شرکت‌های کره‌ای چگونه ممنوعیت واردات لوازم خانگی را دور می‌زنند؟/ قاچاق گسترده از طریق تعاونی‌های مرزنشینی و ته‌لنجی!

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نیمه اول شهریورماه بود که جمعی از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی در نامه‌ای به مقام معظم رهبری خواستار جلوگیری از واردات لوازم خانگی دو شرکت سامسونگ و ال‌جی از کره جنوبی به کشور شدند.

ماجرا از این قرار بود که این دو شرکت که از حدود دو دهه پیش بخش بزرگی از بازار لوازم خانگی را در اختیار داشتند، آبان ماه 1397 و در پی تشدید تحریم‌های ظالمانه آمریکا، به یکباره بازار ایران را ترک کردند و موجب شدند تا شوک بزرگی به بازار لوازم خانگی وارد شود. شواهد حاکی از آن است، که کره جنوبی برای بازگشت اموال بلوکه شده ایران، ورود این دو شرکت به بازار لوازم خانگی ایران را شرط کرده است که همین امر واکنش تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی را به دنبال داشت.

سوءاستفاده مافیای واردات از وضعیت معیشتی مرزنشینان

متأسفانه، هم اکنون واردات لوازم خانگی از طریق رویه‌های مرزنشینی و ته‌لنجی صورت می‌پذیرد؛ این در حالی است که دولت در سال 1397 واردات لوازم خانگی را ممنوع اعلام کرد. اما شواهد حاکی از آن است که مفیای واردات، منافع خود را از طریق سوء‌استفاده از رویه‌های ملوانی و مرزنیشنی تأمین می‌کند.

به گفته بسیاری از کارشناسان، نظارت کافی بر مبادلات تجاری از طریق ملوانی و مرزنشینی صورت نمی‌گیرد و به همین دلیل لوازم خانگی خارجی به صورت عمده به کشور قاچاق شده و در بازار عرضه می‌شود. متأسفانه در اکثر این موارد حقوق و معیشت مرزنشینان تأمین نشده و سود حاصل از معافیت‌های تجاری به جیب مافیای واردات لوازم خانگی می‌رود.

به نظر می‌رسد، در شرایط فعلی کشور، هزینه پول‌های بلوکه‌شده برای واردات کالاهایی که می‌توانند در داخل تولید شوند کار اشتباهی باشد و این منابع می‌بایست به واردات "مواد اولیه، تجهیزات، سرمایه‌گذاری و قطعات لوازم بخش صنعتی" اختصاص یابد. حال با وجود تصمیم ممنوعیت واردات لوازم خانگی به جهت کمک به رونق تولید در کشور، برخی از مردم نگران هستند که کیفیت لوازم خانگی ایرانی به مرور کاهش یابد؛ چرا که تجربه ممنوعیت واردات خودرو، در برخی مواقع منجر به کاهش کیفیت خودروها شد و افزایش قیمت را به دنبال داشت.

خودروسازی را با صنعت لوازم خانگی مقایسه نکنیم

در همین رابطه به منظور آگاهی از وضعیت صنعت لوازم خانگی در حوزه تولید به سراغ حبیب‌الله انصاری کارشناس صنعت لوازم خانگی رفتیم تا پیرامون این موضوع با وی گفتگو کنیم.

مشروح این مصاحبه به شرح ذیل است:

تسنیم: با توجه به ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی، برخی از مردم نگران کاهش کیفیت محصولات داخلی هستند و گمان می‌کنند که تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز به سرنوشت خودرو سازان دچار می‌شوند؛ نظر شما چیست؟

انصاری: به هیچ وجه نمی‌توان صنعت لوازم خانگی را که در وضعیت بسیار خوبی به لحاظ کمی و کیفی قرار دارد با صنعت خودروسازی مقایسه کرد. علت اصلی آشفتگی صنعت خودروسازی صرفا دولتی و خصولتی بودن تولیدکنندگان آن است. این در شرایطی است که در صنعت لوازم خانگی چنین مسئله‌ای وجود ندارد و امروزه ساختار مالکیتی این صنعت در دست بخش خصوصی قرار دارد. بنابراین نباید به هیچ‌وجه صنعت خودروسازی را با صنعت لوازم خانگی مقایسه کنیم.

