سفر به "گرمه" در خراسان شمالی؛ جاذبه‌هایی از "قلعه جلال‌الدین" گرفته تا "رباط عشق"

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصراترک، اقوام ساکن در خراسان شمالی را بیشتر تات ها، کرمانج ها، ترک ها، ترکمن ها و فارسهای مهاجر از سایر استانها تشکیل می دهند. علاوه بر این قومیتها به تعداد محدودی اقوام عرب، بلوچ و لر نیز در چند روستای استان سکونت دارند. وجود اقوام مختلف با فرهنگها و آداب و رسوم متفاوت سبب شده این استان به گنجینه فرهنگها شهرت یابد.

در نوروز 1401 با هدف معرفی مناطق گردشگری خراسان شمالی روزانه یکی از شهرستان ها و مناطق دیدنی شان تقدیم نگاه تان می شود:

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصراترک، شهرستان گرمه در جنوب غربی استان خراسان شمالی قرار گرفته و از شمال به شهرستان مانه و سملقان، از شمال غربی به استان گلستان (شهرستان گالیکش)، از غرب و جنوب به استان سمنان (شهرستان میامی)، از جنوب و شرق به شهرستان جاجرم محدود می شود.

این شهرستان با مساحت 2407 کیلومتر مربع دارای سه شهرگرمه، درق و ایور، 17 روستا و 27 آبادی است. دو جاده اصلی استان امروزه دارای موقعیت مواصلاتی استراتژیک است.

در شمال غربی روستای دشت مدخل محور باب الرضا (ع) و پیوند دهنده دو استان خراسان شمالی و گلستان ودر گوشه جنوب غربی شهرستان، استان سمنان از طریق جاده مهم جدید الاحداث به میامی متصل می شود.

اقتصاد این منطقه عمدتاً بر مبنای کشاورزی، دامپروری و در دهه های اخیر حمل و نقل و صنایع وابسته است.

با توجه به وضعیت اقلیمی، کشاورزی در بیشتر مناطق شهرستان به صورت کشت آبی است و محصولات عمده زراعی عبارتند از: گندم، جو، چغندر قند، پنبه، آفتابگردان، زیره و انواع صیفی جات و محصولات باغی.

شهرستان گرمه دارای پیشینه و تاریخ مشترکی با شهرستان جاجرم بوده است و در بخش های خوش آب و هوای شمال شهرستان یعنی مناطق دشت و سپیدداری تا رباط قره بیل محوطه های باستانی متعددی کاوش شده اند که با اکثر محوطه های اوج دوران شهر نشینی دشت گرگان هم دوره و بالتبع در ارتباط بوده اند.

بنظر می رسد با متروکه شدن این کانون های فرهنگی، الگوی زندگی در این منطقه تغییر کرده و بجای زندگی در حاشیه رودخانه ها، اجتماعاتی شکل گرفتند که ادامه همان جوامع فرهنگ های متروکه دشت گرگان باشند.

در منابع تاریخی متعلق به اواخر دوران تاریخی و دوران اسلامی، از گرمه به «جرمق» یاد شده است.

میراث ماندگار جاده ابریشم و آثار ارزشمندی چون رباط دینارزاری (دشت)، رباط قره بیل، رباط عشق و نیز قلاع تاریخی مهمی چون قزلر قلعه دشت (سلجوقی)، قلعه باشکوه جلال الدین (خوارزمشاهی)، قلعه خواجه سنگاور نارنج قلعه و قلعه منیر آباد (قرون 7و8 هجری) نشان دهنده اهمیت و رونق گرمه در دوران میانه اسلامی می باشد.

فرهنگ و هنر

شهرستان گرمه با ترکیب فرهنگی و زبانی تاتی و فارسی (بجز روستا های کرد زبان: رباط قره بیل (بخشی ترک زبان)، چهارچوبه، شورک، قزل حصار علیا و سفلی، برزنه و کرکی)، مردمی متدین و مذهبی هستند.

هرسه شهرگرمه، ایور ودرق از گذشته دارای مسجد جامع بوده اند که مساجد جامع تاریخی در دو شهر درق و ایور پابرجا است و به همت میراث فرهنگی مرمت و احیاء شده اند.

اهالی شهرستان گرمه دارای آداب و رسوم و سنت ها و آئین های متنوع و ماندگاری چون آئین های پر شور سوگواری حسینی در ماه های محرم و صفر (تعزیه خوانی، نمایش تنور خولی، علم گردانی، مراسم بیل گردانی یا تعزیه خوانی قوم بنی اسعد) و تقدیم نذورات، فتیر و حلیم و... هستند.

قلعه جلال الدین به شماره ثبت ملی 1577

قلعه جلال الدین یکی از مشهور ترین قلاع نظامی خراسان بشمار می آید که در سده های 7-6 هجری ساخته شده است.

قلعه جلال الدین در ابتدای بلوار امام رضا (ع) از شرق و اول شهر گرمه قرار دارد و با مصالح سنگ و ساروج به صورت یک شش ضلعی منظم روی سطح ناهمواروصخره ایِ تپه ای بلند احداث شده است. قلعه جلال الدین از نظر ابعاد معماری در نوع خود کم نظیر است. بی تردید حفر چاه در دل صخره در گوشه ی غربی حیاط قلعه از شاهکارهای مهندسی این بناست.

