عددسازی دولت سیزدهم برای سفرهای نوروزی / برخلاف ادعای مسئولان، سفرهای نوروزی نسبت به 3سال قبل هم کاهش داشته

نیمه فروردین امسال و پس از پایان تعطیلات نوروز، امیرمحمود غفاری؛ معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی، در توضیح آماری درباره سفرهای جاده‌ای با ناوگان حمل و نقل عمومی (اتوبوس، مینی‌بوس و سواری کرایه) در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردین 1401 گفت که در این بازه زمانی، 534 هزار و 329 فقره سفر انجام شده که تعداد سفرهای انجام شده با ناوگان حمل و نقل عمومی، نسبت به مدت مشابه سال 1400 (25 اسفند 1399 تا 12 فروردین 1400) کاهش 13 درصدی داشته اگرچه که تعداد مسافران 14 درصد افزایش یافته چنانکه در این بازه زمانی، 5 میلیون و 263 هزار و 283 نفر با ناوگان حمل و نقل عمومی سفر کرده‌اند. به گفته غفاری، در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردین 1401، مجموع سفرهای نوروزی با حمل و نقل ریلی 3292 فقره (یک میلیون و 220 هزار و 546 مسافر) بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، سفرهای ریلی هم کاهش 8 درصدی داشته اگرچه که تعداد مسافرانی که در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردین 1401، با قطار سفر کردند، نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش 43 درصدی یافته است. غفاری همچنین گفت که در همین بازه زمانی، 17 هزار و 171 فروند نشست و برخاست هواپیماهای مسافری به مقاصد داخلی و خارجی انجام شده که تقریبا برابر با تعداد پروازهای داخلی و خارجی نوروز 1400 بوده و تعداد مسافران ناوگان حمل و نقل هوایی را هم 2 میلیون و 118 هزار و 949 نفر اعلام کرد و گفت که تعداد اعزام و پذیرش مسافران هوایی امسال 52 درصد افزایش یافته است. اگر به گزارش آماری مشابه اواخر فروردین سال 98 و پیش از شیوع کرونا رجوع کنیم، در توضیحات محسن صادقی؛ مدیرکل وقت وزارت راه و شهرسازی درباره آمار سفرهای نوروزی با ناوگان حمل و نقل عمومی می‌بینیم که در تعطیلات نوروز آن سال (1398)، 10 میلیون و 500 هزار نفر و در نوروز 1397، 11 میلیون و 800 هزار نفر با ناوگان حمل و نقل عمومی - ریلی، جاده‌ای، هوایی - سفر رفته‌اند که نشانه‌ای بارز و مشخص از کاهش سفرهای نوروزی 1401 با ناوگان حمل و نقل عمومی در مقایسه با ایام پیش از شیوع کروناست. چندی قبل هم، طبق آخرین اعلام سیدمصطفی فاطمی؛ مدیرکل توسعه گردشگری داخلی، مجموع آمار اقامت شبانه مسافران نوروز از 26 اسفندماه 1400 تا 13 فروردین در اقامتگاه‌های رسمی با رشد 67 درصدی، 50 میلیون و633 هزار و 296 نفر - شب بود که حتی میزان اقامت مسافران در تعطیلات نوروز سال جاری نسبت به ایام پیش از شیوع کرونا هم نشان از کاهش دارد. چنانکه طبق گزارش خبرگزاری مهر، در سال 97 بیش از 126 میلیون نفر - شب اقامت در طول نوروز ثبت شد به این معنا که از 27 اسفند 1396 تا 13 فروردین 1397 کمی بیشتر از 30 میلیون نفر سفر رفته‌اند. سال 98 هم ولی تیموری، معاون گردشگری وقت اعلام کرد که در تعطیلات نوروز 1398، در مجموع 74 میلیون و 300 اقامت شبانه ثبت شده و به‌طور میانگین 18 میلیون نفر در طول نوروز 98 سفر کردند. در