دو گام تا فتح قله

نکته حائز اهمیت معاملات بازار روز گذشته رشد معنادار ارزش معاملات بود؛ به‌طوری‌که ارزش معاملات خرد بازار سرمایه روز گذشته که شامل سهام و حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی بازار می‌شود با رشد 99 درصدی نسبت به روز شنبه مقدار 16هزار و 791میلیارد تومانی را ثبت کرد. به علاوه حدود 282‌میلیارد تومان پول حقیقی نیز به گردونه معاملات بازار وارد شد. در این میان انتشار افزایش نرخ محصولات ایران خودرو نیز در صورت تایید می‌تواند وضعیت این صنعت را در بازار دستخوش نوساناتی کند. از سوی دیگر نوسانات روز گذشته نرخ ارز پس از ریزش تا کانال 106هزار تومانی موجب رشد متعادل صندوق‌های طلا شد و باید دید در روزهای آینده بازارهای مالی چه مسیری را در پیش خواهند گرفت.

بورس در گردنه سبزپوشی

احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، رشد این روزهای بازار را این‌گونه مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد: بازار سرمایه در ماه‌های اخیر شاهد تحرکات قابل‌توجهی بوده است. به نظر می‌رسد این نوسانات به‌طور عمده ریشه در انتظارات از افزایش نرخ دارد. بازار سهام، که بیش از 70درصد آن به صنایع کالامحور مانند صنایع پتروشیمی، فولاد و معادن وابسته است، همواره به نرخ دلاری که صادرکنندگان می‌توانند ارز خود را با آن به فروش برسانند، حساسیت نشان داده است. برخلاف دلار آزاد، این دلار توافقی است که موتور محرک رشد بورس بوده و می‌توان عنوان کرد که بازار، به جای تکیه بر ارزش‌های جایگزینی، بر پایه سودآوری شرکت‌ها حرکت می‌کند.

در دوره‌های پیشین، پیش از تشدید تحریم‌ها، بازار سرمایه از اهرمی بالاتر از رشد دلار بهره‌مند بود؛ به‌گونه‌ای‌که به ازای هر واحد افزایش نرخ ارز، بازار حدود 1.3واحد رشد می‌کرد. این اهرم، نتیجه حاشیه سودهای قابل‌توجه شرکت‌ها بود. اما اکنون، سه چالش کلیدی شامل تحریم‌های بین‌المللی، ناترازی انرژی و نرخ سود بانکی در کانال 35درصد، رشد بازار را محدود کردند. در گذشته، هرچند تحریم‌ها وجود داشتند، ناترازی انرژی به شدت کنونی نبود و نرخ سود نیز در محدوده 20درصد یا کمتر قرار داشت که شرایط را برای تبدیل مستقیم رشد نرخ ارز به صعود بورس فراهم می‌کرد.

می‌توان بیان کرد با توجه به این محدودیت‌ها، بازار تنها قادر به جذب 50درصد از رشد دلار توافقی خواهد بود. از اواخر شهریور سال گذشته، که دلار توافقی از کانال 40هزار تومان آغاز به رشد قیمتی کرد، شاخص بورس نیز رشدی حدود 125درصد را تجربه کرده است. با این حال چشم‌انداز آتی بازار به رفع محدودیت‌ها و عدم رشد دلار توافقی گره خورده است. کاهش تحریم‌ها، حل ناترازی انرژی یا بازگشت نرخ سود به محدوده 25درصد می‌تواند عقب‌ماندگی 50درصدی بازار را جبران کند. در چنین سناریویی، صعود شاخص تا کانال 5‌میلیون واحد در سال آینده دور از دسترس نخواهد بود.

نقدینگی نیز در روزهای اخیر نشانه‌هایی از اعتماد به بازار را نشان داده است. حجم معاملات روزانه در روزهایی بدون صف خرید به بیش از 15هزار‌میلیارد تومان رسیده و به تازگی نیز به حدود 17هزار‌میلیارد تومان افزایش یافته است. این ارقام از کف‌سازی قوی در کانال 3‌میلیون واحدی حکایت دارد؛ اما ادامه این روند به سیاست‌های ارزی بانک مرکزی وابسته است.

اشتیاقی ادامه داد: حذف تدریجی قیمت‌گذاری دستوری که با صنعت خودرو آغاز شده، نقطه عطف دیگری است. در صورت موفقیت ایران‌خودرو در اخذ مجوز برای نرخ‌های جدید، این روند می‌تواند به سایر صنایع گرفتار قیمت‌گذاری دستوری تسری یابد و سودآوری بازار را تقویت کند. در بازارهای موازی، سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، از جمله تخصیص دلارهای صادراتی به واردات طلا و فروش آن به عموم، نقدینگی سرگردان را مهار و از رشد بی‌رویه نرخ ارز و طلا جلوگیری می‌کند. با کنترل رشد نقدینگی در کانال 30درصد و انتشار اوراق مشارکت با نرخ‌های بالا، انتظار می‌رود دلار در محدوده‌های فعلی باقی بماند. از سوی دیگر، با توجه به چشم‌انداز محدود رشد طلای جهانی، جذابیت صندوق‌های طلا کاهش یافته و احتمال می‌رود نقدینگی به‌صورت متعادل میان این صندوق‌ها و بازار سرمایه تقسیم خواهد شد. با این حال، پتانسیل عقب‌ماندگی بورس می‌تواند بخشی از سرمایه‌ها را از صندوق‌های طلا به سمت بازار سرمایه جذب کند. اشتیاقی در پایان افزود: در نهایت، فضای سیاسی، مدیریت ناترازی انرژی و احتمال کاهش نرخ سود، می‌توانند جذابیت بازار سرمایه را تقویت کنند. فعالان بازار باید با دقت تحولات کلان اقتصادی را رصد کنند؛ چراکه آینده بورس به تصمیمات سیاستگذاران و رفع موانع ساختاری گره خورده است.

