در برنامه شیوه مطرح شد | آمار نگران کننده از وضعیت دهک‌های پایین در نتایج کنکور سراسری / آموزش‌و‌پرورش اولویت حکمرانی کشور نیست
پرویز امینی و منصور کبکانیان در برنامه «شیوه» به بررسی شرایط عدالت آموزشی و ارائه آمار تکان‌دهنده از وضعیت دهک‌های پایین در عدم موفقیت در کنکور پرداختند.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، پرویز امینی استاد دانشگاه و جامعه‌شناس و منصور کبکانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی شب گذشته در برنامه شیوه درباره عدالت آموزشی با یکدیگر به گفت‌وگو پرداختند.
پرویز امینی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این برنامه با بیان اینکه پذیرفته شدگان کنکور در رشته‌های فنی در دانشگاه‌هایی مانند شریف بالای 50 درصد از دهک دهم هستند که پولدارترین‌های جامعه‌اند، گفت: ما نابرابری ساختاری را ایجاد کردیم که از دل سیستم پر نقص آموزش و پرورش به‌وجود آمده است یعنی یک فقیر و فرزند کارگر در همان چرخه می‌ماند و خود را تشدید می‌کند.
امینی با بیان اینکه آموزش و پرورش زمانی می‌تواند متکفل هدایت باشد که اولویت حکمرانی کشور باشد که متأسفانه دهه‌هاست در اولویت نیست، تصریح کرد: 29 اسفند سال گذشته هنوز حقوق فرهنگیان پرداخت نشده که جزو بدیهی‌ترین و ساده‌ترین اقدام هاست و وزیرانی که انتخاب می‌شوند همینطور؛ وزیری که انتخاب شده در اوج کار ثبت‌نام دانش‌اموزان در حج حضور دارد این یعنی آموزش اولویت حکمرانی کشور نیست.
وی با اشاره به اینکه ما از سال 68 که به سمت اقتصاد و توسعه رفتیم، فرهنگ را از دایرمدار بودن حکمرانی خارج کردیم، گفت: در دهه 60 اولویت مسئولان آموزش و پرورش بوده چون شخصیت‌های اصلی انقلاب چهره‌های فرهنگی بودند و امثال شهید بهشتی، شهید باهنر و شهید مطهری نقطه عزیمت‌شان آموزش و پرورش بوده است. در دفاع مقدس، بیش از 35 هزار شهید از مجموع 188 هزار شهید حاضر در صحنه جنگ و نبرد، دانش‌آموز بودند و ما بیش از 5 هزار معلم شهید داشتیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: وقتی بعد از سال 68، فرمان کشور را از فرهنگ به اقتصاد و از عدالت به توسعه چرخاندیم، موجب شد تا فرهنگ به حاشیه برود و اولویت نباشد و کسی که عهده‌دار امر حکمرانی شده بود، چون عقبه تئوریک نداشت دست به دامن تکنوکرات‌ها شده بود و فرمولی را جلو برد که به پیامد‌های آن واقف نبود.
امینی یکی از اشکالات کارگزاران پهلوی را همین سیاست‌گذاری غلط و رواج ادبیات تکنوکراتی در کشور دانست و خاطرنشان کرد: اصلاحات ارضی نقصان عقل تکنوکرات را به ما نشان می‌دهد که در ظاهر امر کار قشنگی بود اما سیاستگذاران آن زمان نفهمیدند که وقتی سازمان ارباب و رعیت بهم خورد، رابطه شاه و مردم هم نمی‌توان توجیه کرد و برهم خوردن رابطه مشروعیت بخش آنها به مشروعیت سیستم هم ضربه می‌زند.
این تحلیلگر سیاسی اظهار داشت: سند بنیادین تحول آموزش و پرورش درباره مشارکت‌های مردمی تقویت مدارس غیردولتی از طریق از بین بردن موانع قانونی را ذکر کرده است؛ اگر با خلأ تئوریک وارد حکمرانی شدید، این مشکل را پیدا می‌کنید که آنچه در سند تحول هست تشدید کننده وضع موجود است! وضعیت آموزش و پرورش ما غیرقابل قبول است و اگر نقد می‌کنیم نه اینکه همین روش را دنبال کنیم بلکه باید بفهمیم مسئله چیست و نظام حکمرانی چگونه باشد و با فهم اولویت‌ها تمهیدات را ایجاد کنیم.
