صعود سریالی طلای جهانی
در روزهای اخیر بازارهای اوراق قرضه جهانی با فشار شدید فروش مواجه شده‌اند؛ به‌ویژه اوراق بلندمدت که معمولا جزو امن‌ترین دارایی‌ها به شمار می‌روند، اکنون بیشترین زیان‌ها را متحمل شده‌اند. این روند، که ناشی از نگرانی‌ها درباره بدهی‌های دولتی، پایداری مالی، نااطمینانی‌های سیاسی و چشم‌انداز تورم است، موجب جهش نرخ بازدهی و کاهش قیمت اوراق در کشورهایی مانند ژاپن، بریتانیا و آمریکا شده است....
بررسی‌ها نشان‌دهنده رشد قابل‌توجه بازدهی اوراق قرضه دولتی در بسیاری از کشورهای جهان هستند. در ژاپن، بازده اوراق 30ساله دولتی به رکورد تاریخی 3.29 درصد رسیده و بازده اوراق 20ساله نیز به بالاترین سطح از سال 1999 صعود کرده است. این در حالی است که در آمریکا، بازده اوراق 30ساله به نزدیکی 5 درصد رسیده که بالاترین سطح از ژوئیه محسوب می‌شود.
همچنین بازده اوراق 30ساله بریتانیا به 5.75 درصد افزایش یافته که بالاترین سطح پس از 1998 است و بازده اوراق بلندمدت آلمان و فرانسه نیز به سطوحی کم‌سابقه رسیده‌اند. کارشناسان معتقدند ترکیبی از عوامل در این بحران نقش دارد؛ از جمله نگرانی نسبت به بازگشت تورم، حجم عظیم استقراض دولت‌ها، کاهش تقاضا برای اوراق بلندمدت و شرایط سیاسی خاص در کشورهایی مثل ژاپن و فرانسه. برخی تحلیلگران مانند داریو مسی از بانک جولیس بائر هشدار داده‌اند که فشارهای مالی ناشی از بدهی‌های بالا می‌تواند تداوم یابد و به بی‌ثباتی بیشتر بینجامد. یکی از پیامدهای این وضعیت، افزایش فاصله میان بازدهی اوراق کوتاه‌مدت و بلندمدت است. در آمریکا فاصله میان اوراق دو ساله و 30 ساله به بیش از 1.3 واحد درصد رسیده که بالاترین میزان از 2021 است.
اما اثرات این تحولات فقط محدود به اوراق و طلا نیست. در بازار ارز، پوند بریتانیا به پایین‌ترین سطح چهار هفته‌ای در برابر دلار سقوط کرده و ین ژاپن نیز تضعیف شده است. در بازار سهام، اروپا و آمریکا به لطف امیدواری به کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو مقاومت بیشتری نشان داده‌اند و شاخص‌های سهامی رشد ملایمی داشته‌اند. در مقابل، بازار سهام ژاپن و استرالیا افت محسوسی را تجربه کرده‌اند؛ چراکه نگرانی‌ها درباره سلامت مالی دولت‌ها و بی‌ثباتی سیاسی شدت گرفته است. در ژاپن، شکست حزب حاکم در انتخابات اخیر و احتمال کناره‌گیری شینزو ایشیبا از مقام نخست‌وزیری بر نگرانی‌ها افزوده است. در کنار این مسائل، سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا نیز به ابهامات دامن زده است.
یک دادگاه استیناف هفته گذشته بسیاری از تعرفه‌های تجاری دولت ترامپ را غیرقانونی اعلام کرد، موضوعی که می‌تواند صدها‌میلیارد دلار از درآمدهای دولتی آمریکا را تهدید کند. ترامپ وعده داده این پرونده را به دیوان عالی ببرد. در همین حال، بخش تولید آمریکا برای ششمین ماه پیاپی در رکود باقی مانده که بخشی از آن ناشی از همین سیاست‌های تعرفه‌ای است. بازارها اکنون چشم به داده‌های کلان اقتصادی آمریکا دوخته‌اند؛ از جمله گزارش اشتغال که جمعه منتشر می‌شود و نقش مهمی در جهت‌دهی سیاست پولی فدرال‌رزرو خواهد داشت. انتظار غالب این است که بانک مرکزی آمریکا در ماه جاری نرخ بهره را 0.25 واحد درصد کاهش دهد. تحلیلگران بر این باورند که کسری بودجه و بدهی‌های سنگین دولت‌ها به سادگی و به سرعت قابل حل نیستند و همین موضوع باعث شده شیب‌دار شدن منحنی بازدهی به یک «شرایط عادی جدید» در بازار جهانی اوراق بدل شود. به‌علاوه، کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران ژاپنی برای خرید اوراق خارجی، که سال‌ها یکی از منابع مهم تقاضا در بازار اوراق جهان بود، وضعیت را بدتر کرده است.
تحولات فلز زرد
قیمت طلا در روز سه‌شنبه از مرز 3500 دلار در هر اونس عبور کرده و به رکورد جدیدی رسیده است. روز گذشته نیز قیمت جهانی طلا پس از لمس سطح3565 دلاری رکورد تاریخی جدیدی را ثبت کرد و تا ساعت 18 در کانال3560 دلاری معامله شد. دلیل اصلی این رشد، انتظار گسترده برای کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو در ماه جاری و افزایش تنش‌های سیاسی و اقتصادی در آمریکا و جهان است. عامل دیگر، فشار بی‌سابقه دونالد ترامپ بر فدرال‌رزرو است. او حتی تلاش کرده برخی مقامات این نهاد از جمله یک عضو هیات‌مدیره را برکنار کند، اقدامی که نگرانی‌ها درباره استقلال بانک مرکزی را تشدید کرده است.
