زنگ هشدار به صدا در آمد | بیکاری دردسرساز شد

بازار کار در سلطان نشین‌عمان در سال‌های اخیر با تحولات چشم‌گیر و چالش‌هایی جدی مواجه شده که زندگی نسل جدید شهروندان را تحت فشار قرار داده‌است. افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان و ضعف تطبیق نظام آموزشی با نیاز بازار، ترکیب شده با سردرگمی در سیاست‌های دولت، باعث شده نرخ بیکاری جوانان (15 تا 24 سال) در سال 2024 به حدود 13.92% برسد.

این در حالی‌ست که نرخ کلی بیکاری (تمام گروه‌های سنی) نیز در اوایل 2025 در حدود 3.6% گزارش شده که افزایش اندکی نسبت به سال قبل داشته است.

بیش از 55 هزار نفر هر سال بدون چشم‌انداز روشن وارد بازار کار می‌شوند

با افزایش مراکز آموزشی و رشد سطح تحصیل عمومی، سالانه حدود 55,000 عمانی وارد بازار کار می‌شوند. در عین حال، هماهنگی بین مهارت‌های آموزش‌دیده و نیاز واقعی بازار کم بوده و این مسئله منجر به رشد چشم‌گیر بیکاری میان جوانان به‌ویژه فارغ‌التحصیلان شده‌است.

به گزارش رسانه‌های عمانی، اعتراضات جوانان بیکار در شهر صنعتی صُحار در 26 و 27 مه 2021 (خرداد 1400) اولین زنگ هشدار به دولت عمان بود. آنها با برپایی تجمع‌های مختلف و سر دادن شعار‌های «ما کار می‌خواهیم!»، «بیگانه‌ها بروند!» اعتراض خود را نشان دادند. پلیس با گلوله‌های گاز اشک‌آور به معترضین حمله کرد و تعدادی دستگیر شدند.

این اعتراض‌ها که نشانه‌ای از نارضایتی عمیق اجتماعی بود، اولین چالش بزرگ اجتماعی برای سلطان جدید «هیثم بن طارق» محسوب می‌شد که هنوز تا رفع آن فاصله زیادی دارد.

در واکنش، دولت عمان قول داده بود 32,000 شغل جدید در بخش‌های دولتی و خصوصی ایجاد کند و شرکت‌ها را با حمایت مالی ماهیانه حدود 650 دلار تشویق به استخدام عمانی‌ها نمود، اما آمار‌ها نشان می‌دهد سهم عمانیان در نیروی کار بخش خصوصی هنوز کمتر از 14% است و زندگی بسیاری از جوانان همچنان بی‌تغییر مانده است

بازخورد‌های کاربران از داخل عمان نشان‌دهنده شکاف عمیق بین تحصیلات رسمی و تقاضای کار است. بسیاری می‌گویند: «برنامه‌های آموزشی اکنون با مهارت‌های دیجیتال، تفکر انتقادی و ارتباطات همگام نبوده و ادامه این لباس مناسب برای بازار امروز نیست». همچنین افراد در پست‌های مختلف تاکید کرده‌اند که برنامه‌های آموزش شغلی را بسیار دیر و ناکافی می‌دانند.

ناکامی سیاست برگزیدن نیروی عمانی به جای خارجی

دولت عمان از سال 2021 فرآیند جایگزینی تدریجی نیروی خارجی با شهروندان را سرعت داده است، اما مشکلاتی مانند تجربه کم عمانیان، توقع افزایش حقوق (حداقل 400 تا 600 ریال عمانی 1000-1500 دلار سالانه) و ریسک مالی شرکت‌ها مانع تحقق سریع این سیاست شده‌اند.

نقش مهم ابتکار‌های کارآفرینی؛ اما محدودیت مالی و روانی

هرچند حمایت‌هایی برای استارت‌آپ‌ها و پروژه‌های کوچک وجود دارد، اما عدم توفر تجربه، ترس از شکست و نبود حمایت همه‌جانبه، مانع حرکت جوانان به سمت خوداشتغالی شده‌است.

عمان در تلاش است با سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی همچون لجستیک و انرژی‌های تجدیدپذیر، بستر شغلی جدیدی ایجاد کند. حجم معاملات لجستیک تقریباً 6 میلیارد دلار در سال گذشته بود و هدف‌گذاری شده تا به 93 میلیارد دلار تا سال 2040 برسد. همچنین توافق‌هایی به ارزش بیش از 14 میلیارد دلار در حوزه انرژی تجدیدپذیر امضا کرده است.

با وجود تلاش‌های دولتی از جمله معرفی سکو‌های کاریابی مانند اپ «معک Maak» و ایجاد امکانات جدید، بحران بیکاری جوانان همچنان به قوت خود باقی‌ست. نرخ بیکاری جوانان در حدود 14%، اعتراضات سال‌های گذشته، و ناتوانی نظام آموزشی در پاسخگویی به نیاز بازار، همه نشان می‌دهند که بحران نیازمند سیاست‌گذاری عمیق‌تر، اجرای دقیق‌تر و همکاری گسترده‌تر سه بخش دولت، آموزش و بخش خصوصی است.

تا زمان ایجاد تغییر ساختاری در آموزش، تشویق جدی به کارآفرینی و تطابق مقررات بازار با شرایط حقیقی، مشکلات جوانان تحصیل‌کرده عمانی ادامه خواهد داشت.