کبکانیان: دهک اول تا سوم که قشر کم برخوردار هستند تنها 2 درصد از قبولی رتبه‌های زیر 3 هزارند
منصور کبکانیان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این برنامه، با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران برخلاف برخی انقلاب‌ها که ریشه سیاسی اقتصادی دارد، دارای ریشه فرهنگی است، گفت: بین کارشناسان این وفاق وجود دارد که فرهنگ فعلی جامعه حاصل آموزش و پرورش دو دهه گذشته و فرهنگ 20 ساله آینده کشور آموزش و پرورش فعلی است. بنابراین حساسیت نسبت به آموزش و پرورش کاملا بجا و لازم است. امام خمینی اولین کاری که کردند ستاد انقلاب فرهنگی و بعد از آن شورای عالی انقلاب فرهنگی را شکل دادند.
وی با بیان اینکه سیستم ستادی آموزش و پرورش ما خیلی چاق شده است و نسبت کارمند به معلم در آموزش و پرورش بسیار زیاد است و ما هر چه بودجه بدست آوردیم کارمند به این وزراتخانه اضافه کرده‌ایم که این به هیچ عنوان قابل قبول نیست، گفت: آموزش و پرورش فقط برای ورود به دانشگاه نیست؛ همه جای دنیا آموزش و پرورش برای این است که فرد بعد از 12 سال درس خواندن وارد زندگی شود در حالی که در ایران اینطور جا افتاده است که اگر دانشگاه نرفته باشی اساساً عددی نیستی و به حساب نمی‌آیی. تازه دانشگاه هم که می‌روی کارشناسی ارشد و دکترا نداشته باشی به حساب نمی‌آیی. این خطرناک است.
کبکانیان با اشاره به 6 هدفی که برای آموزش و پرورش تعریف شده بود که متأسفانه بخش کمی از آن در حال اجرا است، گفت: 1. تعلیم و تربیت اخلاقی، عبادی و اعتقادی است، 2. آموزش اقتصادی و حرفه‌ای، 3. تعلیم و تربیت علوم و فناوری، 4. آموزش امور اجتماعی و سیاسی، 5. آموزش زیستی و بدنی، 6. زیباشناختی و هنری.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: شاید ما به نصف یکی از این محورها پرداخته‌ایم که متاسفانه وقتی به وزرای مربوطه در دوره‌های مختلف هم گلایه می‌کنیم که چرا برای اجرای این محورها اهتمامی نداریم فورا بحث عدم بودجه کافی را بهانه می‌کنند. تعطیلی پنجشنبه را شورای عالی انقلاب فرهنگی کلید زد. زمانی که از وزیر مربوطه این را پیگیری کردیم، ایشان گفت فلانی صدایش را در نیاور که پول نداریم. گفتیم برو از وزیر ورزش بودجه بگیر مگر وزیر ورزش فقط وزیر استقلال و پرسپولیس است؟ یا این پیشنهاد را مطرح کردیم که محصلین را ملزم کند که هر هفته به یکی از موزه‌ها بروند و گزارشی از بازدید خود را به اساتید خود ارائه کنند.
وی افزود: ما دانش‌آموزان را بسیار تک بعدی کردیم و مدام به آنها گفتیم که درس بخوان و تست بزن. این موضوع تک بعدی کردن بسیار خطرناک است. البته امیدواریم با توجه به برنامه‌هایی که وزیر آموزش و پرورش و وزیر علوم در این حوزه به ما ارائه کرده‌اند، محقق شود تا شاهد پیشرفت‌هایی در این حوزه باشیم. بزرگترین مانعی که وجود دارد در مسیر رشد و بالندگی دانش‌آموزان سایه کنکور است. این مسئله را ما علاوه بر وزرای مربوطه با اولیای دانش‌آموزان هم صحبت کردیم غالبا تکرار می‌کردند. اولیای دانش‌آموزان متاسفانه به ما می‌گفتند که بچه‌های ما را خسته نکنید چون بعدازظهر می‌خواهند به کلاس تست بروند.
