صفر تا صد «بازسازی»

طی هفته دوم تجاوزگری اسرائیل به خاک ایران، آن هم به شکل حملات هوایی پهپادی و موشکی به ساختمان های مسکونی در تهران و دیگر شهرهای کشور، برخی شهروندانی که طبقه یا آپارتمان محل سکونت شان با پرتابه ها، «تخریب» شده بود، برای چاره جویی سریع بابت بازسازی منزل، به یکسری مراجع نیمه دولتی یا عمومی و بعضا خصوصی رفتند. برخی از این آسیب دیدگان موفق به «کسب اطلاعات درست» نشدند و برخی هم با این درخواست روبه رو شدند که برای مراجعه ارزیاب لازم است ابتدا مبلغی پرداخت شود.

برخی از همین شهروندان در تماس با گروه مسکن روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، درخواست کردند «دولت مسیر رسمی برای مراجعه شهروندانی که خانه هایشان از جنگ آسیب دیده است را معرفی کند و فرآیند را نیز توضیح دهد.» «دنیای‌اقتصاد» در پاسخ به این مطالبه شهروندان، از معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی خواست «آخرین تصمیم اتخاذشده در هیات دولت برای نحوه بازسازی شهرها تحت‌تاثیر تجاوزگری اسرائیل» را تشریح کند.

تشکل ستاد «بازسازی مناطق آسیب دیده»

حبیب اله طاهرخانی معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفت وگو با «دنیای‌اقتصاد»، اعلام کرد: روند ارزیابی خسارت و بازسازی ساختمان های متعلق به مالکان خصوصی در شهرها طی دو هفته گذشته را می‌توان به دو مقطع «حین حملات هوایی» و «پس از اعلام آتش بس» تقسیم کرد. در مقطع اول، اقدامات رسیدگی به آسیب دیدگان، به صورت «فوریت» انجام می شد به‌طوری که مثلا در تهران، نمایندگان سازمان آتش نشانی، نظام مهندسی و هلال احمر، میزهایی در سازمان مدیریت بحران تشکیل داده بودند و پس از «اعلام آسیب (گزارش)» از سوی شهروندان به وزارت راه و شهرسازی، عوامل امدادی و فنی در محل اصابت پرتابه ها حضور پیدا می کردند و برای نحوه اقدامات اورژانسی تصمیم می گرفتند.

عملیات در آن مقطع به صورت «جست‌وجو، نجات و آواربرداری اولیه» در کنار «ارزیابی میزان خسارت وارد شده و تشکیل پرونده» پیش می رفت. اما در حال حاضر که جنگ متوقف شده است، با تاکید رئیس جمهور و تصمیم‌گیری در هیات دولت و راهبری موضوع بازسازی توسط وزارت راه و شهرسازی، فرآیند جامعی در قالب «تشکیل ستاد بازسازی مناطق آسیب دیده در بنیاد مسکن» در دستورکار قرار گرفته است.

معاون مسکن درباره جزئیات ماموریت «ستاد بازسازی مناطق آسیب دیده» به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این ستاد با مدیریت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کار ارزیابی خسارت و همچنین رفع خسارت از ساختمان هایی که مالکیت آنها، خصوصی است را برعهده دارد؛ این ساختمان ها هم شامل مسکونی و هم اداری و تجاری می‌شود به این معنا که شهرک های مسکونی و ساختمان های نظامی، دولتی، عمومی و همچنین مراکز امنیتی، تاسیسات شهری و غیرشهری مشمول این مسیر نیست و آنها به صورت دیگری مورد رسیدگی و پیگیری قرار می‌گیرند. طاهرخانی در ادامه، نتایج یافته های اولیه از میزان خسارت واردشده به ساختمان های شهری در پی حملات رژیم صهیونیستی را اینگونه تشریح کرد: تاکنون بر اساس گزارشی که نظام مهندسی ساختمان از «ارزیابی در محل» در شهرها انجام داده است، شهر تهران یکی از مناطقی بوده که حجم آسیب ها در مقایسه با دیگر شهرها، بیشتر بوده است. تیم ارزیاب، کار شناسایی نقاط آسیب دیده از جنگ تحمیلی 12روزه را به صورت «پلاک به پلاک» انجام داده است و همچنین انجام می‌دهد.

