طلوع دوباره تیم ملی با حاجی مایلی

تیم ملی ایران پس از قهرمانی در بازی‌های آسیایی پکن با هدایت علی پروین دچار روندی نزولی شده بود. جام ملت‌های 1992 در ژاپن و در ادامه بازی‌های آسیایی در هیروشیما و انتخابی جام جهانی 1994 آمریکا با ناکامی محض فوتبال ایران همراه شده بود. تیم‌ملی در بدترین روز‌های تاریخش به سر می‌برد و عربستان، ژاپن و کره جنوبی مدعیان اصلی قهرمانی در امارات بودند. با این همه جام یازدهم جام شگفتی‌ها بود. شکست سه بر صفر عربستان برابر تیم ملی ایران، حذف ژاپن در دو یک‌چهارم نهایی، شکست شش بر دو کره جنوبی برابر ایران و پیروزی عربستان در بازی مجدد مقابل ایران در دور نیمه‌نهایی، مهم‌ترین شگفتی‌های این دوره از رقابت‌ها بودند.

تیم ملی ایران پیش از آغاز رقابت‌ها ایران در رده 122 رنکینگ فیفا جای داشت که بدترین رده‌اش بود؛ علامتی دیگر از وضعیت و موقعیت فوتبال ملی ایران. جام ملت‌های 1996 نخستین جامی بود که با امتیازدهی جدید برگزار می‌شد و تیم‌ها برای هر برد سه امتیاز به دست می‌آوردند. ایران در این رقابت‌ها در گروهی سخت قرار گرفت. شاگردان محمد مایلی‌کهن در گروه B رقابت‌های جام ملت‌ها با عربستان، عراق و تایلند همگروه شدند.

بازیکنان ایران در این رقابت‌ها، نیما نکیسا (21 ساله)، علی میرزااستواری (23 ساله)، مهرداد میناوند (21 ساله)، داریوش یزدانی (19 ساله)، علی موسوی (22 ساله)، احمدرضا عابدزاده (30 ساله)، نعیم سعداوی (27 ساله)، علی‌اکبر استاداسدی (31 ساله)، کریم باقری (22 ساله)، افشین پیروانی (26 ساله)، سیروس دین‌محمدی (26 ساله)، علیرضا منصوریان (24 ساله)، مجتبی محرمی (31 ساله)، حمید استیلی (29 ساله)، علی دایی (27 ساله)، خداداد عزیزی (25 ساله)، مهدی مهدوی‌کیا (19 ساله)، محمد خاکپور (27 ساله)، فرشاد فلاحت‌زاده (27 ساله) و علی‌اکبر یوسفی (27 ساله) بودند.

ایران در دیدار نخست برابر عراق با نتیجه دو بر یک شکست خورد تا فشار‌ها روی تیم بیش از پیش شود. شاگردان مایلی‌کهن در دیدار دوم با چند تغییر مقابل تایلند قرار گرفتند و نعیم سعداوی و مهرداد میناوند که در دیدار اول بازی نکرده بودند، در این بازی از ابتدا به بازی گرفته شدند و دو گل از سه گل ایران را در پیروزی سه بر یک مقابل تایلند به ثمر رساندند. گل سوم ایران را هم علی دایی به ثمر رساند.

ایران در آخرین بازی دور گروهی برابر عربستان با هدایت ادواردو نلو وینگادای پرتغالی دست به کار بزرگی زد و با سه گل دایی، باقری و خداداد عزیزی توانست حریف مدعی را با نتیجه سه بر صفر شکست دهد و به عنوان تیم نخست به دور یک‌چهارم نهایی صعود کند.

پیروزی تاریخی برابر کره‌جنوبی با آتش‌بازی دایی

بازی مقابل کره برای ایران خوب شروع نشد و شاگردان مایلی‌کهن نیمه نخست را با نتیجه دو بر یک شکست خوردند. زنده‌یاد بهرام شفیع، گزارشگر تلویزیونی آن بازی، در جریان گزارش بازی بار‌ها و بار‌ها به آمار و رکورد‌های بازیکنان کره اشاره می‌کرد؛ از جمله اینکه آن‌ها صد متر را در چند ثانیه می‌دوند! تیم ملی ایران در نیمه دوم طوفانی ظاهر شد و پنج بار دروازه کره جنوبی را باز کرد تا اشک سرمربی کره جنوبی سرازیر شود.

علی دایی با چهار گلی که مقابل کره جنوبی به ثمر رساند، نامش را به عنوان دومین بازیکن تاریخ جام ملت‌های آسیا که در یک بازی چهار گل به ثمر رسانده، به ثبت رساند. پیش از این بهتاش فریبا به این رکورد رسیده بود.

ایران پس از پیروزی مقابل کره جنوبی، در دور نیمه نهایی بار دیگر مقابل عربستان به میدان رفت. این باز، اما ناداوری کار دست تیم ملی ایران داد. خداداد عزیزی در دیدار با عربستان موفق شد دروازه محمد الدعایه را باز کند، اما جمال الغندور، داور مصری، گل سالم ایران را به اشتباه آفساید اعلام کرد. او یک بار هم داور می‌توانست خطا روی حمید استیلی را پنالتی اعلام کند که این اتفاق رخ نداد. در نهایت بازی با تساوی بدون گل در پایان 120 دقیقه به پایان رسید. محمد مایلی‌کهن برای ضربات پنالتی تصمیم گرفت برای اولین بار در جام ملت‌های 96 از احمدرضا عابدزاده استفاده کند به همین خاطر در دقیقه 117 او را جایگزین نیما نکیسای جوان کرد. عابدزاده دو پنالتی عربستانی‌ها را مهار کرد، اما هدر رفتن سه پنالتی علی دایی، داریوش یزدانی و محمد خاکپور باعث شد مهارت عابدزاده در مهار دو ضربه پنالتی بازیکنان عربستان بی‌نتیجه بماند.

در بازی رده‌بندی تیم ملی ایران با بردن کویت در ضربات پنالتی، که باز هم با درخشش عابدزاده به دست آمد، به مقام سوم رسید. در دیدار فینال هم عربستان در ضربات پنالتی امارات میزبان را شکست داد و به عنوان قهرمانی رسید.

در پایان این رقابت‌ها خداداد عزیزی به عنوان بهترین بازیکن و علی دایی با هشت گل زده به عنوان آقای گل جام یازدهم انتخاب شدند.

بازیکنان حاضر در جام ملت‌های 1996 در ادامه حضورشان در تیم ملی توانستند نسل طلایی فوتبال ایران را تشکیل دهند و در فرآیندی تاریخی به جام جهانی 1998 فرانسه صعود کنند.