تسنیم: وضعیت برخورد با قاچاق لوازم خانگی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

انصاری: تجربه 38 ساله من به عنوان دبیر کل صنایع لوازم خانگی ثابت کرده است که می‌بایست پدیده شوم قاچاق از بین برود و از ورود لوازم خانگی قاچاق به بازار جلوگیری شود. قاچاق در این صنعت به دو نوع تقسیم می‌شود. در نوع اول، کالا دور از چشم نهادهای نظارتی و امنیتی وارد کشور می‌شوند که اصطلاحا قاچاق صرف نامیده می‌شود. در نوع دوم نیز کالاها از طریق مرز و با استفاده از مجوزهایی نظیر سهمیه واردات مرزنشینان و ته لنجی وارد کشور می‌شوند. به عقیده من، کالای قاچاق هیچ هویتی ندارد و مردم نمی‌توانند حتی از اصل بودن برند خریداری شده مطمئن باشند. همچنین نصب و راه‌اندازی اولیه، تضمین کیفیت و خدمات پس از فروش آن از موضوعاتی است که مشتری کالای قاچاق، امیدی به آن ندارد.

تسنیم: آیا کسی از سرنوشت کالاهای کشف شده توسط نهادهای مختلف خبر دارد؟ با وجود برخورد در سطح عرضه چرا کماکان کالای قاچاق در بازار لوازم خانگی دیده می‌شود؟

انصاری: تا جایی که من اطلاع دارم قرار بود که کالاهای ضبط‌شده یا در اختیار بیمارستان‌ها قرار گیرد که با این اقدام ظرفیت تولیدکننده داخلی اشغال می‌شود؛ یا این که کالاها به مردم نیازمند اعطا شوند که در این صورت نیز مردمی که به نان شب خود محتاج هستند آن را با قیمت اندک به دلال‌ها فروخته و این کالاها مجددا وارد بازار لوازم خانگی خواهند شد. برخورد با کالاهای قاچاق و قاچاقچی صرفا هدف نیست و ضروری است تا به هر شکل ممکن از ورود کالای قاچاق به بازار لوازم خانگی جلوگیری شود؛ بدین صورت که در صورت ضبط کالای قاچاق آن را معدوم کرده و یا برگشت داده شود.

وابستگی به واردات مواد اولیه و قطعات در حال کاهش است

تسنیم: میزان وابستگی صنعت لوازم خانگی به مواد اولیه و قطعات خارجی به چه میزان است؟

انصاری: در حال حاضر هنوز در تولید لوازم خانگی داخلی به طور کامل خودکفا نشده‌ایم اما این وابستگی به واردات مواد اولیه و برخی از قطعات، روز به روز در حال کاهش است. به عنوان مثال در جاروبرقی 25درصد، یخچال 20 درصد و ماشین لباسشویی 30 درصد متکی به واردات قطعات و مواد اولیه هستیم.

تسنیم: چرا در برخی از قطعات لوازم خانگی توانایی خود کفایی و داخلی سازی وجود ندارد؟

انصاری: همانگونه که می‌دانید، تولید سالانه یخچال در کشور معادل 2.2 تا 2.5 میلیون است و تمامی کمپرسورهای یخچال باید از خارج کشور تأمین شود؛ چرا که داخلی‌سازی این قطعه برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی نداشته و یک کارخانه کمپرسورسازی برای بقای خود باید سالانه 20 میلیون کمپرسور تولید و به فروش برساند. البته که اهمیت زمینه‌سازی برای صادرات در احداث این کارخانه نیز بسیار موثر است.

به نظر می‌رسد که برای تشویق تولیدکنندگان به تولید قطعاتی که امکان داخلی‌سازی آن وجود دارد، می‌بایست تعرفه واردات آن را افزایش داده و همچنین در مقابل تعرفه قطعاتی که فعلا امکان تولید آن در کشور وجود ندارد را نیز کاهش دهیم تا به تولید آسیبی وارد نشود.

تسنیم: در شرایط فعلی و با امکانات موجود چه طور می‌توان تولید داخلی را تقویت کرده و از ضرر تولید کنندگان جلوگیری کرد؟

انصاری: به نظر می‌رسد همکاری نهادها خصوصا بانک مرکزی برای جلوگیری از توقف همین میزان تولید داخل نیز بسیار ضروری است و این نهاد می‌بایست روند درخواست تولیدکنندگان برای واردات برخی از قطعات را تسهیل کند تا این فرآیند طولانی و معطل کننده، خللی در روند تولید کشور وارد نکند.