شدت احساس فساد در 2019
سازمان شفافیت بین‌المللی گزارش شاخص ادراک فساد 2019 را منتشر کرد. این شاخص معیاری برای اندازه‌گیری سطح درک‌شده فساد بخش دولتی در 180کشور است. محاسبه این شاخص بر پایه 13نظرسنجی از مدیران کسب‌وکار صورت گرفته و به هر کشور نمره‌ای از صفر (بالاترین فساد) تا 100 (پاک‌ترین) تخصیص یافته است. نتایج این گزارش نشان می‌دهد بیش از دو سوم کشور‌ها نمره‌ای کمتر از 50 گرفته‌اند. در رده‌بندی امسال نیوزیلند...
سازمان بین‌المللی شفافیت که یک ائتلاف جهانی ضدفساد است، طبق روال هر سال، در نخستین ماه سال نو میلادی، گزارش جدید خود با عنوان «شاخص ادراک فساد2019» را منتشر کرد. این گزارش شاخصی کلیدی برای سنجش میزان فساد در بخش دولتی کشور‌ها در سالی که گذشت را ارائه می‌کند و وضعیت و رتبه کشور‌های جهان را در فسادزدایی نسبت به یکدیگر می‌سنجد.
به گزارش دنیای اقتصاد، این نهاد بین‌المللی از سال 2012 روش‌شناسی خود را در تهیه این شاخص تغییر داد تا امکان مقایسه نمره‌های کشور‌ها از سالی به سال دیگر نیز فراهم شود. شاخص ادراک فساد سال 2019 بر پایه 13 نظرسنجی و بررسی کارشناسان برای اندازه‌گیری میزان فساد بخش دولتی 180 کشور و منطقه جهان تهیه شده است و به هریک نمره‌ای از صفر (درگیر بیشترین فساد) تا 100 (بسیار پاک) تخصیص داده شده است.
بر این اساس، شاخص ادراک فساد امسال حکایت از آن دارد که عمده کشور‌ها نتوانسته‌اند پیشرفت زیادی در فسادزدایی داشته باشند و اغلب در مبارزه با این معضل یا پیشرفتی نداشته‌اند یا پیشرفتشان اندک بوده است. تحلیل سازمان بین‌المللی شفافیت نشان می‌دهد فساد در کشور‌هایی فراگیرتر است که در آن‌ها پول‌های کلان می‌توانند آزادانه به کمپین‌های انتخاباتی راه پیدا کنند و دولت فقط به صدای افراد ثروتمند یا آن‌هایی که دارای رانت هستند گوش می‌کند.
در گزارش امسال، بیش از دوسوم کشور‌ها نمره‌ای کمتر از 50 گرفته‌اند و میانگین نمره‌ها تنها 43 بوده است. امسال نیز مانند سال گذشته، داده‌ها نشان می‌دهند که به‌رغم برخی پیشرفت‌ها، اغلب کشور‌ها هنوز نمی‌توانند به‌طور موثر با فساد بخش دولتی خود مبارزه کنند.
دلیا فریرا روبیو، رئیس سازمان بین‌المللی شفافیت در این رابطه گفته است: «دولت‌ها باید به‌طور اضطراری با نقش فسادآور پول‌های کلان در تامین مالی احزاب سیاسی و نفوذ غیرمستقیم آن بر نظام‌های سیاسی ما مقابله کنند.»
نمره و رتبه کشور‌ها
در رده‌بندی امسال نیوزیلند و دانمارک هرکدام با نمره 87 از 100 توانستند در جایگاه موفق‌ترین کشور‌ها در مقابله با فساد قرار گیرند و رتبه نخست را به خود اختصاص دهند. پس از این دو، به ترتیب کشور‌های فنلاند با نمره 86 و سنگاپور و سوئد و سوئیس هریک با نمره 85، جایگاه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند.
در سوی دیگر طیف این رتبه‌بندی، کشور‌هایی قرار دارند که بدترین کارنامه را در فسادزدایی برای خود به ثبت رسانده‌اند. بدترین کشور‌ها در مبارزه با فساد، به ترتیب کشور‌های سومالی، سودان جنوبی و سوریه با نمره‌های 9، 12 و 13 از 100 هستند. یمن (با نمره 15)، ونزوئلا (با نمره 16)، سودان (با نمره 16)، گینه اکوئیتاری (با نمره 16) و افغانستان (با نمره 16) با اختلاف کمی بعد آن‌ها جای گرفته‌اند.
