ساز ناکوک کنسرت هفته فرهنگی اصفهان بر ایوان عالی‌قاپو
اصفهان - ایرنا - کنسرت زنده‌ای هفته گذشته به مناسبت همزمانی اختتامیه هفته فرهنگی اصفهان و بزرگداشت روز خلیج فارس در ایوان کاخ عالی‌قاپو برگزار شد، اگرچه تماشای این کنسرت، مجازی و خروجی صداها به خروجی دوربین متصل بود اما موجب حساسیت در این باره شد که آیا اساسا برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی شاخص و یگانه می‌تواند توجیه درستی داشته باشد.
آن‌طور که برخی کارشناسان به ایرنا می‌گویند، شاید آنچه هفته گذشته در این کنسرت مجازی روی داده، خطری به لحاظ صوت و میزان جمعیت در مترمربع متوجه تزیینات و سازه عالی‌قاپو نکرده باشد اما ماهیت این رویداد را نمی‌توان مثبت و فرخنده قلمداد کرد. نگرانی آنها از این است که این کنسرت مجازی فتح بابی باشد برای تایید و ادامه تبدیل شدن عرصه بناهای تاریخی در اصفهان به سن کنسرت‌هایی که هر کدام به بهانه‌ای توجیه می‌شوند.
بار اول نیست که در یک بنای تاریخی اصفهان کنسرت برگزار می‌شود؛ پیشتر کاخ چهلستون شاهد برگزاری کنسرت بوده است و البته این تجربه را بناهای تاریخی دیگر هم در شهرهایی از جمله شیراز و تهران داشته‌اند.
از این گذشته در اصفهان هرساله میدان نقش جهان، بارها و بارها در رویدادهای مذهبی و مناسبتی از صدای بلندگوهای پرقدرت در امان نبوده و آنچنان به یک امر عادی و پذیرفته شده در این میدان تاریخی تبدیل شده که دیگر کسی معترض به آسیب‌های ناشی از این رویدادهای پرجمعیت و پرسرو صدا نیست.
اجرای کنسرت در بناهای تاریخی غلط است
معاونت فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری برای گرامیداشت همزمانی اختتامیه هفته فرهنگی اصفهان و روز خلیج فارس، نه در میدان نقش جهان که در ایوان فاخر کاخ عالی قاپو اقدام به برگزاری کنسرتی کرد که تمام مجوزهای لازم را از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته بود اما این مجوزها نتوانست دوستداران میراث فرهنگی و برخی کارشناسان مرمت و حفاظت را قانع کند که برگزاری کنسرت در چنین بنای تاریخی‌ای با در نظر گرفتن همه احتمالات ممکن، درست و به‌جا باشد.
آن طور که کارشناسان اداره‌کل میراث فرهنگی اصفهان می‌گویند هیچ بلندگویی در برگزاری این کنسرت استفاده نشده و تمامی میکروفون‌ها به دوربین‌ها متصل بوده‌اند. دکتر بهنام پدرام، کارشناس مرمت و حفاظت و عضو هیات علمی دانشگاه هنراصفهان اما معتقد است اجرای کنسرت در فضای بناهای تاریخی غلط است و آن را تایید نمی‌کند.
به گفته پدرام، بلندگوها عامل لطمه‌زدن به تزیینات ارزشمند معماری بنا هستند و از این جهت به دلیل استفاده نشدن از بلندگو در اجرای این کنسرت جای نگرانی نیست.
این کارشناس حفاظت بناهای تاریخی به ایرنا گفت: در این برنامه میکروفون سازها به دوربینی متصل بوده که کنسرت را برای سامانه مورد نظر پخش کرده است. صوت در این حد مشکلی برای فضای بنای تاریخی ندارد اما نفس این کار به دلایل زیاد غلط است.
بناهای یگانه اصفهان، آزمون و خطاهای مکرر
وی در ادامه یادآور شد: تعدادی از کارشناسانی که در میراث کار می‌کنند از دانش‌آموخته‌گان ما هستند که خیلی جدی کار می‌کنند و وقت‌شان را برای حفاظت از بناهای تاریخی می‌گذارند اما گاهی در تعامل با دیگر ادارات اتفاقاتی می‌افتد که ماهیتا درست نیست.
این کارشناس بر این باوراست که فضاهایی مثل عالی‌قاپو، هشت بهشت، چهلستون و مسجد شیخ لطف الله مکان هایی منحصربه فرد هستند و در تمام جهان یگانه اند؛ بنابراین انجام چنین برنامه هاییکه ایجاد حساسیت و نگرانی برای متخصصان و کارشناسان می‌کند را به صلاح نمی‌داند.
عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان افزود: اینکه کنسرت در بناهای تاریخی، آن‌هم فضایی مثل عالی قاپو اجرا شود؛ شاید به نظر کار جالبی برسد؛ اما واقیعت این است که ما فضاهای زیادی داریم و حتی می‌توانستند در خود میدان این کار را انجام بدهند نه در بنای منحصر به فردی که دومی ندارد.
