رمزگشایی از یارانه 2 میلیون تومانی
اقتصادنیوز: پروژه‌های ناکام دولت احمدی نژاد و رئیسی تکمیل شد؟
به گزارش اقتصادنیوز، د ر سال‌های اخیر یکی از موضوعاتی که در ایران مورد توجه قرار گرفته و به تکرار به عنوان یک نگرانی مطرح شده است، کاهش نرخ باروری و پیر شدن جمعیت است. از آنجایی که بنا به گفته تحلیلگران، مهمترین مسئله و عامل بازدارنده برای فرزندآوری موضوع اقتصادی است هر از گاهی طرح‌های تشویقی از دل دولت یا مجلس بیرون می‌آید که شاید خانوارها را به سمت بچه‌دار شدن سوق بدهد. برای همین هم یک روز ایده اهدای زمین مطرح می‌شود یک روز هم واریز هدیه نقدی و حالا هم «کارت هدیه مادران»؛ اما سوال اصلی اینجاست که چقدر این طرح‌های حمایتی می‌تواند یک زوج را قانع کند تا فرزندی به دنیا بیاورند؟!
سرنوشت هدیه یک میلیون تومانی احمدی‌نژاد
دولت محمود احمدی نژاد که معمولا به خالق طرح های بدون کارشناسی معروف بود و بخش قابل توجهی از اقدامات دولت در آن مقطع هنوز برای کشور هزینه آورست در حوزه طرح‌های حمایتی خانواده در راستای فرزندآوری، هم دستی بر آتش داشت که یکی از مهمترین طرح‌ها مربوط می‌شود به طرح «حساب آتیه».
در این طرح که سال 89 تصمیم به اجرای آن گرفته شد قرار بود یک حساب پس‌اندازی برای نوزاده متولد شده در نظر گرفته شود و دولت سالی 1 میلیون + 100هزارتومان به آن واریز کند و در نهایت در 18 سالگی قابل برداشت باشد؛ اما آنطور که مرضیه وحید‌دستجردی به خبرآنلاین گفته بود، این طرح در همان زمان هم قابلیت اجرایی نداشت و کنار گذاشته شد چرا که عملیاتی نبود.
خبر مرتبط 48 میلیون تومان هدیه تولد برای نوزادان / کارت امید مادر چیست؟اقتصادنیوز: از ابتدای سال 1405 تمامی مادران بارداری که فرزندشان را به دنیا بیاورند، مشمول دریافت «کارت امید مادر» می‌شوند؛ کارتی که به مدت دو سال، ماهانه دو میلیون تومان شارژ خواهد شد و هدف آن حمایت مالی و فرهنگی از خانواده و ارتقای سلامت مادر و کودک عنوان شده است.
از وام فرزند تا طرح زمین رایگان
در دولت حسن روحانی طرح‌هایی از جنس یارانه‌ای برای فرزندآوری کنار گذاشته شد و بیشترین توجه معطوف طرح‌هایی مانند افزایش مرخصی زایمان و طرح‌های تبلیغاتی و فرهنگی شد اما با پایان این دولت و روی کار آمدن ابراهیم رئیسی بار دیگر طرح‌هایی از جنس طرح‌های دولت محمود احمدی‌نژاد در دستور کار قرار گرفت که در بدو ورود موضوع وام‌های فرزندآوری جدی شد.
این طرح که از سوی مجلس یازدهم مطرح شد و سردمداران طرح آن زهره الهیان، فاطمه قاسم‌پور و امیرحسین بانکی‌پور بودند. این نمایندگان طرح وام برای فرزندآوری (طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت) را به مجلس آوردند و تصویب کردند اما از آنجایی که دولت روحانی در اوج همه‌گیری کرونا به دلیل نبود منابع کافی برای تامین این وام، از آن استقبال نکرد اجرای آن به دولت رئیسی موکول شد و دولت وقت هم آن را ابلاغ کرد. طبق ماده (10) این قانون، دولت موظف شدبه ازای تولد هر فرزند، وام قرض‌الحسنه فرزندآوری پرداخت کند. مبلغ وام در سال 1401، 20 میلیون تومان برای فرزند اول، با افزایش پلکانی تا 80 میلیون تومان برای فرزند پنجم و بیشتر است و بازپرداخت آن 7 ساله و با سود 4 درصد در نظر گرفته شد.