طی هشت سال گذشته، تنها 22 کشور جهان توانسته‌اند نمره فسادزدایی خود را بهبود قابل‌توجهی بخشند که از جمله آن‌ها می‌توان به کشور‌هایی همچون یونان، گویان و استونی اشاره کرد. در همین بازه زمانی، 21 کشور شاهد افت قابل‌توجه نمره‌هایشان بوده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به کانادا، استرالیا و نیکاراگوئه اشاره کرد. در 137 کشور باقی‌مانده، تغییرات سطح فساد قابل توجه نبوده یا صفر بوده است.
نتایج منطقه‌ای
در گزارش امسال، اروپای غربی و اتحادیه اروپا منطقه‌ای است که بالاترین نمره را به خود اختصاص داده و میانگین نمره آن 66 از 100 بوده است. از سوی دیگر آفریقای زیر صحرا منطقه‌ای است که کمترین میانگین نمره یعنی عدد 32 را به خود اختصاص داده است. هر دو منطقه نسبت به سال گذشته تغییری در میانگین نمره‌شان نداشته‌اند.
خاورمیانه و ایران
نمره منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به سال گذشته تغییر نداشته و در سطح 39 از 100 باقی مانده و به بیان سازمان بین‌المللی شفافیت، پیشرفت چندانی در بهبود کنترل فساد در این منطقه مشاهده نشده است. بر اساس این گزارش، امارات متحده عربی با نمره 71 از 100 بهترین عملکرد را در حوزه فسادزدایی در منطقه از خود نشان داده است و پس از آن قطر با نمره 62 قرار دارد. بدترین عملکرد منطقه نیز به سوریه با نمره 13 تعلق گرفته است.
در این میان، ایران با نمره 26 در کنار کشور‌های آنگولا، بنگلادش، گوآتمالا، هندوراس، موزامبیک و نیجریه که همگی همین نمره را در فسادزدایی گرفته‌اند، رتبه 146 را از میان 180 کشور به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در سال گذشته رتبه ایران 138 و نمره آن 28 بود که حکایت از 8 پله افت رتبه و 2 نمره کاهش در کارنامه امسال ایران نسبت به سال گذشته دارد. این در شرایطی است که در سال 2017 رتبه ایران 130 و نمره آن 30 بود. به این ترتیب به‌طور مداوم طی این سال‌ها جایگاه و نمره ایران در مبارزه با فساد در حال تنزل بوده است.
سازمان بین‌المللی شفافیت در مورد منطقه خاورمیانه اعلام کرده است این منطقه از نبود عزمی قابل توجه برای به چالش کشیدن فساد رنج می‌برد که ناشی از فقدان یکپارچگی سیاسی است. بر اساس گزارش دیگری که این نهاد بین‌المللی به تازگی منتشر کرده بود با عنوان «بارومتر فساد جهانی - خاورمیانه و آفریقای شمالی» حدود یک نفر از هر دو نفر در لبنان با پیشنهاد رشوه در ازای فروختن رای خود مواجه می‌شود و بیش از یک نفر از هر 4 نفر در صورتی که حاضر نشود رای خود را به طیف خاصی بفروشد، با تهدید مواجه خواهد شد. سازمان بین‌المللی شفافیت ادامه می‌دهد، در منطقه‌ای که انتخابات عادلانه و دموکراتیک یک استثنا محسوب می‌شود، به تصاحب درآوردن دولت، امر عادی تلقی می‌شود.
افراد قدرتمند به‌طور معمول بودجه‌های دولتی را به جیب خود منتقل می‌کنند و این کار را به هزینه شهروندان عادی و در واقع از جیب آن‌ها انجام می‌دهند. جداسازی قدرت‌ها هم چالش دیگر این منطقه است: دستگاه قضای مستقل با پتانسیل نقش‌آفرینی به عنوان کنترل‌کننده حقیقی قوای مجریه در این منطقه امری نادر است یا اصلا وجود ندارد.
این نهاد بین‌المللی در ادامه به کشور‌های این منطقه پیشنهاد کرده است برای افزایش اعتماد شهروندان به دولت، نهاد‌هایی شفاف و پاسخگو ایجاد شوند و خطا‌ها مورد پیگرد قانونی قرار گیرند. کشور‌ها همچنین باید انتخابات آزاد و عادلانه برگزار کنند و به شهروندان خود اجازه دهند در تصمیم‌گیری مداخله و مشارکت داشته باشند.