وی در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا از این ابراز نگرانی کرد که این اتفاق مجددا تکرار و صدمه‌ای ایجاد کند: در اجرای این کنسرت، اتفاقی برای بنا نیفتاده اما نباید دور از نظر داشت که در رفت و آمدها، بردن وسایل، نقل و انتقالات احتمال حادثه و صدمه به بنا وجود دارد.
پدرام می‌گوید بسیاری از مرمت‌گرها روی در و دیوار عالی قاپو کار کرده‌اند و ذره ذره فضاهای آنحاصل زحمات مرمت‌گرهاست. بنابراین از نگاه او این بیم وجود دارد که اگر یک بار کاری مجاز اعلام شود امکان تکرار آن هم وجود خواهد داشت و کم‌کم بناهای تاریخی به سن کنسرت‌ها تبدیل می‌شوند.
از نگاه هیجانی به عالی قاپو تا صلاح‌دید کارشناسان حفاظت
حسین احمدی رییس دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه صوت به خودی خود نمی‌تواند در ایوان ستوندار عالی قاپو مشکل ایجاد کند به ایرنا گفت: بار اضافه دینامیکی و ایستاتیکی برای عالی‌قاپو مناسب نیست و اگر تعداد افراد از یک حدی در مترمربع بیشتر شود به لحاظ وزن ایستا و دینامیکی مشکل ایجاد می‌کند. اما اگر تعداد افراد حاضر در این کنسرت در حد بازدیدهای روزانه بوده و وزن و فشاری به سازه نیامده بعید می‌دانم مشکلی ایجاد کرده باشد.
این کارشناس مرمت و حفاظت بناهای تاریخی نیز بر این باور است که شاید استفاده از بناهای تاریخی برای چنین رویدادهایی جالب و در نگاه اول مثبت باشد اما توانایی بناهای تاریخی باید توسط کارشناسان میراث فرهنگی لحاظ شود و با مشورت آنها چنین کارهایی انجام شود.
در این رابطه شهرداری با مشورت کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان اقدام به اجرای کنسرت مجازی کرده است. فریدن اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان از آنچه موجب تایید برگزاری این کنسرت در عمارت عالی قاپو شده گفت: کمیته‌ای مرکب از حوزه مدیریت بناها، پایگاه، کارشناسان فنی میراث فرهنگی و یگان حفاظت، برگزاری برنامه‌ها را در بناهای تاریخی بررسی و تصمیم‌گیری می‌کنند.
وی به ایرنا گفت که کارشناسان میراث فرهنگی در محل عالی قاپو و اجرای این برنامه حضور داشته‌اند و به لحاظ فنی و سیستم صوتی همه چیز تحت کنترل آنها بوده است.
قامت چهارصد ساله عالی‌قاپو
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان در مقابل این دیدگاه که برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی مورد تایید کارشناسان حفاظت و مرمت نیست گفت: اینکه آیا باید با نگاه حفاظتی، این بناها را از حیز هرگونه انتفاع و بهره‌برداری خارج کنیم یا اینکه می‌توان در این بناها برنامه‌های متناسب با شئونات آنها برگزار کرد، دو دیدگاهی است که در بین صاحب‌نظران این حوزه وجود دارد و هر کدام هم دلایلی برای این اصول مطرح می‌کنند.
وی در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: فراتر از اینها ما هم معتقدیم تا جایی که ممکن است برنامه‌ای در این بناها برگزار نکنیم مگر برنامه‌های ویژه، فاخرو متناسب که حیات و زنده بودن بنا را نشان بدهد.
آن طور که اللهیاری می‌گوید در جریان جزییات این برنامه نبوده و کمیته میراث فرهنگی برای اجرای آن تصمیم‌گیری کرده است. با این وجود معتقد است سازهایی که در بناهای تاریخی استفاده می‌شود باید کامل از نظر سنتی متناسب باشد و در این‌باره به همکارانش تذکر داده است.
او می‌گوید اولین موضوع و نکته مهم در بررسی این کمیته، انطباق نوع برنامه‌ها با شان بناهاست و اینکه این موضوع برای آنها اهمیت زیادی دارد. فراتر از موضوع برگزاری ویژه برنامه هفته فرهنگی اصفهان و روز خلیج فارس باید گفت آیا به واقع اجرای این کنسرت حتی به لحاظ موسیقیایی می‌توانسته در شان، متناسب و همخوان با عمارت تاریخی و فاخر عالی قاپو باشد؟!
معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان و متولیان اجرای این کنسرت به همراه کمیته میراث فرهنگی با کدام ظرف و مظروف به این نتیجه رسیدند که این برنامه در قد و قامت فرهنگ و دیرینگی خلیج فارس و اصفهان است؟ و یا اصلا اگر چنین بود آیا برای نمایش این اقتدار ملی و سترگی فرهنگ می‌توان از روی هیجان بر فراز ایوان عالی‌قاپوی چهارصدساله آزمون و خطا کرد؟!
*س_برچسب‌ها_س*