شناخت شب قدر
قم - ایرنا - مرتضی نجفی قدسی از فعالان قرآنی استان قم در یادداشتی به مناسبت شب‌های قدر به این پرداخته است که «قدر» به معنای تقدیر و اندازه‌گیری است و در شب قدر انسان باید علاوه بر اعمال عبادی، ساعتی به تفکر بیندیشد، بلکه هندسه وجودی خود را بشناسد و خود را ارزان نفروشد.
وی در این یادداشت که نسخه‌ای از آن روز شنبه در اختیار ایرنا قرار گرفته، آورده است: «انا أنزلناه فی لیل القدر * وما أدراک ما لیل القدر * لیل القدر خیر من ألف شهر» (سوره قدر، آیات 1 تا 3) بدرستی که ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم و تو چه می‌دانی شب قدر چیست؟ شب قدر بهتر از هزار ماه است!
شب قدر، از مباحث بسیار مهم در زندگی انسان است و هدف آن است که در چنین شبی انسان، هندسه وجودی خود را بشناسد. قدر به معنای تقدیر و اندازه‌گیری است و در چنین شبی انسان باید علاوه بر اعمال عبادی، ساعتی به تفکر بنشیند، بلکه قدر خود را بیابد و قیمت خود را بشناسد.
امیرالمومنین (ع) در خصوص قدر و قیمت انسان فرموده‌اند: «انه لیس لانفسکم ثمن الا الجنه، فلا تبیعوها الا بها» یعنی به‌درستی که برای جان‌های شما قدر و قیمتی نیست مگر به‌اندازه بهشت، پس حواستان باشد که آن را به کمتر از این قیمت نفروشید!
بهای جان انسان خیلی گران‌بهاست و اگر انسان قدر و قیمت خود را بشناسد خدای متعال که خود خالق انسان است درعین‌حال بهترین خریدار است، چنانکه در سوره توبه آیه 111 آمده است: «ان الله اشتری من المؤمنین أنفسهم وأموالهم بأن لهم الجن» یعنی بی‌تردید خدا از مؤمنان جان‌ها و مال‌هایشان را می‌خرد و به آن‌ها بهشت را عطا می‌کند و در حقیقت فرمایش امیرالمؤمنین علی (ع) اشاره به همین آیه شریفه دارد که اگر انسان با ایمان باشد، خود را ارزان نمی‌فروشد و می‌داند که هیچ‌کس جز خدا ارزش او را نمی‌داند و این خداست که حاضر است انسان را به بالاترین قیمت بخرد، پس چرا تا وقتی خریداری مثل خدا وجود دارد انسان به دیگران رجوع کند، بهترین خریدار انسان خداست و اگر انسان با او آشتی کند و با او پیمان ببندد که اوامرش را اطاعت خواهد کرد، خدا هم نمی‌گذارد بهای جانش هدر رود و یا ارزان فروخته شود بلکه به بالاترین قیمت یعنی در ازای بهشت می‌خرد و لذا تفکر در شب قدر برای درک همین معانی است که از فرصت پدید آمده برای بازسازی خودش استفاده کند و مقدرات لااقل یک سالش را در پرتو عنایت الهی به نحو احسن تأمین کند.
نزول قرآن در شب قدر
در شب قدر خداوند متعال لطف و عنایتش را در حق بشر به حد اعلی رساند و قرآن کریم را برای تأمین سعادت انسان به‌عنوان نسخه حیات‌بخش عملی او نازل کرد. امام خمینی (ره) در بیان اهمیت این موضوع می‌فرمایند: «در ماه مبارک رمضان قضیه‌ای اتفاق افتاد که ابعاد و ماهیت آن تا ابد برای امثال ما در ابهام مانده است و آن نزول قرآن است، نزول قرآن بر قلب رسول‌الله (ص) در لیل القدر».
حضرت امام خمینی از فرصت ماه رمضان حداکثر استفاده را می‌کردند به‌طوری‌که پیوسته مشغول دعا و ذکر و تلاوت قرآن و اعمال مخصوص این ماه بودند تا خود را برای درک لیل القدر آماده کنند.
