زنان سرپرست خانوار و مشکلات مضاعف کرونایی
اصفهان - ایرنا - شیوع ناگهانی ویروس کرونا از اواخر سال گذشته تاکنون علاوه بر ساختار اقتصادی، بخش‌های مختلف اجتماع از جمله اقشار آسیب‌پذیر همانند زنان سرپرست خانوار را با مشکلات عدیده ای مواجه کرده، به طوری که لازم است مسوولان امر برای تامین نیازهای معیشتی آنان تدابیر ویژه ای اتخاذ کنند.
به گزارش ایرنا، بر اساس دستورالعمل سازمان‌های حمایتی زنان سرپرست خانوار شامل زنان بیوه، مطلقه، همسران مردان معتاد، مردان زندانی، مردان بیکار، مردان مهاجر، مردانی مشغول خدمت در نظام وظیفه، مردان کار افتاده، زنان خودسرپرست (زنان سالمند تنها)، دختران خودسرپرست (دختران بی‌سرپرستی که هرگز ازدواج نکرده‌اند) هستند.
زنانی که در پی درگیری با مشکلات مالی و روحی در چند سال اخیر توانستند با کسب و کارهای خانگی خود را توانمند کنند و تکیه‌گاه محکمی برای بنیان زندگی خود و فرزندانشان شوند اکنون در شرایط کرونایی با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کنند.
هرچند کرونا برای همه اقشار جامعه به نوعی، چالش های متعددی ایجاد کرد اما این مشکلات برای زنان سرپرست خانوار ملموس‌تر و محسوس‌تر است که به تاکید کارشناسان امر نیاز رسیدگی ویژه هستند.
در این راستا با توجه به اینکه کرونا با خود تورم و مشکلات اقتصادی بسیاری به دنبال آورد این فشار برای زنان سرپرست خانوار در کلانشهرهای کشور از جمله اصفهان بسیار مضاعف شده است.
بنا به اعلام دفتر امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در زمان حاضر بیش از سه میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد و آمارهای به دست آمده نشان می‌دهد که طی 10 سال گذشته تعداد خانواده‌های دارای سرپرست زن نسبت به مردان 58 درصد افزایش داشته که بیشترین دلیل آن طلاق بوده است، ضمن آنکه برخی تغییرات اجتماعی از جمله میل به تجرد نیز باعث افزایش این دسته از زنان شده است.
هم اکنون در استان حدود 200 هزار زن سرپرست خانوار وجود دارد که از این تعداد حدود 70 هزار نفر زیرپوشش نهادهای حمایتی همانند بهزیستی و کمیته امداد قرار دارند.
بسیاری از زنان سرپرست خانوار در استان اصفهان به مشاغلی از جمله تولید مواد غذایی، شیرینی، ترشی، صنایع بسته‌بندی، قالی بافی و خیاطی مشغول هستند که مشکلاتشان از زمان شیوع ویروس کرونا در جامعه بیشتر شده است.
یک زن سرپرست خانوار در اصفهان که به دلیل زندانی بودن همسرش سه سال است که بار مالی و معیشتی زندگی را بر دوش می‌کشد، گفت: تا پیش از پدیدار شدن ویروس خانمان برانداز کرونا با اخذ مقدار کمی وام در حد 2 میلیون تومان از بازار عمده فروشی اصفهان پوشاک می‌خریدم و در بازارهای محلی می‌فروختم.
زهرا نیککار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تازه روال زندگی من و 2 دخترانم به دلیل یافتن مشتری‌ها بسیار داشت عادی می‌شد که آوار کرونا بر سرمان فرو ریخت و همه درآمدمان را حذف کرده است.
وی که در این مدت برای تأمین هزینه زندگی از بستگان و نزدیکان و همچنین خیرین کمک گرفته است، گفت: محدودیت‌های کرونا باعث تعطیلی‌های بسیار بازار عمده فروشی و جمع کردن بازارهای محلی شد و این مساله از لحاظ روحی و جسمی مرا تحت تأثیر قرار داده است.
این زن سرپرست خانوار از خیرین و نهادهای حمایتی خواست که با توجه به محدودیت انجام مشاغل مختلف برای زنان، آنها را بیش از پیش و تا بهبود اوضاع کرونایی تحت حمایت خود قرار دهند.
زن سرپرست خانواری که در یک شرکت خدماتی برای انجام امور تمیزکاری مشغول بود، گفت: کرونا، دوری و هراس از یکدیگر را در بین مردم ایجاد کرد به طوری که دیگر کسی درخواستی برای تمیزکاری به این شرکت‌ها نداشته است
سمیه عزیزی که سرپرستی سه فرزند را پس از فوت همسر جوانش بر عهده دارددر گفت و گو با ایرنا افزود: مدت 2 سالی بود که در این شرکت خدماتی کار می‌کردم و درآمدم بد نبود زیرا در بسیاری از موارد افرادی که برای آنها کار می‌کردم علاوه بر هزینه نقدی مقداری کالا و اجناس خوراکی و پوشاک برای فرزندانم می‌دادند.
