راز شلوغی پاییز «شمال»

همین موضوع سبب شده تا مشابه تابستان، شاهد ترافیک سنگین در جاده‌های منتهی به شمال در پاییز هم باشیم. چرا با وجود تعطیلی دو روزه آخر هفته توزیع زمانی و مکانی سفر اتفاق نیفتاده؟ «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با کارشناسان و مدیران کل گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی دو استان مازندران و گیلان به پنج عامل رسیده است.

اولین آنها به تازه بودن چنین رویه‌ای برمی‌گردد. این موضوع سبب می‌شود در آخر هر هفته بخشی از گردشگران تصمیم به سفر شمال بگیرند؛ در نتیجه پس از یکی دو ماه شاهد تعادل و کاهش ترافیک در جاده‌های منتهی به شمال خواهیم بود. دومین عامل به پایدار نبودن این رویه مربوط است. این استان‌ها بر اساس تصمیم استانداران‌شان تعطیلی دو روزه آخر هفته دارند و در تقویم رسمی، هنوز هفته کاری، شش روزه است. بنابراین خانواده‌ها تلاش می‌کنند از فرصت به دست آمده بیشترین بهره را ببرند. سومین دلیل ترافیک سنگین آخر هفته‌های جاده شمال به موضوع ناترازی ارتباط دارد. گردشگرانی که تجربه تلخ قطعی آب و برق را در تابستان داشتند ترجیح می‌دهند به مقاصدی سفر کنند که مشکلی از این بابت نداشته باشند.

عامل چهارم به اقلیم خاص مهر 1404 برمی‌گردد. از ابتدای پاییز تا نیمه آبان در بیش از نیمی از استان‌های کشور نه هوا ابری شد، نه باران آمد و نه حتی خنکی پاییز را مردم حس کردند درحالی‌که در شمال هر سه مورد را می‌توانند تجربه کنند. آخرین و پنجمین عامل به ضعف بازار گردشگری در معرفی مقاصد بکر و جذاب‌تر از شمال به لحاظ ثبت خاطره خوش سفر مربوط می‌شود. در نتیجه مردم همچنان سراغ همان مقاصد سنتی می‌روند. این عوامل سبب شده به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران در سال 1404 نسبت به مهر سال قبل با رشد 15 درصدی گردشگری در این استان مواجه باشیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مازندران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از افزایش محسوس ورود گردشگران به این استان در سال جاری خبر و در عین حال هشدار داد که زیرساخت‌های موجود توان پاسخ‌گویی به این حجم از مسافر را ندارند. به گفته او، رشد تردد و اقامت گردشگران بدون توسعه هم‌زمان شبکه راه‌ها، خدمات شهری و امکانات رفاهی، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

سید احمد ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی مازندران گفت: آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا پایان مهرماه، تردد گردشگران به استان حدود 15 درصد و اقامت آنان در مراکز رسمی و خانه‌مسافرها حدود 12 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است.

او افزود: در یک مقطع زمانی مشخص، به‌ویژه در دوره 12 روزه جنگ، شاهد رشد چشم‌گیری در ورود گردشگران بودیم. پس از آن، این روند کمی کاهش یافت، اما از مهرماه دوباره شاهد افزایش تردد هستیم. در همین 10 روز نخست آبان هم میزان اقامت نسبت به سال قبل بالاتر رفته است.

ایزدی مهم‌ترین عامل این افزایش را نزدیکی جغرافیایی و دسترسی آسان مازندران به تهران و استان‌های مرکزی عنوان و اضافه کرد: مازندران به مرکز کشور نزدیک است. بسیاری از خانواده‌ها در این استان اقوام یا آشنایانی دارند و همین باعث می‌شود سفر به مازندران هم راحت‌تر و هم اقتصادی‌تر باشد. اگر بخواهیم مقایسه کنیم، مثلا استان خراسان رضوی به دلیل فاصله زیاد، بیشتر مقصد سفرهای سالانه است، اما مازندران مقصد هر آخر هفته و تعطیلات کوتاه‌مدت شده است.