هرچند این وام همچنان پا برجاست اما آنطور که برخی رسانه‌ها به آن اشاره کرده بودند متقاضیان برای دریافت این وام باید مدت‌ها در صف انتظار باقی بمانند به طوری که از 600 هزار درخواستی که در 5 ماه ابتدایی سال 1403 ثبت شده بود تنها پرداخت به 32 درصد آنها محقق شد.
البته این تنها طرحی نبود که در دولت ابراهیم رئیسی مطرح شد بلکه طرح جنجالی دیگری روی میز قرار گرفت و آن طرح زمین رایگان برای فرزندان سوم و بیشتر بود؛ طرحی که دولت در راستای قانون جوانی جمعیت مقرر کرده به خانوار‌های دارای 3 فرزند و بیشتر که فرزند سوم آنها از 24 آبان 1400 به بعد متولد شده، تعلق می‌گرفت. این طرح از همان ابتدا اما و اگرهایش آنقدر بود که اجرایی کردنش را سخت تر می‌کرد تا جایی که دولت مجبور شد محدودیت‌هایی برای آن در نظر بگیرد مثلا شرطی که سر راه متقاضیان دریافت این زمین‌ها وجود دارد، این است که نرخ باروری شهرستان محل زادگاه پدر یا فرزند نباید آماری بالای 2.5 درصد داشته باشد.
از سوی دیگر ارزش اراضی در نظر گرفته شده برای خانواده‌های مشمول طرح جوانی جمعیت یک میلیارد و 172 میلیون تومان است که در صورت بالا بودن ارزش زمین از قیمت تعیین شده در برخی نقاط کشور، به صورت مشاعی به 2 یا 3 خانواده واگذار می‌شود.
فارغ از خانه و وام بحث یارانه ها و اختصاص سبد معیشت به دهک ها نیز بار دیگر در این دولت بر سر زبان‌ها افتاد و این بار یارانه یک میلیون تومانی به عنوان گزینه ای برای کمک به هزینه های نوزادان و البته ایجاد انگیزه برای فرزندآوری مطرح شد.
البته مدل طرح به این صورت بود که کودکان پنج ماه تا 6 سال سراسر کشور مراجعه می‌کنند توسط بهورزان، مراقبین و کارشناسان تغذیه ارزیابی می‌شوند و اگر حائز شرایط باشند، کد ملی آنها به وزارت رفاه ارائه می‌شود تا مورد حمایت قرار گیرند.
ماجرای کارت هدیه امید چیست؟
هرچند طرح‌های مختلف برای تشویق و در حمایت از مادران و پدران مطرح شد اما یا به در بسته برخورد کردند و قابلیت اجرایی نداشتند یا آنقدر حرف و حدیث بر سر اجرایشان وجود داشت که دست کم در مقام عمل و اجرای آن با مشکلات فراوان همراه شد.
طی روزهای اخیر خبری با عنوان «با اهدای کارت امید مادر، یارانه جدید 2 میلیون تومانی به مادران تعلق می‌گیرد» این سوال را به ذهن متبادر کرد که این بار دولت چهاردهم چه برنامه ای برای حمایت از خانواده ها دارد.
در این مصوبه که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید، آمده است: «در راستای سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و به منظور حمایت مادی و فرهنگی از خانواده و ارتقای سلامت مادر و کودک؛ تمامی مادران باردار کشور که از یکم فروردین ماه 1405 فرزند خود را به دنیا می‌آورند، مشمول دریافت «کارت امید مادر» خواهند بود، که این کارت به مدت 24 ماه، ماهیانه 20 میلیون ریال شارژ خواهد شد. این کارت به مدت 24 ماه، ماهیانه 20 میلیون ریال شارژ و صرفاً برای تأمین بخشی از هزینه‌های ضروری شامل خوراک، پوشاک و ملزومات کودک اختصاص خواهد یافت.»
هزینه ماهانه یک نوزاد چقدر است؟
اما این 2 میلیون تومان که طراح اصلی آن ستاد ملی جمعیت بود چه بخش هایی از هزینه های ماهانه یا حتی روزانه نوزادان را پوشش می دهد؟
در این گزارش، چند قلم اساسی از نیازهای یک نوزاد یعنی پوشک، شیرخشک، دارو و لباس و لوازم بهداشتی را از نظر قیمتی مورد بررسی قرار گرفته است.