سپیده منصوری، کارشناس بازار سرمایه، در خصوص وضعیت روز گذشته بازار گفت: در روزهای اخیر بازار سهام افزایش قابل‌توجه حجم معاملات و ورود نقدینگی از سوی سهامداران حقیقی را به خود دیده است. در این میان شاخص کل در روزهای گذشته مجدد موفق شد قله روانی سه‌میلیون واحدی را فتح کند که نمایانگر غلبه موقت تقاضا بر فشار عرضه است. با این حال، تاثیر اخبار بین‌المللی موجب تشدید ریسک سیستماتیک در ذهن فعالان بازار بوده و منجر به ورود تردید به فضای معاملات شده است. به عبارتی، اگرچه وضعیت بنیادی بازار بهبود یافته است، اما به نظر می‌رسد ریسک‌های غیراقتصادی همچنان باقی ماندند. منصوری ادامه داد: از منظر تکنیکال، بازار در نقطه حساسی قرار دارد. شکست و تثبیت بالای محدوده سه‌میلیون واحدی نشان می‌دهد که مقاومت مهمی شکسته شده و این می‌تواند مسیر رشد شاخص به سمت نواحی بالاتر مانند محدوده 3‌میلیون و 150هزار واحدی تا 3‌میلیون و 200 هزار واحدی را با استمرار جریان نقدینگی و تضعیف فشارهای فروش هموار کند. با این حال، در صورتی که بازار نتواند این سطح را پایدار نگه دارد، احتمال برگشت مجدد به زیر این حمایت و اصلاح تا محدوده حدود 2‌میلیون و 900 هزار واحدی تا 2‌میلیون و 950 هزار واحدی وجود دارد. در نتیجه، وضعیت تکنیکال را می‌توان تعادلی رو به رشد با نیاز به تثبیت توصیف کرد.

در خصوص وضعیت صنایع بازار، صنایع بزرگ به مانند بانکی‌ها و پالایشی‌ها به دلیل توجه بازار به گزارش‌های 6ماهه در حال جذب ورود نقدینگی هستند و احتمال می‌رود با انتشار گزارش‌های مطلوب، این گروه‌ها از اقبال بیشتری برخوردار شوند. در مقابل، گروه خودرو با وجود اعلام افزایش نرخ محصولات، به‌دلیل افزایش محدود و کمتر از انتظارات، همچنان موفق به جلب اعتماد بازار نشده و همچنان در وضعیت انتظار باقی است. بنابراین، صنایع شاخص‌ساز از پتانسیل بیشتری برخوردار هستند و صنایع دارای چالش بنیادی یا ابهام گزارش‌دهی، همچنان با موانع مواجه هستند.

باید عنوان کرد سهام بزرگ و اهرمی نیز در این دوره توانسته‌اند تا حدودی از موج رشد بهره‌مند شوند؛ ارزش معاملات در حد بالاتری قرار گرفته و ورود نقدینگی حقیقی به این سهم‌ها دیده شده که خود زمینه‌ساز تقویت شاخص کل بوده است. در صورتی که این جریان مثبت به سهام کوچک‌تر و شاخص هموزن نیز منتقل شود، شاهد گسترش روند صعودی خواهیم بود. رشد ارزش معاملات خرد یکی از نقاط مثبت وضعیت کنونی است. گزارش‌ها نشان می‌دهند میانگین ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم) در محدوده 17 تا 18 هزار‌میلیارد تومان قرار گرفته و پول حقیقی نیز وارد بازار شده است. این موضوع به عنوان شاخصی از بازگشت فعالان به بازار و کاهش ترس تلقی می‌شود. اما خروج از صندوق‌های سهامی نیز مشاهد می‌شود که نشان می‌دهد برخی از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند مستقیما به سهام ورود کنند. این موضوع می‌تواند پیام انتخاب فعالانه‌تر سرمایه‌گذاران را منتقل کند.

فضای بازارهای موازی نیز تا حدی تثبیت شده است. نرخ ارز در بازه 106 تا 110هزار تومان نوسان دارد. این ثبات نسبی موجب شده است بخشی از نقدینگی به سمت بازار سهام بازگردد و از فشار تقاضای جایگزین کاسته شود. اما باید توجه داشت که در صورتی که بازارهای موازی دچار شوک شوند، این وضعیت می‌تواند بر نقدینگی و انتظارات سهامداران اثرگذار باشد. در صورتی که فضای اقتصادی به نفع بازار سرمایه باشد و گزارش‌های 6ماهه شرکت‌ها حول انتظارات ظاهر شوند، پیش‌بینی می‌شود که بازار سهام در روزهای آینده در قالب یک روند متعادل با تمایل به صعود به سمت محدوده 3‌میلیون و 150 هزار واحد تا 3‌میلیون و 200 هزار واحد حرکت کند. در مقابل، تشدید تنش‌های بین‌المللی یا انتشار گزارش‌های ناامیدکننده از شرکت‌ها احتمال اصلاح مجدد تا محدوده حدود 2‌میلیون و 900 هزار واحدی وجود دارد.