او همچنین به نقش تعطیلی رسمی پنج‌شنبه‌ها در برخی استان‌ها اشاره کرد و گفت: پیش از این، فقط جمعه‌ها تعطیل بود و نهایتا مردم از عصر چهارشنبه راهی شمال می‌شدند. اما حالا با تعطیلی پنج‌شنبه‌ها، زمان سفر بیشتر شده و همین موضوع باعث افزایش ورود گردشگران به استان شده است.

افزایش تردد گردشگران همواره با دغدغه ترافیک جاده‌ای و فشار بر زیرساخت‌ها همراه است. ایزدی در این باره گفت: چه جاده چالوس را در نظر بگیریم، چه فیروزکوه و چه هراز و... همیشه ترافیک بین تهران و مازندران بالا بوده است. اما اکنون با افزایش جمعیت و رشد تعداد خودروها، این حجم از تردد به یک مساله جدی تبدیل شده است.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران، زیرساخت‌های حمل‌ونقل، خدماتی و شهری استان پاسخگوی این حجم از گردشگر نیستند و باید برای مدیریت بهتر، سیاست توزیع گردشگری و... در سراسر استان اجرا شود. ایزدی افزود: وقتی از زیرساخت صحبت می‌کنیم، فقط جاده و هتل مدنظر نیست. تمام دستگاه‌ها باید پای کار بیایند. به عنوان مثال، با افزایش تعداد خودروها، باید تعداد جایگاه‌های سوخت هم بیشتر شود. همین‌طور سیستم آب‌رسانی، جمع‌آوری فاضلاب و شبکه برق باید توسعه پیدا کند.

یکی از محورهای سخنان مدیرکل میراث فرهنگی، نظم‌بخشی به خانه‌مسافرها بود. او گفت: در حال حاضر تعداد زیادی خانه‌مسافر فعال در استان وجود دارد. ما باید بتوانیم این مجموعه‌ها را شناسایی، ساماندهی و نظارت کنیم تا هم ایمنی گردشگران تضمین شود و هم کیفیت خدمات بالا برود.

رشد 28 درصدی توریسم گیلان در شهریور

سرپرست اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان از رشد چشم‌گیر ورود گردشگران در شش‌ماهه نخست سال و تداوم این روند در پاییز امسال خبر داد. به گفته او شمار اقامت شب گردشگران به بیش از 80‌میلیون نفر - شب رسیده است.

او تاکید کرد که بخش قابل‌توجهی از این افزایش ناشی از تمایل شهروندان پایتخت و استان‌های همجوار به سفرهای کوتاه‌مدت در تعطیلات آخر هفته است؛ سفری که با وجود مشکلات ترافیکی، همچنان گیلان را به عنوان یکی از مقاصد محبوب گردشگری شمال در بالای فهرست استان‌های توریست‌پذیر قرار داده است.

به گفته سلمان‌خواه 13‌میلیون خودرو، 40‌میلیون گردشگر و 80‌میلیون شب اقامت در 6 ماهه نخست ثبت شده است. او اضافه کرد: بر اساس گزارش‌های شش‌ماهه نخست سال، حدود 13‌میلیون خودرو وارد استان گیلان شده‌اند. از این میزان، نزدیک به 40‌میلیون نفر به‌عنوان مسافر و گردشگر به استان وارد شده‌اند که مجموع اقامت شب آنها در مراکز رسمی و غیررسمی بیش از 80‌میلیون نفر - شب برآورد می‌شود.

او با اشاره به اینکه آمارها در ماه‌های پاییز هنوز به‌طور کامل نهایی نشده است، اما روند تردد مهر و آبان‌ماه نیز نشان از افزایش قابل‌توجه گردشگران نسبت به سال گذشته دارد، افزود: در شهریورماه رشد 28درصدی تردد را ثبت کردیم و بر اساس داده‌های مقدماتی، این افزایش در مهر و نیمه نخست آبان هم ادامه داشته است.