اعلام دیگری، حتی تردد جاده‌ای با خودروی شخصی هم در تعطیلات نوروز امسال و نسبت به نوروز 98 کاهش یافته است. طبق اعلام معاون اجتماعی و فرهنگی پلیس راهور ناجا اگرچه ترددهای جاده‌ای در نوروز امسال در مقایسه با سال 99 حدود 240 درصد رشد داشته اما حتی همین عدد هم طبق اعلام این مقام انتظامی در مقایسه با نوروز سال 98، 20 درصد کاهش را نشان می‌دهد. به دنبال اعلام همین اعداد و ارقام از سوی مسوولان دولتی و ادعا درباره افزایش سفرهای نوروزی امسال بود که چند هفته قبل، حرمت‌الله رفیعی؛ رییس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران را واداشت که خطاب به دولت این سوال را مطرح کند: «از آن 50 میلیون نفر - شب اقامت که آمار دادند، چند نفر واقعا گردشگر بودند و درآمدزایی داشتند؟ چون با احتساب 50 میلیون نفر - شب اقامت باید حساب کرد که امسال حدود 15 میلیون نفر به سفر رفته‌اند.» حتی میزان تردد خودروها در جاده‌های منتهی به مقاصد مسافرپذیر و گردشگری هم نشان می‌دهد که مردم ترجیح داده‌اند قید سفرهای تفریحی را زده مگر آنکه در مقصد، وابستگانی برای اقامت رایگان داشته باشند و تنها در این صورت، با ارزان‌ترین وسیله ممکن که همان خودروی شخصی است، سفر کنند که هم از پرداخت هزینه اقامت در هتل و مراکز اقامتی و هم از هزینه خرید بلیت اتوبوس و قطار و هواپیما معاف شوند. به همین دلیل هم بود که رفیعی در صحبت‌های خود، ادعای مسوولان درباره «افزایش سفرهای نوروزی» را این‌چنین اصلاح کرد که «سفرهای نوروز، بیشتر چادرخوابی بود.» این فعال صنف گردشگری، چند روز بعد از نشست خبری ستاد سفرهای نوروزی، در واکنش به اعداد اعلام شده از سوی مسوولان، این آمارها را مبالغه‌آمیز دانست و گفت: «نوروز 1399 و 1400 سفر ممنوع بود و مسوولان مدام از مردم درخواست می‌کردند سفر نروند و آمار آن دو سال تقریبا صفر بود. بنابراین، معلوم است آمار 50 میلیون نفر - شب اقامت امسال در مقایسه با آن دو سال رشد قابل ملاحظه‌ای را نشان دهد. اگر میانگین اقامت مسافران نوروزی را درنظر بگیریم، امسال شاید از جمعیت 85 میلیون نفری حدود 15 میلیون نفر سفر رفته باشند.»

سفر به اولویت آخر رسیده است طی سه سال گذشته، سفرهای تفریحی و با هدف گردشگری در کشور، به‌طور واضح کاهش داشته که برخی کارشناسان، علت این کاهش مشهود را گرانی هزینه زندگی، تغییر اولویت‌دهی خانوار به نیازهای ضروری و غیرضروری، رشد بی‌رویه تورم و در مجموع، دلایل اقتصادی تاثیرگذار در معیشت مردم برشمرده‌اند. اواخر فروردین سال 98 و پیش از شیوع کرونا، مدیرکل وقت وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد که آمار سفرهای نوروزی شهروندان اعم از سفر با وسایل نقلیه عمومی و خصوصی و همچنین ترددهای جاده‌ای نسبت به نوروز سال قبل (1397) کاهش 10 درصدی داشته که علت مهم این کاهش هم تورم بوده است. محسن صادقی به مهر گفته بود: «با توجه به اینکه هزینه سفر را سه آیتم حمل و نقل، اقامت و خوراک و گردش تشکیل می‌دهد، در حوزه اقامت مسافران 50 درصد تورم نسبت به نوروز سال 1397، در بخش خوراک و گردش تورم 100 درصدی و در بخش حمل و نقل اعم از عمومی و شخصی به‌طور میانگین 20 درصد تورم داشته‌ایم. افزایش