به گفته وی از اسفند سال گذشته که نگرانی و بی‌اعتمادی از بابت نگرانی ابتلا به ویروس کرونا در بین مردم رواج یافت تماس‌های این شرکت از بابت تقاضا برای تمیزکاری بسیار کاهش یافت و افرادی همانند من از کار بیکار شدیم.
این زن سرپرست خانواده زیر پوشش بهزیستی تصریح کرد: در این مدت فقط منابع مالی گذران زندگی من مستمری اندک بهزیستی در کنار یارانه و کمک معیشت‌های ناچیز دولتی است.
وی تقاضا کرد که با توجه به نامعلوم بودن زمان شیوع ویروس کرونا، مسؤولان چاره‌ای اساسی برای زنان سرپرست خانوار در مشاغلی که به نوعی غیرفعال شده‌اند بکنند تا در شرایط کرونایی بتوانند به زندگی شان ادامه دهند.
مشکلات روحی و جسمی پیامد کرونا برای زنان سرپرست خانوار
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان در این باره گفت: کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن به دلیل تحت تأثیر قراردادن مشاغل خانگی و خدماتی، مشکلات متعدد روحی و جسمی برای زنان سرپرست خانوار ایجاد کرده است.
مرتضی پدریان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بسیاری از این زنان به آن دلیل که در این شرایط کرونایی که درآمد آنها به شدت کاهش یافته است و به نوعی قادر به تأمین نیازهای مادی خانواده نیستند دچار تنش‌های شدید روحی، افسردگی، اضطراب و ناامیدی قرار گرفتند.
وی با بیان اینکه زنان سرپرست خانوار یکی از آسیب پذیر ترین اقشار در دوره کرونا هستند، گفت: نهادهای مربوط به دلیل مسائل اقتصادی قادر به جبران کامل مشکلات این دسته از مددجویان آسیب‌پذیر نبوده یا خیلی کم بوده و نتوانسته نیازهای اولیه این خانواده‌ها را برآورده کنند.
رفتارهای پرخطر در کمین زنان سرپرست خانوار
این پژوهشگر اجتماعی افزود: در چنین شرایطی بخشی از این زنان ممکن است به سمت رفتارهای پرخطر گرایش پیدا کنند که این رفتارها به دنبال خود یکسری آسیب های سنگین در حوزه مسائل اجتماعی به بار می‌آورد.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه معیشت زنان سرپرست خانوار به دلیل مسئولیت تأمین معاش خانواده دچار مشکل می‌شود روی آوردن حتی تعداد خیلی اندکی از آنها به رفتارهای پرخطر می‌تواند جامعه را دچار مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی کند و تبعات جبران‌ناپذیری بر جا گذارد.
زنان سرپرست خانوار نیازمند حمایت
پدریان با اشاره به وجود 2 نوع ساختار حمایتی مؤثر تصریح کرد: یکی حمایت‌های مردمی شامل سازمان‌های مردم نهاد و خیریه‌ها و دیگری حمایت‌های دولتی است که باید از زنان سرپرست خانوار صورت گیرد.
وی اضافه کرد: در این راستا با توجه به اینکه درآمد مردم دچار مشکل، تورم و بحران اقتصادی شده است، سازمان‌های مردم نهاد برای دریافت کمک‌های مردمی با مشکل مواجه شدند.
این جامعه‌شناس افزود: از سویی ساختار حاکمیتی هم به دلیل مسائل و مشکلات مالی که به شدت درگیر آن است توانایی حمایت مالی کامل از این دسته اقشار آسیب‌پذیر جامعه را ندارد.
وی خاطرنشان کرد: در مجموع با توجه به کاهش میزان کمک‌های مالی از طریق سازمان های مردمی و ساختار حاکمیتی و از سویی مشکلات مالی زنان سرپرست‌خانوار در حوزه تولید و فروش محصولات خانگی یا عرضه خدماتی خود از سه جهت منابع درآمدی آنها تحت تأثیر قرار گرفته و کاهش یافته است.
ضرورت توانمندسازی زنان سرپرست خانوار
این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به تأثیر وجود یک جامعه توانمند برای رویارویی با آسیب‌های اجتماعی گفت: باید بحث توانمندسازی را در فرآیند جامعه پذیری از کودکی شروع کرد.
وی تاکید کرد: باید با آموزش مهارت‌های مختلف به فرزندان خود به ویژه دختران، آنها را برای مقابله با آسیب‌های احتمالی در دوران بزرگسالی آماده کرد.
کرونا زندگی زنان سرپرست خانوار را بیشتر تحت تاثیر قرار داد
معاون امور اجتماعی اداره‌کل بهزیستی اصفهان گفت: شیوع ویروس کرونا علاوه بر اینکه زندگی تمامی افراد جامعه را با مشکل مواجه کرد در این میان اقشار آسیب‌پذیر به ویژه زنان سرپرست خانوار را بیش از همه تحت تأثیر قرار داد.