شیرخشکی که نوزادان به طور متوسط مصرف می کنند از حدود 80 هزار تومان تا 150 هزار تومان قیمت خورده است. قیمت پوشک نوزاد 24 عددی نیز با 310 هزار تومان شروع می شود و در صورتی که سایز پوشک و تعداد آن در هر بسته تفاوت داشته باشد، قیمت پوشک نیز افزایش می یابد. به عنوان مثال پوشک 62 عددی 340 هزار تومان در سایت ها قیمت گذاری شده است که با توجه به تجربه خانواده‌هایی که نوزاد دارند متوسط 3 الی 4 بسته پوشاک مصرف می‌کنند که چیزی حدود
یک دست بلوز و شلوار نوزادی در سایت های اینترنتی از 250 هزار تومان قیمت خورده است، البته این لباس برای نوزاد پسر است اما برای نوزاد دختر یک دست لباس از 669 هزار تومان قیمت دارد. با فرض این نکته که یک نوزاد در طول یک ماه به چندین لباس نیاز دارد و در ماه دوم، نمی تواند لباس ماه گذشته را استفاده کند.
آخرین قلم که در کنار سه کالای ذکر شده برای نوازدان کاربرد دارد، دارو است. به عنوان مثال قطره کولیک که برای دل درد نوازدان به عنوان یکی از داروهای پرکاربرد مورد استفاده قرار می گیرد از 38 هزار تومان قیمت گذاری شده است. همچنین قیمت قطره آهن در سایت های اینترنتی از 109 هزار تومان قیمت دارد.
در جدول زیر تلاش شد تا از طریق فروشگاه‌های آنلاین هزینه های معمول یک نوزاد در یک ماه را بررسی کنیم؛ قطعا این قیمت‌ها می‌تواند بیشتر یا کمتر باشد.
بر اساس جدولی که اقتصادنیوز آن را بررسی کرده، هزینه‌های معمول یک نوزاد در یک ماه حدود 5 میلیون و چهارصدهزار تومان است که البته با هزینه‌های جانبی مانند شیشه پستانک، اسباب‌بازی و غذاهای کمکی این مبلغ به مراتب بیشتر خواهد بود. مسلما وقتی این هزینه‌ها با مبلغ کارت هدیه مقایسه می‌شود این موضوع که آیا این سیاست می‌تواند یک سیاست تشویقی موفق برای متقاعد کردن زوج‌ها به فرزندآوری باشد جای سوال قرار می‌گیرد.
نماینده مجلس: دولت از حاشیه رفتن ها بپرهیزد
در این زمینه، فضل الله رنجبر عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با اقتصادنیوز می گوید: من معتقدم به جای این کارها، همان زمین را برای فرزندآوری و تسهیلاتی که در قانون آورده ایم، دولت محقق کند و از این حاشیه رفتن ها و جزیی نگری ها بپرهیزد. آن امتیازاتی که مجلس در گذشته قرار داده است بار دیگر بررسی کنید ببینید چقدر تحقق یافته است. اگر تحقق یافته بود، آن زمان این رقم ها اضافه شود.
این نماینده مجلس با بیان اینکه مبلغ ذکر شده در کارت امید مادران فقط برای کمک هزینه است، گفت: اگر می خواهیم خانواده ها را تشویق و ترغیب کنیم که در راستای سیاست افزایش جمعیت قدم بردارند، باید با تمام توان مصوبات قبلی را اجرایی کنیم. مشوق های زیادی در قانون جوانی جمعیت آمده است. الان به نظر شما اضافه کردن یک یا دو میلیون تومان به دخل و خرج دولت، بار مالی جدید محسوب نمی شود؟
رنجبر با بیان اینکه اگر این مبلغ، مصوبات دیگر را تحت الشعاع قرار ندهد، خوب است، بیان کرد: الان مراجعان زیادی داریم که پنج یا ده هزار نفر جلوی آنها هستند تا زمین مربوط به طرح فرزندآوری را دریافت کنند اما کسی به آنها توجه نمی کند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تاکید کرد: همه این طرح ها که دولت می دهد باید در قالب لایحه دولت باشد چون دولت بر مبنای دخلش، خرجش را باید تنظیم کند.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
