عزم کرده‌ایم بادولت جدی باشیم / شورای نگهبان برمجلس نظارت دائمی کند
کاندیدای فهرست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب گفت: شورای ائتلاف عزم دارد که برای نظارت بر دولت رودربایستی نداشته باشد و از ابزارهای نظارتی در حد اعلا استفاده کند و در نظارت نیز جدی خواهد بود.
کاندیدای فهرست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب گفت: شورای ائتلاف عزم دارد که برای نظارت بر دولت رودربایستی نداشته باشد و از ابزارهای نظارتی در حد اعلا استفاده کند و در نظارت نیز جدی خواهد بود.
خبرگزاری مهر، گروه سیاست - فهیمه رضیان، سینا سنجری؛ انتقادات شدیدی به عملکرد هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان دارد و می‌گوید: «این هیئت به خوبی بر رفتار نمایندگان نظارت نکرد که همین امر موجب شد، ده‌ها نماینده رد صلاحیت شوند، حتی برخی از نمایندگان مجلس دهم دستگیر شده‌اند»
حجت‌الاسلام «سیدرضا تقوی» نامزد لیست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب در تهران می‌گوید: «باید نظارت استصوابی شورای نگهبان بر عملکرد نمایندگان از بررسی صلاحیت‌ها آغاز شده و تا پایان دوره نمایندگی افراد ادامه داشته باشد»
سید رضا تقوی معتقد است «مجلس دهم از آنجایی که نظارت را به مزاحمت تعریف می‌کرد، بر دولت نظارت نداشت و اهل ملاحظه‌کاری و رودربایستی بود»، او می‌گوید: «شورای ائتلاف در مجلس یازدهم عزم جدی دارد که برای نظارت بر دولت رودربایستی را کنار گذاشته و از ابزارهای نظارتی در حد اعلا استفاده کند و در نظارت نیز جدی خواهد بود»
تاکید او بر این است که «مجلس یازدهم ملاحظات مجلس دهم را برای نظارت بر دولت نخواهد داشت»
کاندیدای لیست شورای ائتلاف نیروهای انقلاب به انتقادات برخی اصلاح‌طلبان از برخی نهادها و شوراها از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی امنیت ملی نیز اشاره می‌کند و در پاسخ به ادعای آنها که معتقدند وجود چنین شوراهایی مجلس را هیچ کاره کرده است، می‌گوید: «افراد با طرح این ادعاها به دنبال پوشاندن کم‌کاری‌های خود هستند؛ این افراد در نهایت به ولایت و رهبری ایراد دارند. بخشی از اظهارات این افراد با 4 یا 5 واسطه به دشمنان خارج‌نشین می‌رسد»
عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز توصیه‌های هم به مردم دارد، او تاکید می‌کند: «مردم نباید به کسانی که پول توزیع می‌کنند تا رأی جمع کنند، کسانی که کیسه دوخته‌اند تا به مجلس بروند و به آلاف و اولوف خود برسند و کسانی که مردم را در ستادهای انتخاباتی‌شان جمع می‌کنند و به آنها وعده پست و مقام می‌دهند، رأی بدهند»
تقوی یکی از شاخصه‌های مجلس انقلابی را شجاعت در عرصه بین‌المللی می‌داند و می‌گوید: «مجلس باید در سیاست‌های بین‌المللی شجاعانه عمل کند. نماینده‌ای که شجاعت ندارد و نمی‌تواند نطقی علیه استکبار کند به درد مجلس انقلابی نمی‌خورد.»
متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:
بارزترین ضعف مجلس دهم در چهار سال اخیر چه بود؟ راهکارهای جبران این ضعف‌ها در مجلس یازدهم چیست؟
ضعف‌ها را باید با مسئولیت‌ها و وظایف سنجید. وظیفه مجلس وضع قوانین و نظارت بر اجرای آن است. باید ارزیابی کرد که مجلس دهم در ارتباط با این دو وظیفه چگونه عمل کرده است؛ قدرت و قوت داشته یا با ضعف عمل کرده است؟ مجلس دهم حتما قوت‌هایی نیز داشته و نباید نگاه یکجانبه به عملکرد مجلس دهم داشت. نمایندگان در سوگندنامه خود به انجام 11و ظیفه اصلی‌شان سوگند یاد می‌کنند. نمایندگان باید بدانند که مسند و جایگاه نمایندگی امانت است و باید از این ودیعه نگهداری کنند، چراکه مسئولیتی سنگین بر عهده آنها قرار دارد. وکلای ملت باید این سوگندنامه را در قالب وضع قوانین و نظارت بر اجرای آن اعمال کنند.