سفرها به معنی وجود رفاه عمومی است، بنابراین کاهش 10 درصدی سفرها، به معنی کاهش سطح رفاه مردم است.» آبان سال گذشته هم، مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش آماری و در مقایسه تعداد سفرهای انجام شده در کشور در بازه زمانی 1387 تا 1398، از کاهش سفرهای تفریحی شهروندان خبر داد. به استناد گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اگرچه که سال 1387، تعداد سفرهای انجام شده در کشور 17 میلیون و 800 هزار سفر بوده که در سال 1398، به 102 میلیون و 200 هزار سفر افزایش یافته اما در همین بازه 11 ساله، درصد تغییر سفر، اتفاقا رشد منفی داشته چنانکه تعداد سفرهای انجام شده در سال 1398 نسبت به سال 1387، 8.9 درصد رشد منفی داشته است. کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش دیگری از این گزارش با تحلیل برخی آمارها اعلام کرده‌اند: «سال 1398، حدود 66 درصد خانوارهای ایرانی به‌طور متوسط 6 بار سفر رفته‌اند اما در مقابل، در همین سال 34 درصد خانوارها هیچ سفری را تجربه نکرده‌اند در حالی که سال 1387، تعداد خانوارهای ایرانی در سال 1387، حدود 17 میلیون و 600 هزار خانوار و سال 1398، حدود 25 میلیون و 400 هزار خانوار بوده است.» در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد سفرهای گردشی و تفریحی (هزینه‌کرد مجزا برای نوع وسیله سفر و محل اقامت) در بازه زمانی 1387 تا 1398 در مقایسه با سفرهایی که با قصد اقامت در منزل دوستان و بستگان یا با استفاده از خودروی شخصی (در مجموع با کمترین هزینه‌کرد) یا به قصد کسب و کار یا درمان انجام شده هم افزایش قابل توجهی ندارد چنانکه سال 1387، تعداد سفرهای با قصد اقامت در منزل دوستان و بستگان، 7 میلیون و 200 هزار بوده که در سال 1398، این سفرها به 44 میلیون و 900 هزار در سال (حدود 6 برابر افزایش) رسیده در حالی که در همین مدت، سفرهای گردشی و تفریحی از 6 میلیون و 100 هزار در سال 1387 به 29 میلیون و 300 هزار سفر در سال 1398 (حدود 5 برابر افزایش) رسیده است. نوع وسیله سفر در این بازه زمانی هم تایید می‌کند که کاهش قدرت اقتصادی شهروندان، در تصمیم نهایی برای سفر نقش داشته چنانکه سال 1387، 16 درصد از سفرها با خودروی شخصی انجام می‌شده اما در سال 1398، این سهم به 128 درصد افزایش یافته است. بخش دیگری از همین گزارش درباره کاهش چشمگیر سفرهای داخلی همراه و توسط تورهای گردشگری در این بازه زمانی است که باز هم کاهش قدرت اقتصادی مسافران را تایید می‌کند چنانکه در سال 1387، تعداد سفرهای همراه با تور 0.6 درصد بوده در که سال 1398 به یک درصد رسیده در حالی که در همین بازه زمانی - در سال 1387 - تعداد سفرهای بدون تور 17.3 درصد بوده که سال 1398 به 101.3 درصد افزایش یافته است. چند روز قبل هم «ایسپا» با انتشار نتایج یک نظرسنجی از جمعیت نمونه 1591 نفری اعلام کرد که از 67.5 درصد از پاسخگویان این نظرسنجی که افراد بالای 18 سال و ساکن در شهر و روستاهای کل کشور بوده‌اند، گفته‌اند که در طول تعطیلات نوروز 1401، به سفر نرفته‌اند که 3.31 درصد از سفر نرفته‌ها، مشکلات و مسائل مالی را دلیل چشم‌پوشی از سفر نوروزی عنوان کرده‌اند.

21302