کبکانیان در ادامه به ارزیابی وضع وجود با ارائه آمارها پرداخت و گفت:
در بین قبولی‌های ورود به دانشگاه رتبه زیر 3 هزار، دهک اول، دوم و سوم که قشر کم برخوردار هستند، 2 درصد و دهک 8، 9 و 10، 80 درصد پذیرفته شدگان.
در رشته‌های پزشکی و دندان‌پزشکی، دهک محروم 1.3 درصد پذیرفته شدگان. این آمار هشدار ندهنده است و نشان می‌دهد که ما در دو سه دهه گذشته این روند را رصد نکردیم که رویه غلط را اصلاح کنیم. این در حالی است که 86 درصد از پذیرفته‌شدگان رشته‌های دندان‌پزشکی و پزشکی از دهک 8،9، 10 هستند.
در رشته برق دانشگاه شریف دهک محروم صفر درصد و دهک 8،9، 10، 87 درصد از پذیرفته شدگان را شامل می‌شوند.
در روان‌شناسی که از پرطرفدارترین رشته‌های انسانی است نیز دهک محروم (دهک اول، دوم و سوم) 2.9 درصد است که در این بین سهم دهک اول صفر درصد است. در حالی که در دهک مرفه (دهک 8،9،10) این 80.4 درصد است.
در نقش مدارس در موفقیت دانش‌آموزان، 2.3 درصد از رتبه‌های زیر 3 هزار دانشگاه ها را دانش‌آموزان مدارس دولتی و غیردولتی و نمونه دولتی 80 درصد از رتبه زیر 3 هزار را شامل می‌شوند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه ما بین آموزش و پرورش و آموزش عالی، قانون اساسی را دور زدیم، گفت: قانون اساسی در رابطه با آموزش عمومی تاکید دارد که باید رایگان باشد. در مورد آموزش عالی در حد نیاز است و کشور به یک سری تخصص نیاز دارد و آنها را بورسیه می‌کند. در حالی که چند دانشگاهی مطرح کشور که روی آنها رقابت است، خدمات خود را به شکل رایگان به دانشجویان عمدتا ثروتمند خود می‌دهند و اتفاقا قدر خدماتی که به آنها داده می‌شود را هم نمی‌دانند و اکثر آن هم بلافاصله پس از پایان دوران تحصیل به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند.
وی افزود: ما در کشورهای غربی درس خواندیم؛ دانشجو پزشکی یا مهندسی به مدت 10 الی 15 سال قسط هزینه‌های تحصیلی خود را پرداخت می‌کند. ممکن است برخی‌ها بگویند که خب دانشجویان کم برخوردار چه می‌شوند. برای این گروه نیز دولت با اختصاص تسهیلات آموزشی هزینه را برای آنها سرشکن می‌کند. البته ما در این بخش شاید حواشی هم در بر داشته باشد. بنابراین اعتقاد ما این است که دانشگاه معتبر باید شهریه داشته باشند و آن دسته از دانشجویان هم که تمکن مالی بالا ندارند از دولت بورسیه آموزشی بگیرند.
کبکانیان خاطرنشان کرد: بنیاد نخبگان الان در شرایطی است که می‌تواند آن دسته از دانشجویان نخبه‌ای را که دارای تمکن مالی بالا نیستند را کاملا پوشش دهد تا به شکل رایگان تحصیل کنند. ولی باز نکته اینجاست که پول را بنیاد نخبگان از طرف دانشجو به دانشگاه بدهد. این باعث می‌شود دانشگاه‌های ما مدام از نبود بودجه گله‌مندی نداشته باشند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه نزدیک به 40 درصد حقوق بگیران آموزش و پرورش معلم نیستند، گفت: آمار سال 1401 بیانگر این است که 534 هزار و 941 نفر معلم و 310 هزار نفر پرسنل اداری در آموزش و پرورش مشغول به کار هستند؛ هر چه بودجه را افزایش می‌دهیم بر تعداد نیروهای ستادی این وزارتخانه افزوده می‌شود لذا پیشنهاد این بود که تنها در قبال ارائه یک برنامه جدید از سوی وزارتخانه به آنها بودجه جدید تخصیص دهیم به طور مثال برنامه‌ریزی برای افزودن سفرهای تفریحی یا آموزشی برای دانش‌آموزان.