مجلس دهم ضعف نظارتی داشت. نظارت بر رفتار نمایندگان و نظارت بر عملکرد دولت در مجلس دهم ضعیف بود. در آئین‌نامه مجلس، هیئتی برای نظارت بر رفتار نمایندگان شکل گرفته است البته در مجلس پنجم که بنده نماینده بودم، این مجموعه وجود نداشت. یکی از کارهای ارزشمند مجلس، ایجاد هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان است. انتقاداتی به این هیئت وجود دارد. اول اینکه تعدادی از نمایندگان بر نمایندگان دیگر نظارت می‌کنند که این امر موجب می‌شود قدرت نظارت کاهش یابد. دوم اینکه ضعف‌هایی در زمینه اعمال نظارت وجود دارد که باید اصلاح شود؛ مجلس مکان مهمی است، باید آسیب‌پذیری‌های نمایندگان بررسی شود. کانون‌های قدرت و ثروت به مجلس و نمایندگان طمع می‌کنند و می‌خواهند از آنها سوءاستفاده کنند. باید سازوکارهایی برای شناسایی این نقاط آسیب‌پذیر و رفع آن وجود داشته باشد.
به نظر شما هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان در مجلس دهم چه مقدار به وظایف خود عمل کرده و چه مقدار دچار سیاسی‌کاری شده است؟
یکی از ضعف‌های مجلس دهم، وجود ضعف در عملکرد هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان بود. این هیئت به خوبی بر رفتار نمایندگان نظارت نکرد که همین امر موجب شد، ده‌ها نماینده رد صلاحیت شوند، حتی برخی از نمایندگان مجلس دهم دستگیر شده‌اند لذا نظارت بر رفتار نمایندگان با سازوکار فعلی، کارآیی لازم را ندارد و ضعیف است. باید علل این ضعف بررسی شود.
نمایندگان اگر می‌خواهند بر دستگاه‌های اجرایی و دولت نظارت کنند، باید سالم‌سازی را از مجلس و خود آغاز کنند. نظارت بر رفتار نمایندگان یعنی اینکه برای مبارزه با فساد و سالم‌سازی، از خود و مجلس شروع کنیم. مجلس باید صاف، پاک و سالم باشد تا بتواند بر سایر قوا نظارت کند. باید ضعف‌های نظارت بر رفتار نمایندگان رفع شود.
نظارت استصوابی فقط برای تائید یا رد صلاحیت‌ها در انتخابات نیست. نظارت استصوابی از زمانی که فرد نامزد انتخابات مجلس می‌شود تا پایان دوره نمایندگی فرد باید ادامه داشته باشد نه اینکه صبر کنند مجلس تمام شو اگر این هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان به درستی عمل می‌کرد، به نظر شما این تعداد رد صلاحیت به دلیل مفاسد اقتصادی وجود نداشت؟
نظارت به معنای کنترل است؛ بدین‌معنا که مجلس سریعا پس از آنکه علامت و نشانه‌ای دال بر فساد یک نماینده دید، باید تذکر دهد تا رفع شود. با این اقدامات تا حدود زیادی می‌توان مانع بروز فساد اقتصادی شد، البته تا حدودی نیز بروز فساد اجتناب‌ناپذیر است.
هر چه مشکلات در جامعه بیشتر شود، آسیب‌پذیری مسئولان در زمینه ارتکاب به فساد نیز افزایش می‌یابد و آفت‌هایی دامنگیر مسئولان می‌شود. اگر نظارت بر رفتار نمایندگان با قدرت و قوت بیشتری اعمال شود، با شرایطی مواجه نمی‌شویم که 90 نماینده به دلایل مسائل مالی رد صلاحیت شوند؛ این امر خیلی بد است.
