زندگی سخت کارگران مهاجر در پایتخت / مستمری بگیران اقتصاد چین را نجات خواهند داد؟
اقتصادنیوز: در حالی که شی جین‌پینگ مردم را به مدرن‌سازی با سبک چینی و صنعتی‌سازی درخشان فرا می‌خواند، بسیاری از سالمندان تنها به فکر بازگشت به زمین هستند.
به گزارش اقتصادنیوز، درحالی که در دهه های اخیر روند صنعتی شدن چین با سرعتی بی سابقه همراه بوده و عملا این کشور را به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کرده است، نشانه هایی نگران کننده از کندی رشد مصرف داخلی و شکنندگی اعتماد عمومی به چشم می خورد.
به گزارش اکونومیست، دولت چین با معضلی ساختاری رو به رو است. مردم کمتر خرج می کنند و بیشتر در پی پس انداز پول های خود هستند. این الگوی رفتاری در کنار عواملی چون پیری جمعیت و ضعف نظام بازنشستگی، مانع از تحققق کامل ظرفیت اقتصادی چین شده است.
زندگی سخت کارگران مهاجر در پایتخت
در مرکز پکن، آقای لی با اسکوتر خود برای یک شرکت پستی کار می‌کند. او که در چهارمین دهه زندگی خود قرار دارد، دارای و دو فرزند مدرسه‌ای بوده و از استان هنان واقع در 600 کیلومتری جنوب، به پایتخت آمده است. اما برخلاف تصورش، خیابان‌های پکن برای او با طلا فرش نشده‌اند. رقابت در پایتخت بیشتر شده است، دستمزدها کاهش یافته و او از حدود 8000 یوان یا 1100 دلار درآمد ماهیانه‌اش، بیش از نیمی را پس‌انداز می‌کند.
افرادی مانند آقای لی برای سیاست‌گذاران اقتصادی چین یک معما هستند. تا زمانی که خانوارها احساس امنیت نکنند، پول خود را خرج نمی‌کنند. این امر، به‌طور مستقیم بر صنعت قدرتمند و در حال گسترش چین فشار وارد می‌کند.
نبود تقاضای داخلی، باعث شده اقتصاد با تورم منفی مزمن مواجه شود. قیمت ها برای 33 ماه پیاپی کاهش داشته و این روند می‌تواند به چرخه‌ای معیوب تبدیل شود؛ چرا که در پی آن شرکت‌ها نیز مجبور به کاهش دستمزد شده و تقاضا بیش از گذشته افت می‌کند.
یارانه تولد و فراخوان برای رفاه اجتماعی
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، اخیراً در سفر به هنان خواستار تقویت خدمات اجتماعی و بیمه‌های رفاهی شد. در 28 ژوئیه، دولت گامی در این مسیر برداشت و برای هر کودک زیر سه سال، سالانه 3600 یوان یارانه تولد در نظر گرفت.
برخی اقتصاددانان معتقدند دولت باید سراغ نقطه مقابل این چرخه زندگی، یعنی بازنشستگی برود. به گفته لیو شیجین، مشاور سابق کابینه، اختصاص یک تریلیون یوان به حقوق بازنشستگان روستایی می‌تواند تولید ناخالص داخلی را تا 1.2 تریلیون یوان افزایش دهد. از نظر رابین زینگ از بانک مورگان استنلی، این یک ابزار ساختاری مؤثر برای تقویت مصرف خانوار خواهد بود، و مشکل تنها اجرای آن است.
خانه دیگر محبوب نیست و پول‌ها در حساب‌ها راکد مانده‌اند
در گذشته، بخش عمده‌ای از پس‌اندازها روانه بازار مسکن می‌شد، اما خرید آپارتمان از زمان اوج بازار در اواسط 2021، نصف شده است. اکنون مردم چین به‌جای خرید ملک، بیشتر پول خود را در حساب‌های بانکی و یا به صورت نقدینگی نگهداری می‌کنند. بر اساس آمار بانک اچ اس بی سی، در سال 2022، تقریباً نیمی از دارایی‌های مالی خانوارها به صورت وجه نقد و سپرده بود، در حالی که این نسبت در آمریکا کمتر از 14% است.
اگرچه این پس‌اندازها حس امنیت ایجاد می‌کنند، اما بازدهی مالی ناچیزی دارند. و همین سود ناچیز از سرمایه است که یکی از دلایل ضعف مصرف خانواده ها در چین است.
بازطراحی نظام بازنشستگی برای تحریک اقتصاد
نظام بازنشستگی چین معمولاً تحت سه عنوان تعریف می‌شود: دولتی، شغلی و شخصی که بیش از 90% جمعیت بزرگسال را پوشش می‌دهد. اما در واقعیت، این نظام از پنج برنامه مجزا تشکیل شده و در برخی موارد ارتباط میان پرداختی و دریافتی بسیار ضعیف است.