سرپرست میراث فرهنگی گیلان یکی از عوامل اصلی افزایش سفرها را گرایش روزافزون مردم پایتخت به طبیعت شمال دانست. به گفته او، شرایط اقلیمی، آلودگی هوای تهران و فشارهای زندگی شهری، میل به سفر به استان‌های شمالی را تقویت کرده است. او اضافه کرد: در ماه‌های اخیر، پدیده آلودگی هوا در تهران و برخی مراکز استان‌ها موجب شده مردم برای رهایی از فضای سنگین شهری به سمت استان‌های شمالی از جمله گیلان حرکت کنند. از سوی دیگر، بسیاری از خانواده‌ها در گیلان خانه دوم دارند و همین مساله سبب شده میل به سفر به این استان همیشگی باشد.

به گفته سلمان‌خواه، گیلان همواره یکی از مقاصد اصلی گردشگری کشور بوده و تنوع طبیعی آن جذابیت ویژه‌ای برای مسافران ایجاد کرده است. او افزود: گیلان ترکیبی از جنگل‌های هیرکانی، نوار ساحلی، آب‌و‌هوای معتدل و.. است حتی باران‌های پاییزی که گاهی مانع سفر می‌شوند، برای بسیاری از مسافران به یک جاذبه تبدیل شده است.

آیا تعطیلی دو روزه آخر هفته که برای برخی ادارات و... اجرایی شده است، نقشی در اقبال گسترده‌تر به شمال دارد؟ مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان گفت: این مصوبه در بعضی استان‌ها اجرا شده و بر افزایش سفرها اثر داشته است. بیشترین ورود گردشگران از مسیر قزوین - لوشان به سمت رشت انجام می‌شود که عمدتا مربوط به مسافران تهرانی است. البته گردشگرانی از استان‌های همجوار مانند اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی، قزوین و حتی خوزستان نیز سهم قابل‌توجهی در آمار ورودی‌ها دارند.

با وجود رشد چشم‌گیر گردشگران، ترافیک سنگین محورهای ورودی گیلان همچنان یکی از مهم‌ترین چالش‌هاست. سلمان‌خواه در پاسخ به پرسشی درباره برنامه‌های مدیریت این وضعیت گفت: این موضوع فقط مربوط به میراث فرهنگی نیست. همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط باید وارد عمل شوند. برای حل این مشکل، طرح احداث چند تونل در دست بررسی است که امیدواریم در آینده نزدیک عملیات آن آغاز شود.

او با این حال، دیدگاه متفاوتی نیز درباره ترافیک دارد و از آن با عنوان فرصتی برای توسعه گردشگری آهسته یاد می‌کند. سلمان‌خواه افزود: ما در حوزه گردشگری مفهومی داریم به نام گردشگری آهسته، یعنی سفری که در آن مسیر، بخشی از تجربه سفر محسوب می‌شود. هدف این نیست که فقط به مقصد برسیم، بلکه در طول مسیر هم از طبیعت و جاذبه‌ها لذت ببریم. اگر بتوانیم این نگاه را ترویج کنیم، حتی توقف‌های بین راه می‌تواند به رونق اقتصادی مناطق کوچک‌تر کمک کند.

این مقام مسوول با اشاره به مسیرهای منتهی به امامزاده‌هاشم و سراوان توضیح داد: ورودی‌های متعددی از امامزاده‌هاشم به سمت رشت وجود دارد. بخش زیادی از ترافیک در همین محدوده شکل می‌گیرد. اگر بتوانیم جاذبه‌های اطراف این محور را ساماندهی و معرفی کنیم، گردشگران می‌توانند به‌جای ایستادن در صف طولانی خودروها، توقف‌های هدفمند برای بازدید یا استراحت داشته باشند.

از دیدگاه سلمان‌خواه حتی اگر اتوبان‌های جدید نیز ساخته شود، باز هم حجم زیاد خودروها در تعطیلات موجب کندی مسیر خواهد شد. او گفت: این واقعیتی است که باید بپذیریم؛ افزایش خودروها اجتناب‌ناپذیر است. به همین دلیل باید فرهنگ سفر آهسته، صبر و لذت‌بردن از مسیر را ترویج کنیم تا خستگی راه کمتر و ایمنی سفر بیشتر شود.