شورای نگهبان باید بر رفتار نمایندگان نظارت داشته باشد. نظارت استصوابی فقط برای تائید یا رد صلاحیت‌ها در انتخابات نیست. نظارت استصوابی از زمانی که فرد نامزد انتخابات مجلس می‌شود تا پایان دوره نمایندگی فرد باید ادامه داشته باشد نه اینکه صبر کنند مجلس تمام شود و سپس صلاحیت افراد را بررسی کنند.
آیا نظارت شورای نگهبان بر رفتار نمایندگان در طول دوران نمایندگی مبنای قانونی دارد؟ شورای نگهبان در مورد رفتار و اظهارات برخی از نمایندگان به هیأت نظارت شکایت کرده است اما هیأت نظارت هیچ برخوردی با نمایندگان خاطی نداشت؟
به نظر من این امر نیاز به قانونگذاری ندارد. نظارت استصوابی شورای نگهبان به معنای نظارت بر عملکرد، رفتار و گفتار نمایندگان در دوران نمایندگی و برای ورود به مجلس است. شورای نگهبان باید ساختاری برای حضورش در متن مجلس تدوین کند.
عدم التزام به اسلام، انقلاب اسلامی یا نظام به معنای عدم التزام به سوگندی است که نمایندگان در ابتدای ورود به مجلس یاد کرده‌اند. نماینده‌ای که در جلسات علنی شرکت نمی‌کند، به تعهد و سوگندنامه خود التزام ندارد. شورای نگهبان باید نظارت استصوابی را به درون مجلس بکشد و بر رفتار نمایندگان نظارت داشته باشد. به نظر من، نیاز به قانونگذاری مستقل در این زمینه نیست و با استفاده از قوانین فعلی نیز شورای نگهبان می‌تواند نظارت استصوابی را انجام دهد. نظارت استصوابی به معنای نظارت بر عملکرد و رفتار نمایندگان از زمان تائید صلاحیت و ورود به مجلس تا پایان دوره نمایندگی است.
حیثیت نظارتی مجلس در دوره دهم چه ضرباتی خورده است؟ فراکسیون امید در پاسخ به انتقادات در مورد عدم اعمال نظارت، اعلام می‌کرد نمی‌خواهیم مزاحم دولت شویم، به نظر شما حمایت‌های فراکسیون امید از دولت در راستای منافع ملی بود یا سیاست‌بازی؟
نظارت سنگ‌اندازی نیست، بلکه برای سالم‌سازی و کمک به کارکرد دولت است. نظارت به معنای ایجاد مزاحمت برای دولت، متوقف کردن فعالیت‌های دولت یا مچ‌گیری نیست بلکه نظارت یکی از ارکان مهم مدیریت است. مجلس یازدهم با این نگاه وارد حوزه نظارت می‌شود و نمایندگان با دلسوزی و در راستای کمک به دستگاه‌ها، نظارت خود را اعمال می‌کنند. سوال این است که آیا این نظارت بر دولت از سوی مجلس دهم به خوبی اعمال شده است؟ به نظر بنده مجلس دهم در بعد نظارتی ضعیف بوده است. برخی از حامیان دولت می‌گویند نمی‌خواهیم برای دولت زحمت ایجاد کنیم؛ این حرف غلط است. وظیفه قانونی مجلس، نظارت بر عملکرد دولت است. به دلیل برخی معاملات، رودربایستی‌ها، باندبازی‌ها و جناح‌بازی‌ها، نظارت اعمال نمی‌شود. آفت مجلس و کار در نظام اسلامی این است که افراد با این دید به عملکرد دولت‌ها نگاه کنند که فلان دولت از حزب یا جناح ما است و من مدیون این حزب هستم و باید ضعف دولت را بپوشانم؛ این نگاه اشتباه و خیانت به مردم است.