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با هدف احیای قلعه جلال الدین به عنوان موزه از سال 1386 مطالعه و مرمت این بنا را آغاز کرد و در خرداد سال 1390 این بنا با عنوان موزه معرفی شخصیتهای «جلال الدین» با تاکید بر شخصیت جلال الدین خوارزمشاه و با استفاده از تکنیک های مدرن صدا و نور (سیستم دیجیتال) افتتاح شد.

پای تپه قلعه جلال الدین و در گوشه جنوب غربی چشمه ای پر آب و با صفا قرار دارد که از جمله جاذبه های ارزشمند طبیعی این مجموعه گردشگری است.

رباط عشق به شماره ثبت ملی 11062

رباط یا کاروانسرای عشق یکی از چندین رباط تاریخی شهرستان گرمه است که در دوره تیموری بر سر شاهراه ارتباطی گرگان و نیشابوردر روستای به همین نام بنا شده است.

آثار و شواهد موجود نشان می دهد که در دوره تیموری در این محل کاروانسرای قدیمی تری وجود داشته که قدمت آن دست کم به قرون 5-4 هجری می رسد.

به دستور امیرعلیشیر نوایی، وزیر دربار سلطان حسین بایقرا در کنار آن، رباط کنونی ساخته شده است که این کاروانسرا دارای پلان مستطیلی، حیاط مرکزی و صحن چهار ایوانی است که از هر طرف با غرفه های متعدد و اتاق هایی برای استراحت کاروانیان و باراندازها و اصطبل هایی برای نگهداری حیوانات واحشام آنها احاطه شده است. مصالح اصلی بنا سنگ و ساروج و آجر است و طرح کلی آن تا حد زیادی به رباط قلی شباهت دارد.

رباط قره بیل به شماره ثبت ملی 4574

کاروانسرا یا رباط قره بیل یکی دیگر از کاروانسراهای تاریخی شهرستان گرمه است که به احتمال فراوان قدمت بنای اولیه آن به قرون 5-4 هجری می رسد و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است.

بعدها در دوره تیموری و زمانی که شاهراه کهن گرگان - نیشابور برای دسترسی به مشهد احیا می شود، به دستور امیر علیشیر نوایی وزیر تیموری، رباط هایی در طول این مسیر ساخته شده و یا رباط های قدیمی مرمت می شود.

در این فرایند رباط قره بیل نیز توسعه یافته و با الحاق بخشهایی جدید احیا و مورد استفاده مسافران قرار می گیرد.

مسجد جامع درق به شماره ثبت ملی 17387

مسجد جامع درق یکی از آثار ارزشمند مذهبی - تاریخی شهرستان گرمه بشمار می رود که در دوره صفوی احداث شده است. این مسجد کوچک با الگوی معماری سنتی و مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با مجموعه ای از قوسهای ضربی پوشش یافته است. در وسط بنا چهار ستون درشت چهارگوش وجود دارد که گنبد بزرگ مرکزی بر روی آنها قرار گرفته است.

مسجد جامع ایور به شماره ثبت ملی 17384

مسجد جامع ایور یکی دیگر از آثار مهم مذهبی - تاریخی شهرستان گرمه است که بر اساس کتیبه داخل بنا در سال 1171 هجری ساخته شده است. مسجد با مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با گنبدهای کوچک ضربی پوشش یافته که بر روی هفت ستون و شش نیم ستون مدور بزرگ قرار گرفته است. در کتیبه سنگی مسجد جامع ایور بانی آن «رحیم بک» و معمار «قنبر علی آقا خراسانی» ذکر شده است.

منطقه نمونه و روستای هدف گردشگری دشت

روستای دشت در 80 کیلومتری شمال غرب گرمه، در مسیر جاده بجنورد - گرگان واقع شده است که آب و هوای این منطقه از نوع معتدل کوهستانی است و به دلیل نفوذ هوای مرطوب دریای مازندران مراتع سرسبز و در بخشهایی پوشش تنک جنگلی دارد.

محیط مناسب دشت در دوره باستان نیز جوامع انسانی را به خود جذب کرده و امروزه آثار آن به شکل قلعه، سردابه، تپه و محوطه های باستانی نمود یافته است.

عمده ترین صنایع دستی روستای دشت شال بافی و قالی بافی است و در بین ورزشهای محلی آن کشتی باچوخه سرآمد است. سوغات دشت انواع تخمه آفتابگردان است. پخت غذاهای سنتی شامل انواع آش و نان محلی و رواج مراسم و آیین های محلی همچون جشن نوروز،13 بدر و مراسم سوگواری ایام محرم و جشن برداشت گندم، به این روستا چهره خاصی بخشیده است.

منطقه لاله های واژگون خمبی

خمبی نام منطقه ای تقریباً به وسعت 10 هکتار در 15 کیلومتری جنوب روستای رباط قره بیل و نیز حدود 40 کیلومتری شمال غربی شهر گرمه است که ذخیره‌گاه ژنتیکی ارزشمندی از لاله واژگون در خراسان شمالی محسوب می شود. این منطقه یکی از رویشگاه های مهم گل لاله واژگون زرد یا اشک مریم با نام علمی Fritillaria از خانواده سوسن است که عمری بسیار کوتاه دارد و نهایتاً تا اوایل اردیبهشت ماه شاداب و دیدنی است.

انتهای پیام /