و جذب نیرو وجود داشته باشد مانند چشم‌اندازی که شرکت تأمین نیروی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بر اساس بند 6 سیاست‌های کلی توسعه دریامحور ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری دارد، افزایش تعادل نیروی دریانورد جوان و متخصص ایرانی مدنظر است.

اگر تحریم نبود قطعاً قادر بودیم دریانورد ایرانی با پاسپورت ایرانی را وارد بازار کار جهانی کنیم چون دریانورد ایرانی در نوع خود از بهترین‌های دنیا است.

صحبت شما با مسئولین سازمان بنادر که به نوعی با شما در ارتباط هستند در رابطه با بحث نیروی انسانی دریانورد چیست و چه انتظاری از آنها دارید، چه انتظاری از دولتمردان برای شناخت حرفه دریانودری دارید؟

سال گذشته در نمایشگاه کار شرکت کردیم تا به جوانان جویای کار اعلام کنیم که در کشور شغلی وجود دارد به نام دریانوردی که مزایای خاص خود را دارد. چون در جامعه خیلی‌ها شغل دریانوردی را نمی‌شناسند. از این رو به کمک همکاران در روابط عمومی گروه کشتیرانی فیلم آموزشی تهیه کردیم که در دانشگاه‌های مختلف پخش کنیم تا به مهندسان الکترونیک، فارغ‌التحصیلان الکترونیک و مکانیک بگوییم که خارج از حوزه‌های کاری که برای شماست یک حوزه کاری هم به نام کشتیرانی وجود دارد که مهندسان می‌توانند آینده خوب، شغل بین‌المللی و درآمد بالایی کسب کنند. آن چیز که بیش از همه به نظر می‌آید و باید روی آن کار شود بحث مؤسسات آموزش عالی است، سازمان بنادر و دریانوردی به‌عنوان متولی اصلی و دولت باید به سمت شناساندن شغل دریانوردی بروند. در نمایشگاه کار حدود 200 نفر برای ورود به شغل دریانوردی ثبت نام کردند.

با توجه به گرامیداشت روز جهانی دریانوردی چه توصیه‌ای به دریانوردان دارید؟

اعتقاد من این است که شغل دریانوردی یکی از سخت‌ترین مشاغل است؛ قاعدتاً دریانوردان در این شغل بواسطه دوری‌هایی که تحمل می‌کنند و برای مدت طولانی از روابط خانوادگی و اجتماعی دور می‌مانند مستحق تحسین و دست مریزاد هستند. شرایط یک پله سخت‌تر را همسران دریانوردان تحمل می‌کنند. اینکه هم شرایط دریانورد را درک می‌کنند و هم کنار این قضیه باید همه مسائل و مشکلات خانواده و فرزندان را کنترل و مدیریت کنند. بنابراین جز تقدیر و تشکر از این عزیزان نمی‌توان حرف دیگری را بیان کرد.