مجلس دهم در بعد نظارتی ضعیف بوده است، وظیفه قانونی مجلس، نظارت بر عملکرد دولت است اما به دلیل برخی معاملات، رودربایستی‌ها، باندبازی‌ها و جناح‌بازی‌ها، نظارت اعمال نمی‌شود تفکیک قوا به معنای تفکیک وظایف است اما قوای سه‌گانه یکپارچه هستند و باید با هم تعامل داشته باشند. در سیاست‌های کلی نظام باید سه قوه هماهنگ عمل کنند تا کارهای دولت پیش برود. کسانی که می‌گویند نمی‌خواهیم با نظارت، برای دولت مزاحمت ایجاد کنیم، نظارت را غلط تفسیر می‌کنند. نظارت به معنای سالم‌سازی و کمک به دولت است. مجلس باید با قوت بیشتری در این زمینه عمل می‌کرد. به طور مثال، وزیری را استیضاح می‌کردند، استیضاحش به کمیسیون می‌رفت و در مهلتی که باید استیضاح به صحن علنی ارائه می‌شد، وزیر مربوطه استعفا می‌داد و دولت وی را برای تصدی وزارتخانه دیگری معرفی می‌کرد و این فرد مجددا از مجلس رأی اعتماد می‌گرفت. این رویه ناشی از ضعف مجلس بود که وزیری که استیضاح شده، استعفا می‌دهد و مجددا برای حضور در وزارتخانه دیگری از مجلس رأی اعتماد می‌گیرد.
در ماجرای استعفا برای فرار از استیضاح، آیا دولت، مجلس را دور زد یا مجلس مقصر بود؟
با توافق برخی نمایندگان حامی دولت، این طراحی انجام شد و استعفا صورت گرفت.
به نظر شما حمایت‌های بی دریغ مجلس دهم از دولت آیا موجب شد که دولت در ریل اجرای قانون قرار بگیرد، یا از مسیر اجرای قوانین دور شود؟
برای اظهارنظر در این زمینه باید در متن کار باشیم و اطلاعات دقیقی داشته باشیم. مجلس بر اساس رهنمودهای رهبری در صدد کمک به دولت بوده و هست. در جلسه‌ای که ائمه جمعه خدمت مقام معظم رهبری بودند یکی از ائمه جمعه در مورد عملکرد دولت از ایشان سوال کردند. مقام معظم رهبری فرمودند «همانند دوران امام (ره) که ایشان از دولت‌ها حمایت کرده و به آنها کمک می‌کردند بنده نیز عمل می‌کنم. دولت هم دولت خودمان است. اگر انتقاد می‌کنیم باید انتقادمان متین و همراه با ارائه پیشنهاد و در راستای کمک به دولت باشد».
برخی نمایندگان تمایل و انگیزه لازم را برای حساب کشی از دولت در راستای وظایف نظارتی خود نداشتند
بر سر تدوین و تصویب برنامه ششم توسعه، اختلاف نظری بین دولت و مجلس وجود داشت. دولت معتقد بود که وظیفه ندارد برنامه ششم توسعه را تدوین و به تصویب مجلس برساند. بالاخره مقام معظم رهبری دخالت کردند اما برخی نمایندگان معتقد بودند دولت چون اعتقادی به این امر نداشت در تدوین برنامه ششم به مجلس کمک نکرد.
در بحث رأی اعتماد به وزرا نیز مجلس و دولت دیدگاه‌هایی داشتند. مجلس با نگاه کمک به دولت به میدان آمد اما در بین راه مشکلاتی بوجود آمد. برخی نمایندگان تمایل و انگیزه لازم را برای حساب کشی از دولت در راستای وظایف نظارتی خود نداشتند. من از یکی از نمایندگان شنیدم که می‌گفت «ما در حوزه‌های انتخابیه مشکلاتی داریم و همه امکانات در دست دولت است. اگر با دولت همکاری نکنیم امکانات نمی‌دهد و ما هم برای دور بعد رأی نمی آوریم»
نگاه بخشی یکی از ضعف‌های مجلس است. نمایندگان باید بدانند که هر نماینده وکیل کل ملت ایران است.
