راهبردهای رهایی از اقتصاد نفتی چیست؟
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، پیامد این وابستگی، شکنندگی بودجه، ناکارآمدی نظام مالی و فقدان تنوع اقتصادی است؛ شرایطی که دیگر پاسخگوی مقتضیات ملی و منطقه‌ای نیست. دلایل ضرورت کاهش وابستگی به نفت تحریم‌ها و محدودیت صادرات: تحریم‌های نفتی، بزرگ‌ترین شوک به ساختار اقتصادی و بودجه دولت ایران وارد کرده‌اند. نوسانات بهای جهانی نفت: هزینه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی در بودجه‌ریزی ایجاد می‌کنند. تشویق رانتیسم و کاهش شفافیت: منابع نفتی انگیزه شفافیت و پاسخگویی را تضعیف می‌کنند. فرصت‌سوزی در توسعه سایر بخش‌ها: وابستگی به درآمد آسان نفتی، نوآوری و رقابت را مهار می‌کند. نقاط ضعف اقتصاد نفتی ایران سهم بالای درآمدهای نفتی در بودجه (25 تا 40 درصد) وابستگی ارزی و کسری تراز جاری در زمان کاهش قیمت یا تقاضای جهانی کندی توسعه صنایع غیرنفتی رشد ناکافی صادرات غیرنفتی و محدودیت بازارها ساختار دولتی و دیوان‌سالار سنگین با تکیه بر هزینه‌کرد منابع نفتی
چه باید کرد؟ راهبردهای رهایی از اقتصاد نفتی 1. تقویت و تنوع‌بخشی به تولید و صادرات غیرنفتی
- حمایت هدفمند از صنایع دانش‌بنیان:سرمایه‌گذاری بر فناوری، استارت‌آپ‌ها، زیست‌فناوری، فناوری اطلاعات و صادرات خدمات مهندسی به منطقه و جهان
- توانمندسازی بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی:بهره‌وری، صادرات محصولات با ارزش افزوده، و نفوذ در بازارهای منطقه‌ای
2. اصلاح ساختار مالی و درآمدی دولت
- گسترش پایه مالیاتی (اقتصاد بدون نفت)توسعه نظام مالیاتی عادلانه، کاهش فرار مالیاتی، مالیات بر مجموع درآمد و ثروت
- کاهش تدریجی سهم درآمدهای نفتی در بودجه جاری و سوق دادن آن به صندوق‌های توسعه‌ای
- افزایش درآمدهای پایدار از راه مالیات بر صنایع سودآور و خدمات
3. توسعه زیرساخت‌های صادراتی و دیپلماسی اقتصادی فعال
- افزایش دسترسی به بازارهای آسیایی، آفریقایی و CIS
- توسعه لجستیک، حمل‌ونقل بین‌المللی و حمایت از پیمان‌های منطقه‌ای
- ایجاد تعرفه ترجیحی و تسهیل تجارت با همسایگان
4. آزادسازی تدریجی اقتصاد و اصلاح مقررات محیط کسب‌وکار
- کاهش موانع سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی
- اصلاح قوانین کار، بیمه، مالیات و معاملات صادراتی برای رونق تولید
5. حمایت از سرمایه‌گذاری داخلی و جذب سرمایه ایرانیان خارج از کشور
- مشوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، امنیت حقوقی و ارزی
- ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک بخش خصوصی
6. افزایش شفافیت و مبارزه جدی با فساد اقتصادی
- اصلاح ساختار حکمرانی اقتصادی و انتشار عمومی اطلاعات بودجه‌ای
- تشویق رقابت و ارتقای استانداردهای عملکرد تجربه بین‌المللی: از نروژ تا مالزی
- نروژ: استفاده از صندوق ذخیره ارزی برای سرمایه‌گذاری بین‌المللی و رهایی بودجه جاری از نفت
- امارات: توسعه صنایع گردشگری، کریدور لجستیکی و تبدیل شدن به هاب مالی و فن‌آوری منطقه
- مالزی: تنوع‌بخشی صادرات از طریق تقویت تولید صنعتی و خدمات فناورانه به گزارش اکونیوز، رهایی از اقتصاد نفتی، گرچه دشوار، اما ممکن و سرشار از فرصت است. ایران نیروی انسانی پویا، بازار مصرف بزرگ و ظرفیت جغرافیایی کم‌نظیری دارد. گذار تدریجی به اقتصاد غیرنفتی، رمز پایداری ملی و ابزار بهره‌گیری از فرصت‌های جهانی آینده خواهد بود. با برنامه‌ریزی منسجم، مبارزه با فساد و اولویت دادن به نوآوری، ایران می‌تواند از «تهدید نفت» به «فرصت توسعه پایدار» برسد.