دولت آمریکا در حال بازنگری جریان تحریم‌ها / برای بی اثر کردن تحریم باید کارکرد تحریم را شناخت
تحریم‌ها خاصیتی متناوب دارند و پس از مدتی تاثیر آنها کاهش می‌یابد؛ به عقیده برخی کارشناسان در حال حاضر آمریکا در حال بازنگری تحریم‌های خود علیه ایران است و در این بین عدم شناخت درست انواع تحریم‌ها و کارکرد آن سبب بروز مشکلات متعددی در کشور شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مسعود براتی کارشناس اقتصاد مقاومتی و مدیر گروه بین الملل شبکه کانون‌های تفکر ایران در نشست جایگاه تحریم‌شناسی در نظام تصمیم‌گیری کشور گفت: این عنوان در واقع به رسمیت شناختن تحریم به عنوان یک مسئله است که باید به طور جدی به آن پرداخته شود. ماندگاری تحریم ها یک مسئله کاملا واقعی است و بحث‌هایی از جمله نگاه آمریکا به این ابزار به عنوان یک ابزار کاربردی در این حوزه مطرح می‌شود.
وی افزود: لازم است که در کشور جایگاه‌هایی وجود داشته باشد تا به این موضوع به صورت حرفه‌ای بپردازند. در جنگ اقتصادی تحریم به عنوان ابزار اصلی دشمن استفاده می‌شود و این انتظار وجود دارد تا به درستی به این موضوع پرداخته شود. اقداماتی تا به امروز صورت گرفته است اما نیاز به کار بیشتر وجود دارد.
براتی با اشاره به اینکه تحریم‌های بانکی که مهم‌ترین تحریم‌ها علیه ایران است خود شامل دو بخش است، گفت: اولین بخش تحریم‌های مبتنی بر صفر و یک و قسمت دوم تمام زنجیر را مورد هدف قرار می‌داد.
وی ادامه داد: بخش اول به گونه‌ای بود که تنها انتهای زنجیره و مقصد را مورد هدف قرار می‌داد اما در بخش دوم خدمات دهنده و تمام زنجیره به شکل ویروسی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. تحریم‌های نوع اول چندان کارآمد نبود در نتیجه آمریکا به سراغ تحریم‌های به اصطلاح فلج کننده رفت. در این تغییر ادبیات شرکت‌های خارجی از انجام مبادله با ایران و موارد تحریم شده منع شدند. در نتیجه بانک‌ها مجبور شدند برای عدم قطع دسترسی به دلار از این قوانین پیروی کنند.
براتی با تاکید براینکه در بحث مذاکرات هسته‌ای که اتفاق افتاد کاملا مشاهده می‌کنیم که ذهن مذاکره کنندگان ما در نوع اول باقی مانده بود و چندان به دنبال از بین رفتن تحریم‌های نوع دوم نبودند، گفت: در نتیجه تحریم های نسل دوم با سوء رفتار آمریکا باقی ماند و در واقع ریسک مبادله با ایران همچنان وجود داشت.
وی گفت: این موضوع سبب شد که تصور ایران برای برقراری روابط مالی با بانک‌های بزرگ خارجی حاصل نشود. بانک‌های بزرگ برمبنای ریسکی که وجود داشت وارد همکاری با ایران نشدند. بعدها برای توجیح این فضا موضوع FATF مطرح شد. بنابراین فهم درست از تحریم‌ها می‌تواند نقش مهمی در مذاکرات داشته باشد.
دولت آمریکا در دوره بایدن در حال بازنگری جریان تحریم‌ها است و می‌توان از این اقدام به عنوان استراتژی بایدن نام برد. آمریکایی‌ها بیش از آنکه به مسائل سیاسی و یا حقوقی توجه کنند به رویکر و منافع خود نگاه می‌کنند. برآورد ما برای سال آینده این است که از نظر علمی فشار تحریم‌های آمریکا ادامه خواهد داشت.
دو نیاز اساسی در مقابل تحریم؛ شناخت و اقدام در جهت رفع آن / تحریم ابزار سیاست خارجی آمریکا است
علی فکری رئیس سازمان سرمایه گذاری خارجی ایران نیز در این نشست که با محوریت شناخت تحریم ها برگزار شد، گفت: از سال 1375 که وارد وزارت خارجه شدم دو جمله به صورت مکرر شنیده شده است. جمله اول اینکه با تحریم‌های جدید از انواع مختلف از فردا مواجه خواهیم شد. جمله دوم هم این بوده است که تحریم که برداشته شود می‌خواهیم این کارها را انجام دهیم.