دولت اخیراً اصلاحاتی را برای ارتقای بازده و گستره این طرح‌ها آغاز کرده است. در پایان سال گذشته، «بازنشستگی شخصی» در سراسر کشور معرفی شد و به کسانی که تا سقف 12هزار یوان در سال واریز کنند، معافیت مالیاتی اعطا شد. تاکنون حدود 73 میلیون نفر ثبت‌نام کرده‌اند، اما کمتر از یک‌چهارم آنها واقعاً پولی را واریز کرده‌اند.
دولت می‌خواهد سرمایه‌گذاری‌های صندوق‌های بازنشستگی شغلی (که 76 میلیون نفر را پوشش می‌دهد و شامل 44 میلیون کارمند دولت است، با جسارت بیشتری انجام شود. اما مدیران دارایی‌ها چون به‌صورت سالانه ارزیابی می‌شوند، محافظه‌کارانه عمل کرده و تنها 10 تا 15 درصد دارایی‌ها را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند.
به گفته بو سون از شرکت سرمایه‌گذاری پرینسیپل، پول بلندمدت با ذهنیت کوتاه‌مدت مدیریت می‌شود. اگر ارزیابی‌ها به دوره سه‌ساله افزایش یابد، سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام بیشتری بخرند، که هم به ثبات بازار بورس کمک می‌کند و هم بازدهی بالاتری در بلندمدت دارد.
ورود کارگران پلتفرمی به چتر بیمه اجتماعی
دولت در تلاش است تا طرح بیمه اجتماعی اجباری برای کارکنان شهری را به کارگران پلتفرمی مثل آقای لی نیز گسترش دهد. این افراد اکنون می‌توانند 20% درآمدشان را به‌صورت داوطلبانه به این طرح‌ها واریز کنند، هرچند بسیاری هنوز ترجیح می‌دهند که فعلاً از حقوق‌شان نزنند.
برخی پلتفرم‌های تجارت الکترونیک نقش کارفرما را ایفا می‌کنند و در صورتی که رانندگان بخشی از درآمد خود را به آن اختصاص دهند، کمک‌هزینه‌ای نیز پرداخت می‌کنند.
بزرگ‌ترین طرح بازنشستگی چین، حدود 538 میلیون نفر را شامل می‌شود که بیشتر آنها در مناطق روستایی زندگی می کنند. این طرح به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد تا در جوانی مبالغی اندک واریز کرده و در دوران کهنسالی از مزایای ناچیزی بهره‌مند شوند. در ماه مارس، دولت اعلام کرد مبلغ پایه مستمری ماهیانه را 20 یوان افزایش داده و به 123 یوان رسانده است، هرچند این مبلغ معمولاً توسط دولت‌های استانی تکمیل می‌شود.
صندوق بیمه اجتماعی ملی نیز نقش پشت‌پرده این طرح‌ها را دارد و با دارایی 2.1 تریلیون یوان، سهام‌هایی در شرکت‌های دولتی نگهداری می‌کند.
پاسخ محتاطانه مصرف کنندگان
برخی اقتصاددانان معتقدند دولت باید دست به اقداماتی جسورانه‌تر بزند. لو تینگ از بانک نومورا پیشنهاد کرده که افزایش 300 یوانی مستمری ماهیانه می‌تواند مصرف بیش از 180 میلیون بازنشسته را بالا ببرد و همچنین نرخ پس‌انداز 358 میلیون عضو جوان‌تر را کاهش دهد. این سیاست کمتر از 0.5% از تولید ناخالص داخلی هزینه خواهد داشت.
اما آیا دولت گوش می‌دهد؟ در ژوئن، کمیته مرکزی حزب کمونیست سندی را که شامل ده «دیدگاه» برای بهبود معیشت مردم بود، منتشر کرد. این سند نخستین چارچوب جامع رفاهی در دوران شی جین‌پینگ محسوب می‌شود. این دیدگاه‌ها خواستار تسهیل مشارکت در بیمه‌ها، پوشش کارگران سیال و ساده‌سازی عضویت در محل سکونت (نه محل ثبت هویت) بودند.
اما این دیدگاه‌ها نیز همچنان مبهم باقی ماندند. به گفته رابین زینگ، نکته کلیدی «این نیست که ایده‌ای وجود ندارد، بلکه نهادها کند و بی‌حرکت‌اند.» شکاف میان تشخیص مسأله و اجرای سیاست هنوز بسیار عمیق است.
برای افرادی چون آقای لی از هنان، امیدی به آینده بازنشستگی از مسیر این طرح‌ها نیست. او می‌گوید: «اگر دیگر نتوانیم کار کنیم، برمی‌گردیم روستا و کشاورزی می‌کنیم.» در حالی که شی جین‌پینگ مردم را به مدرن‌سازی با سبک چینی و صنعتی‌سازی درخشان فرا می‌خواند، بسیاری از سالمندان تنها به فکر بازگشت به زمین هستند.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