ماه رمضان، ماه ضیافت الهی است و خدای متعال در این ماه از پیامبر اکرم (ص) ضیافت کرد به نزول قرآن چرا که فرموده است: «شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن» یعنی معرفی ماه رمضان را قبل از آنکه به ماه روزه و صیام مطرح کند به نزول قرآن عنوان می‌کند و در سوره قدر نیز می‌فرماید: «انا أنزلناه فی لیل القدر» که از جمع‌بندی این آیات نتیجه می‌گیریم که قرآن کریم در شب قدر نازل شده و شب قدر نیز در ماه رمضان است، ولی اینکه چه شبی از ماه رمضان شب قدر است در قرآن به آن اشاره‌ای نشده و تنها در بیان اخبار و روایات آمده است که شب‌های نوزدهم، بیست‌ویک و بیست سوم شب‌های قدر هستند و بیشتر هم شب بیست و سوم مطرح است. البته روایات اهل سنت بیشتر شب بیست و هفتم ماه رمضان را مطرح می‌کنند و احیا آن شب نیز مستحب است.
در شب قدر، انسان باید هندسه وجودی خودش را بشناسد و قدر و قیمت خود را بفهمد چون شب نزول قرآن است، پس ما باید قدر قرآن را هم بفهمیم و بشناسیم و آنگاه‌که ارزش آن را فهمیدیم آن را بالای سرمان بگذاریم و خدا را به‌حق اولیائش و اسما مقدسی که در این کتاب از آن‌ها یاد شده قسم می‌دهیم که باخدا پیمان می‌بیندیم و تقاضا می‌کنیم که ما را جزو آزادشدگان از دوزخ قرار دهد.
تعهد به قرآن و عترت در شب قدر
قرآن کریم وظیفه تبیین آیات قرآن را بر عهده پیامبر اکرم (ص) گذاشته است آنجا که می‌فرماید: «وأنزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم ولعلهم یتفکرون» (سوره نحل، آیه 44)
پیامبر اکرم (ص) نیز در طول 23 سال رسالت خود، آیات قرآن را برای مردم تلاوت و تبیین کردند و ادامه آن را به اهل‌بیت عصمت و طهارت سپردند تا مبادا امت دچار گمراهی شوند و لذا در حدیث مشهور «ثقلین» فرمودند: «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل‌بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا أبدا ولن یفترقا حتی یردا علی الحوض»
یعنی من در میان شما دو چیز گران‌بها را باقی می‌گذارم کتاب خدا و عترتم و اهل‌بیتم تا مادامی‌که به این دو تمسک داشته باشید گمراه نمی‌شوید و قرآن و عترت هم هیچ‌گاه از هم جدا نمی‌شوند تا وقتی در حوض کوثر بر من وارد شوند.
حدیث ثقلین به اسناد مختلف مورد اتفاق شیعه و سنی است و متواتر نقل شده است و به‌خوبی جایگاه قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام را بیان کرده است.
پس بنابراین مهم‌ترین کارها در شب قدر باید شناخت خود که منجر به شناخت خدا می‌شود، باشد و لذا فرمود «من عرف نفسه فقد عرف ربه» و حالا که این انسان خود را شناخت و می‌خواهد بنده خدا باشد، خدا نسخه عملی او را تحت عنوان کتابی به نام «قرآن» عنایت کرده است و پیامبر و اهل‌بیت او را هم که راسخون در علم هستند، مبین قرآن و مفسر قرآن و تأویل کنندگان قرآن قرار داده است و شب قدر وقتی قدرش درست ادا می‌شود که ما متعهد شویم قرآن و عترت را پشت سر قرار ندهیم، بلکه بالای سرمان قرار دهیم و باخدا آشتی کنیم و میهمان خوبی برای پروردگار باشیم و در شب قدر و نزول قرآن که ملائک الله بر زمین می‌آیند و به مؤمنان سلام می‌کنند ما هم در شمار آنان باشیم، «تنزل الملائک والروح فیها باذن ربهم من کل أمر * سلام هی حتی مطلع الفجر»
* فعال قرآنی و مدیر سابق دارالقرآن علامه طباطبایی
*س_برچسب‌ها_س*