رمان و شعر در ایجاد موج اجتماعی نقش زیادی دارند

کتاب «درد دل‌های دردسر آمیز» نوشته محمد حسن شاهنگی با موضوع ترویج فرهنگ مقاومت و شهادت به تازگی توسط انتشارات صریر منتشر و روانه بازار نشر شده است.

این کتاب روایت پسر جوانی به نام حمید دانشجوی رشته جامعه شناسی است که نسبت به بسیاری از مسائل فرهنگی، اعتقادی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی پیرامونی اش تردید‌ها و سوالات زیادی دارد. او از رفتن در یک اردوی جهادی دانشجویی در روز‌های عید نوروز، در دقیقه نود انصراف می‌دهد، اما در ادامه حوادثی برای او اتفاق می‌افتد و آدم‌هایی سر راه او قرار می‌گیرند که او را در شرایطی متفاوت از جریان زندگی عادی اش قرار می‌دهد.

کتاب «دردل‌های دردسر آمیز» رمانی متفاوت برای نسل چهارم انقلاب است و شاید بتوان آن را نسخه داستانی از فیلم اخراجی‌های ده نمکی معرفی کرد؛ شخصیت اصلی داستان یعنی حمید شباهت‌های زیادی به مجید سوزوکی اخراجی‌ها دارد او از ابتدا قهرمان داستان نیست بلکه مسیری را طی می‌کند که قهرمان می‌شود؛ مسیر این قهرمان شدگی در این داستان مورد پرداخت داستانی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر این شخصیت همانند بسیاری از کاراکتر‌ها صرفاً یک تماشاگر حوادث نیست بلکه خود وارد گود می‌شود و اقدام می‌کند.

در این رمان، سوژه شکاف نسل‌های اول انقلاب با نسل‌های سوم و چهارم مورد توجه قرار می‌گیرد و به این شبهه جدی در زمینه دفاع مقدس تلاش شده با لحنی داستانی پاسخ گفته شود که: آیا واقعاً اشتباه کردیم 8 سال جنگیدیم؟!

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:

عملیات بیت المقدس یادته؟

مگه میشه یادم بره؛ تازه از عملیات فتح المبین اومده بودیم؛ خسته و کوفته... اما دل، توی دلمون نبود تا شهر‌ها تند تند آزاد بشن و مردم برن سر خونه و زندگیشون. باید 6 هزار کیلومتر مربع را آزاد می‌کردیم. هرچی جنگ جلوتر می‌رفت، مردم بیشتر پاشون را می‌گذاشتن توی جبهه و کنار رزمنده‌ها اسلحه دست می‌گرفتن و می‌جنگیدن. انگار توی سنگر‌ها قاقا لیلی پخش می‌کردن که این طور می‌اومدن... از همه قماشی هم بودن؛ از کارگر گرفته تا دکتر، از بچه 14 ساله بگیر تا پیرمرد 70 ساله. اگه در اون شرایط زمان از دست می‌دادیم، زمین هامون را دیگه نمی‌تونستیم پس بگیریم. بارون می‌اومد؛ از اون بارون‌هایی که حالا نیا، کی بیا... مگه بند می‌اومد، همه جا پر از گِل شد، چاره‌ای نداشتیم باید در باتلاق پیش روی می‌کردیم. هیچی مانع مون نبود؛ نه آسمون! نه زمین! ما کلاهمون را قاضی کرده بودیم؛ باید می‌رفتیم، هور الهویزه و جفیر را همین طوری آزاد کرده بودیم. بعثی‌ها ما را دست کم گرفته بودن؛ فکرش را هم نمی‌کردن بچه‌های ما به دژ نفوذ ناپذیرشون نفوذ کنن. دُمشون را گذاشتن روی کولشون و دِ دَر رو. تا خودِ بغداد، الفرار!

این کتاب در 168 صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت 350 هزار تومان عرضه شده است.

محمدرضا شفیعی کدکنی استاد دانشگاه تهران درباره این رمان نوشته است:

«مفهوم عمیقی به نام شهادت در میان اشعار شاعران همراه با تقابل دوگانه عقل و عشق به وفور به چشم می‌خورد؛ اما در میان داستان‌های ایرانی از منظر عرفانی کمتر به این موضوع پرداخته شده است. دکتر شهیدی در شرح مثنوی، مرگ چهار قسم است: مرگ سرخ، و آن تحمل جفا و باز داشتن آزار است. مرگ زرد و آن گرسنگی و شکیبایی ورزیدن است در حالت سختی. مرگ سپید و آن کناره گیری است از مردم؛ و مرگ سیاه و آن مخالفت نفس و هواست و کار خالص نشود جزء با این چهار مرگ. خوارزمی در ترجمه خود از احیا العلوم، کلامی مشابه با گفتار بخاری در شرح تعرف دارد؛ با این تفاوت که او روایت مربوط به کلام بخاری را نیز ذکر می‌کند: مداد عالمان و خون شهیدان را روز قیامت بسنجند، یعنی این دو اهمیت و وزنی عظیم دارند.

عطار در ابیاتی، با دعوت به شهادت و درگذشتن از جان و سر و ارائه الگو‌هایی همچون امام علی (ع) و امام حسین (ع)، می‌گوید که گذر از جان، صیرورت به جانان و واصل شدن به دریای سبحان را در پی دارد و این یعنی بی کرانگی و وسعت شگرف مقام شهید:

هستی خود را در این آتش بسوز /، چون علی جام شهادت را بنوش

از سر جان و دل و دین درگذر /، چون که با او دست داری در کمر

هر که از جان بگذرد جانان بود / واصل دریای حق سبحان بود

اخیراً رمانی به دستم رسید که این نگاه و ملاحظات در آن پر رنگ است؛ نام کتاب «درد دل‌های درد سر آمیز» است که نامی مسماست و ارتباط زیادی با این مضامین دارد. رمان و شعر دو قالب مهم در ادبیات اند که در ایجاد موج در جامعه نقش غیر قابل انکاری دارند؛ تحریک احساسات در میان این دو قالب به مراتب بیشتر از سایر قالب هاست. حتی در زمانه حاضر که با تراکم و کثرت رسانه‌های نوظهور مواجهیم، تأثیر گذاری و اثر بخشی داستان و شعر بر عموم طبقات مخصوصاً جوانان غیر قابل انکار است.»