3 دسته ساختمان آسیب دیده

ساختمان های مسکونی (و غیرمسکونی) آسیب دیده در جنگ بر اساس گزارش های کارشناسی تیم های ارزیابی خسارت، به سه دسته تقسیم بندی می‌شود؛ ساختمان ها یا واحدهای «نیازمند تعمیر»، بناهای «نیازمند مقاوم سازی» و همچنین ساختمان ها یا واحدهای «نیازمند تخریب کامل و احداث از نو.» ساختمان های نیازمند تعمیر، بناهایی هستند که در اثر حملات هوایی، بخش هایی از آنها همچون «پنجره ها، نما یا فرم ها» دچار آسیب شدند.

ساختمان های نیازمند مقاوم سازی نیز یک مرحله «آسیب دیدگی بیشتر» را تجربه کرده اند به این معنا که بخش هایی از سازه آنها آسیب دیده است. ساختمان های نیازمند تخریب کامل و بازسازی اما بناهایی هستند که سازه آنها چنان دچار آسیب و خسارت شده که باید کل سازه از نو احداث شود.

بودجه «بازسازی» از کجا می آید؟

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در ادامه گفت وگو با «دنیای‌اقتصاد» ضمن اشاره به یک مساله در فرآیند بازسازی، منابع اولیه و پیشنهادی برای تامین اعتبار بودجه بازسازی را نیز معرفی کرد. در حال حاضر، مساله اصلی در فرآیند بازسازی، «حضور مالکان در محل ساختمان آسیب دیده» است. از آنجا که طی روزهای جنگ تحمیلی، شهروندان اغلب در شهرهای دیگری اقامت داشتند، ارزیابی خسارت تحت تاثیر این عدم‌حضور قرار گرفت. برای شروع فرآیند بازسازی که مرحله اول آن، تعیین خسارت است، نیاز به حضور مالک است. با این حال، بودجه بازسازی از سه محل قرار است تامین شود؛ یک بخش از محل اعتبارات مدیریت بحران و پدافند غیرعامل برای کمک به مالکان، یک بخش نیز از محل بودجه بنیاد مسکن برای ساختمان های نیازمند تعمیر و یک بخش نیز به صورت تسهیلات بانکی کم بهره و معافیت عوارض و مالیات برای بازسازی ساختمان ها.

محل اسکان آسیب دیدگان

معاون مسکن در ادامه، از برنامه ریزی برای «اسکان کوتاه مدت» و سپس «اسکان موقت» آن دسته از خانوارهایی که ساختمان محل سکونت شان آسیب دیده است، خبر داد و گفت: در مرحله اسکان موقت، شهرداری ها و استانداری ها مسوولیت اسکان یک تا چهار هفته ای شهروندان را برعهده دارند. این اسکان قرار است در هتل های شهر یا سایر مکان هایی که شهرداری ها و استانداری ها مشخص می‌کنند، انجام شود. در مرحله بعدی که شهروندان باید تا زمان «امکان استفاده مجدد از آپارتمان شان»، در جای دیگری سکونت داشته باشند، «وام اجاره قرض الحسنه» برای آنها پیش‌بینی شده است. این فرآیند «بازگشت به منزل» احتمالا حداقل یکسال طول خواهد کشید. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، آسیب دیدگان از جنگ تحمیلی برای مراجعه به ستاد بازسازی مناطق آسیب دیده می‌توانند با شماره تلفن های 66537144-021 و 66537150-021 تماس بگیرند. همچنین شماره های تلفن همراه ستاد، برای پیامک نیز 09999024758 و 09999024759 است.