روایت خفیه نفیس رضاشاه از واقعه گوهرشاد / شوشتری که بود و چه کرد؟

سومین چاپ کتاب «خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری خفیه‌نویس رضاشاه پهلوی» به اهتمام غلامحسین میرزا صالح منتشر شد. شوشتری مامور رضاشاه به مشهد بود و گزارش واقعه گوهرشاد را او به تهران فرستاد.

به گزارش خبرنگار مهر، نشر کویر سومین چاپ کتاب «خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری خفیه‌نویس رضاشاه پهلوی» به اهتمام غلامحسین میرزا صالح را با شمارگان 500 نسخه، 262 صفحه و بهای 45 هزار تومان منتشر کرد. چاپ نخست این کتاب به سال 1379 با شمارگان دو هزار نسخه و بهای هزار و 400 تومان و چاپ دوم آن نیز با همان مشخصات چاپ اول به سال 1380، در دسترس مخاطبان قرار گرفته بود.

در این کتاب، خاطرات سیاسی سید محمدعلی شوشتری از واقعه گوهرشاد، نقل شده است. او روحانی صاحب نفوذی بود که پس از کودتای 1299 ش به تدریج به رضا شاه نزدیک شد و سرانجام به عنوان نماینده مخصوص رضا شاه رهسپار مشهد شد تا در آستان قدس رضوی ناظر امور باشد. واقعه گوهرشاد که در پی جریان کشف حجاب در مشهد رخ داد و موجب کشته شدن گروهی از مردم شد در زمان اقامت نامبرده در مشهد روی داد. در این واقعه، محمد ولی خان اسدی، نایب‌التولیه آستان قدس رضوی مقصر شناخته شد و پس از یک محاکمه صحرایی محکوم به اعدام و تیرباران شد.

سید محمدعلی شوشتری نه تنها شاهد عینی قضایا بود، بلکه به علت نزدیکی با شخصیت‌ها و سران محلی خراسان ظاهرا گزارش‌هایی برای رضا شاه می‌فرستاد. شوشتری بعد از این واقعه به تهران آمد و پس از شهریور 1320 و خروج رضا شاه از ایران، وقایع مذکور را به رشته تحریر درآورد و برای آیندگان ثبت کرد.

شوشتری که مشهور به سید بسم الله بود، در دوره‌های پانزدهم و شانزدهم مجلس شورای ملی نمایندگی مردم استرآباد (گرگان) را بر عهده داشت و تنها کسی بود که با نخست وزیر شدن دکتر محمد مصدق مخالفت کرد. میرزا صالح در مقدمه کتاب اشاره کرد که او هرچند سواد خواندن فارسی و عربی را داشت اما نمی‌توانست هیچ چیز بنویسد. او همچنین از کسانی بود که در دوران رزم آرا قصد استیضاحش را داشتند اما سید ضیا طباطبایی با بیان این جمله که این قزاق (یعنی رزم آرا) چند ماه دیگر از صفحه روزگار محو می‌شود، او را از تصمیم خود منصرف کرد و چند ماه بعد هم طبق پیشبینی سیدضیا رزم آرا ترور شد.

مخاطبان با مطالعه این کتاب می‌توانند بی واسطه با شرح واقعه گوهرشاد آشنا شوند و مطالبی را بخوانند که در دیگر کتاب‌ها کمتر روایت شده است. همچنین مصحح کتاب نیز عکس‌های مهمی را از این شخصیت سیاسی و همچنین دیگر رجال وقت منتشر کرده است که در نوع خود مهم و کم نظیر است.