وی افزود: از نظر من جمله دوم بیش از دیگر موارد زیان‌آورتر بوده است و به این معنا است که ما اساسا متوجه نشدیم که تحریم چه پدیده‌ای است و ما چگونه باید با آن مواجه شویم. شناخت تحریم بر هر دوی این انگاره‌ها اثر گذار خواهد بود.
رئیس سازمان سرمایه گذاری خارجی ایران گفت: اگر شناخت تحریم‌ها و انواع آن را انجام دهیم، تاثیرات آن را در کشور کاهش خواهیم داد و هزینه‌های طرف مقابل را در این زمینه افزایش می‌دهیم. تحریم یک ابزار سیاست خارجی برای تحریم کننده است در نتیجه این تصور که تحریم برداشته شود تا ما کاری انجام دهیم غلط است و ما باید کارهایی انجام دهیم تا تحریم‌ها از بین برود.
جزئیات گزارش محرمانه مرکز پژوهش‌های مجلس پیش از اجرای برجام / راستی‌آزمایی صحیح تنها راه انتفاع از منافع اقتصادی از مذاکرات
سیدعلی روحانی معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس هم در خصوص تاثیر تحریم‌ها و عدم شناخت نسبت به این پدیده در کشور گفت: از سال 1397 ما در بودجه درگیر این مشکل هستیم. بودجه باید تراز باشد و در بودجه ما تراز کننده را فروش نفت در نظر گرفتیم. در این مورد فرض را بر این اساس گذاشتند که تحریم‌ها رفع می‌شود و حدود دو میلیون بشکه نفت می‌فروشیم. در آن زمان با وجود آنکه نظرات تحریم‌کنندگان را به سران دولت اعلام کردیم آنها نپذیرفتند که رقم صادرات نفت را کاهش دهند.
وی در ادامه گفت: این اقدام با این توجیح که کاهش رقم فروش نفت سبب صدور این پیام به خارج می‌شد که تحریم‌ها اثر گذار است، حاضر نشدند میزان فروش نفت را واقعی ببینند. این در حالی است که این بودجه ریزی سبب شد تا ناترازی بودجه تشدید شود و دولت برای جبران آن به دنبال راه‌های تورم‌زا از جمله فروش اوراق رفت.
معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس با انتقاد از سیاست‌های ارزی دولت در سال 97 گفت: وقتی شما یک انتظاری برای رشد نرخ ارز ایجاد می‌کنید سبب رشد تقاضا و کاهش بازگشت ارز به کشور خواهد شد. وقتی شما یک نرخ مشخص را تعیین می‌کنید و همه را برای دریافت آن دعوت می‌کنید چنین تاثیری دارد. این توصیه از ذهنی خارج می‌شود که اساسا تحریم را نفهمیده است.
این کارشناس اقتصادی گفت: اگر این شناخت وجود داشت به دنبال طراحی راهکارهای تشویقی و یا تنبیهی برای مقابله با تحریم می‌رفتند اما وقتی به انجام این اقدامات روی آوردند که دیگر کارد به استخوان رسیده بود. یک معضل دیگر در شناخت تحریم به عدم شناخت آثار تحریم برمی‌گردد. در سال 1393 مجموعه جلساتی تحت عنوان آینده پژوهی تحریم با حضور مقامات مختلف برگزار شد. خروجی آن جلسات و پیش‌بینی آن در سال 1397 عینا توسط آمریکا اجرا شد.
روحانی با تاکید براینکه فهم دقیق تحریم و شناختار تاثیرات آن از اهمیت زیادی برخودردار است، گفت: در مذاکرات امتیازات متعددی دادیم اما امتیازات مطلوبی دریافت نکردیم. پیش از اجرایی شدن برجام تحلیلی در خصوص ارزش امتیازات گرفته شده انجام شد. این گزارش که در آن زمان به صورت محرمانه منتشر شد، نشان داد که این امتیازات از نظر اقتصادی تاثیر چندانی نخواهد داشت.
وی گفت: ما باید برای امتیازاتی که به طرف مقابل می‌دادیم شاخص تعیین می کردیم، همانطور که که طرف مقابل این اقدام را انجام داد. اگر ما نیز چنین برنامه‌ای داشته باشیم تا بتوانیم رفع تحریم ها را در حوزه‌های مختلف با استفاده از معیارهایی راستی‌آزمایی کنیم، در این صورت می‌توانیم انتفاع واقعی را از رفع تحریم‌ها را شاهد باشیم.