مجتبی ناجی در گفت و گو با ایرنا افزود: به ویژه آن زنانی که در عرصه مشاغل خانگی یا تولید مواد غذایی و صنایع دستی کار می‌کردند تولید می‌کردند مواد غذایی تولید می‌کردند به خاطر پروتکل‌های بهداشتی هم هزینه‌های تمام شده آنها افزایش یافت و هم میزان مشتریان آنها در امر بازاریابی با کاهش مواجه شد.
وی اظهار داشت: سازمان بهزیستی به هر حال خدمات حمایتی شامل پرداخت مستمری ماهانه بر اساس تعداد نفرات تحت تکفل از 65 هزار تومان برای یک نفر تا بالغ بر 400 هزار تومان برای یک خانواده 5 نفره را به این اقشار ارائه می‌دهد.
این مسؤول بهزیستی استان اصفهان پرداخت 118 هزار تومان کمک هزینه معیشت و هزینه سوخت را از دیگر حمایت های مالی دولت از اقشار ضعیف جامعه همانند زنان سرپرست خانوار ذکر کرد و گفت: علاوه بر این چند کمک موردی به حساب زنان سرپرست خانوار از طریق وزارت رفاه پرداخت شد.
وی یادآور شد: مضاف بر آن، موارد خاص که مشکلات ویژه‌ای داشتند با مراجعه به سازمان و با تشخیص تیم مددکاری به آنها کمک‌های مالی، تسهیلات بانکی و کمک‌های غیر نقدی در زمینه اجاره مسکن هم صورت گرفت.
وی با اشاره به موضوع تحصیل فرزندان زنان سرپرست خانوار زیرپوشش بهزیستی گفت: برای فرزندان آنها که دانش آموز و نیازمند وسایل و تجهیزات الکترونیکی بودند با کمک خیرین تعدادی تبلت خریداری و در اختیار آنها قرار گرفت.
ناجی همچنین به کمک یک میلیارد و 150 میلیونی بنیاد مستضعفان و 500 میلیون تومانی بنیاد برکت به تمامی مددجویان زیرپوشش بهزیستی در چند ماه اخیر اشاره کرد و گفت: از این میزان 50 درصد کمک‌ها به زنان سرپرست خانوار اختصاص یافت.
حمایت اجتماعی حافظ اقشار ضعیف در برابر فشارهای روانی
این استاد روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به تأثیر حمایت‌های اجتماعی از اقشار آسیب‌پذیر و ضعیف جامعه گفت: این حمایت ها یکی از عوامل محافظت کننده در مقابل فشار روانی، استرس و تنشی است که در این مدت به واسطه کرونا به این افراد وارد شده است.
وی افزود: به دلیل وارد شدن این فشارهای روحی و روانی، سیستم ایمنی و دفاعی بدن تضعیف شود و فرد مستعد بیمارهای جسمی و روانی شود.
ناجی تاکید کرد: بر این اساس وجود حمایت‌های اجتماعی از طریق نهادهای دولتی و غیردولتی و سازمان‌های مردم نهاد به زنان سرپرست خانوار، حاوی پیامی مثبت است که موجب دلگرمی و سلامت روحی و جسمی آنها می‌شود.
وی توزیع بسته‌های غذا بین این اقشار را که در برخی موارد توسط برخی نظریه‌پردازان مورد انتقاد قرار می‌گیرد را دارای پیام روانی خیلی مثبت روحی و روانی به نسبت اقتصاد و تغذیه دانست و افزود: این اقدامات هرچند کوچک این خاصیت را دارد که وقتی فرد می‌بینید که بسته غذایی در منزل به او داده می‌شود پس او دیده شده و فراموش نشده است.
200 هزار زن سرپرست خانوار در اصفهان
معاون امور اجتماعی اداره‌کل بهزیستی اصفهان، توجه به زنان سرپرست خانوار در فامیل، همسایه و محلات را ضروری دانست و گفت: رفع نیازهای مادی این افراد می‌تواند روحیه آنها را از بعد عاطفی تقویت کند و نشاط و شادابی را در آنها به منظور انگیره بیشتر برای کار و تلاش ایجاد کند.
وی این دسته اقدامات حمایتی را موجب بازدارندگی زنان سرپرست خانوار به عنوان اقشار آسیب‌پذیر جامعه از استیصال و افسردگی و عوارض اجتماعی، روحی و روانی کرونا دانست.
ناجی یادآور شد: اکنون در استان حدود 200 هزار زن سرپرست خانوار وجود دارد که با توجه به اینکه تمامی آنها نیازمند حمایت نیستند حدود 70 هزار نفر زیرپوشش نهادهای حمایتی همانند بهزیستی و کمیته امداد قرار دارند.
*س_برچسب‌ها_س*