در نتیجه، ارزش دلار از ابتدای سال تاکنون بیش از 9 درصد کاهش یافته و این امر باعث ارزان‌تر شدن طلا برای خریداران خارجی شده است. طلا همواره در شرایط بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی به‌عنوان پناهگاه امن عمل کرده است. هرچند برخی سرمایه‌گذاران مشهور مانند وارن بافت آن را دارایی «عقیم» می‌دانند؛ زیرا فقط قیمت آن تغییر می‌کند و هیچ بازدهی ندارد. اما سرمایه‌گذاران در سال جاری به شدت به سمت طلا هجوم آورده‌اند. موجودی صندوق‌های ETF مبتنی بر طلا در سپتامبر به بالاترین سطح از سال 2023 رسیده است.
در کنار سرمایه‌گذاران مالی، تقاضای فیزیکی در کشورهایی مانند هند و چین نیز به‌عنوان پشتوانه‌ای فرهنگی و سنتی همچنان قدرتمند باقی مانده و کف قیمتی برای بازار ایجاد می‌کند. همچنین، بانک‌های مرکزی به ویژه در بازارهای نوظهور طی 15 سال گذشته خریداران خالص طلا بوده‌اند. آنها برای کاهش وابستگی به دلار و تنوع‌بخشی به ذخایر ارزی خود، حجم عظیمی از طلا خریداری کرده‌اند. سرعت این خریدها پس از جنگ اوکراین بیشتر شد، چرا که مسدود شدن دارایی‌های روسیه نشان داد ذخایر ارزی خارجی تا چه اندازه در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیرند. در سال 2024، بانک‌های مرکزی بیش از هزار تن طلا خریدند و اکنون حدود یک‌پنجم کل طلای استخراج‌شده جهان در اختیار آنهاست.
این روند یکی از مهم‌ترین عوامل پایداری رشد قیمت است. البته رالی طلا می‌تواند در آینده با چالش‌هایی روبه‌رو شود. کاهش تنش‌های تجاری یا توافق صلح در اوکراین ممکن است باعث افت قیمت شود. اما در شرایط فعلی هیچ نشانه‌ای از تمایل بانک‌های مرکزی برای فروش گسترده طلا دیده نمی‌شود. سرمایه‌گذاری در طلا خالی از هزینه نیست. نگهداری فیزیکی آن مستلزم پرداخت هزینه‌های ذخیره‌سازی، بیمه و امنیت است. همچنین اختلاف استانداردهای وزنی میان بازار لندن و بورس کالای نیویورک (کامکس)، گاه باعث هزینه‌هایی در انتقال و فرآوری مجدد شمش‌ها می‌شود. در اوایل سال نیز اختلاف قیمت بین بازارهای نیویورک و لندن موجی از انتقال فیزیکی طلا ایجاد کرد، هرچند بعدا با اعلام معافیت طلا از تعرفه‌های ترامپ این فشار فروکش کرد.
دیدگاه تحلیلگران بدبین
برت دوهمن، تحلیلگر باسابقه‌ای که سقوط‌های بزرگ بازار را پیش‌بینی کرده بود، در مصاحبه با کیتکو هشدار داد است که شرایط کنونی می‌تواند به بحرانی شبیه یا حتی بدتر از رکود 1929 منجر شود. او می‌گوید سطح بی‌سابقه استفاده از اعتبار و بدهی‌های اهرمی در بازارهای مالی، بازار را در آستانه فاجعه‌ای قرار داده که در آن بسیاری از سرمایه‌گذاران قادر به بازپرداخت نخواهند بود و دارایی‌های خود را از دست می‌دهند. این هشدار هم‌زمان با جهش قیمت طلا و نقره مطرح شده است؛ جایی که طلا به بالای 3560 دلار بر اونس رسیده است. داده‌ها نیز نشان می‌دهد اقتصاد صنعتی آمریکا شش ماه پیاپی در رکود بوده است.
دوهمن افزود که تقریبا نیمی از شرکت‌های شاخص راسل 2000 (شاخص سهام شرکت‌های کوچک و متوسط در آمریکا)، هیچ سودی ندارند و این نشان‌دهنده شکنندگی بازار است. بخش مهم نگرانی او به «بدهی مارجین» هزار‌میلیارد دلاری در بورس نیویورک مربوط می‌شود؛ منظور از بدهی مارجین، میزان پولی است که سرمایه‌گذاران از کارگزارها قرض گرفته‌اند تا بوسیله آن، اوراق بهادار بخرند و معمولا با شرط وثیقه‌گذاری خود سهام یا دارایی سرمایه‌گذار، اعطا می‌شود.
بازارهای مالی جهان اکنون با ترکیبی از نگرانی‌های مالی، سیاسی و تورمی مواجه‌اند؛ دولت‌ها مجبور به استقراض بیشترند، سرمایه‌گذاران به دلیل ریسک‌های فزاینده تمایلی به نگهداری اوراق بلندمدت ندارند و به همین دلیل دارایی‌هایی مانند طلا جذاب‌تر می‌شوند. این وضعیت می‌تواند در صورت ادامه، نه تنها هزینه استقراض دولت‌ها را افزایش دهد بلکه ثبات مالی جهانی را نیز تهدید کند. رشد بی‌وقفه طلا بازتابی از کاهش اعتماد به دلار و اوراق دولتی آمریکا، نگرانی‌های تورمی، فشارهای سیاسی بر فدرال‌رزرو و استراتژی‌های تنوع‌بخشی بانک‌های مرکزی است.