مجلس یازدهم قرار است چه رویکردی نسبت به دولت روحانی داشته باشد؟
نظر شورای ائتلاف در خصوص رویکرد مجلس یازدهم نسبت به دولت این است که ما هرگز چوب لای چرخ دولت نمی‌گذاریم و کار دولت را قفل نکنیم بلکه به کمک دولت می‌رویم. «نقد منصفانه از دولت و دفاع واقع بینانه» در دستور کار مجلس یازدهم قرار دارد.
ما برای کمک به دولت در راستای حل مشکلات مردم در مجلس یازدهم عمل خواهیم کرد. دولت می‌تواند در این راستا لوایحی را به مجلس ارائه کند. سالم سازی سیستم اداری یکی از موضوعات مهمی است که می‌تواند در راستای حل مشکلات مردم باشد. برای حل مشکلات اقتصادی مردم نیز آمادگی داریم که به دولت کمک کنیم. در حوزه آسیب‌های اجتماعی نیز باید مجلس گام‌های جدی بردارد.
شورای ائتلاف عزم دارد که برای نظارت بر دولت رودربایستی نداشته باشد و از ابزارهای نظارتی در حد اعلا استفاده کند و در نظارت نیز جدی خواهد بود شورای ائتلاف تصمیم گرفته که در مجلس آینده از ابزارهای نظارتی حداکثر استفاده را کند؟ عزم شورای ائتلاف این است که هیچ رو دربایستی در اعمال نظارت نداشته باشد؟
حتما همین طور است، شورای ائتلاف عزم دارد که برای نظارت بر دولت رودربایستی نداشته باشد و از ابزارهای نظارتی در حد اعلا استفاده کند و در نظارت جدی خواهد بود و بر اساس سیاست «نقد منصفانه از دولت و دفاع واقع بینانه» عمل خواهد کرد که این کار نوعی کمک دولت است.
عملکرد مجلس یازدهم در قبال دولت روحانی مانند عملکرد مجلس هفتم در قبال خاتمی است یا تندتر خواهد بود؟
دوستان ما عاقلانه می‌اندیشند و افراط و تفریط را قبول ندارند. سعی می‌کنیم در کارها مشورت داشته باشیم و از خرد جمعی استفاده کنیم. دوستان ما نشان دادند که برخی سلیقه‌ها و روش‌ها را نمی‌پسندند. معیار ما قانون اساسی و رهبری است. ما پشت سر رهبر انقلاب حرکت می‌کنیم و رهنمودهای خیرخواهانه ایشان را در هر زمینه‌ای اجرا می‌کنیم. رهبری بهترین راهنما و کارشناس مسائل کشور هستند. ایشان ولی امر مسلمین هستند. دولت هم آرامش داشته باشد. ما برای کمک به دولت می آییم نه برای ایجاد زحمت برای دولت.
برخی اعضای شورای ائتلاف می‌گویند ما باید دولت را از کم کاری بیرون بیاوریم و وادار به کار کنیم. به نظر شما این امر موجب ایجاد اصطکاک‌های سیاسی بین دولت و مجلس نخواهد شد؟
این حرف شورای ائتلاف دلسوزانه است، باید بن بست‌شکنی کنیم. کندی‌های دولت را رفع کرده و کارها را پیش ببریم. نباید اصطکاک ایجاد کنیم.
مجلس یازدهم ملاحظات مجلس دهم را برای نظارت بر دولت نخواهد داشت. منطقی با دولت صحبت می‌کنیم تا مشکلات قانونی رفع شده و کار مردم تسهیل شود. کار دولت کار مردم است و م برای تسهیل امور مردم حاضر به کمک به دولت هستیم.
مجلس یازدهم ملاحظات مجلس دهم را برای نظارت بر دولت نخواهد داشت
آیا مجلس یازدهم ملاحظه کاری‌های سیاسی برای نظارت بر دولت را حذف خواهد کرد؟
برخی ملاحظه کاری‌های مجلس دهم مناسب بود. به عنوان مثال برخی استیضاح‌های طرح شده به نفع کشور نبود لذا عقلا با استیضاح کنندگان صحبت کردند و استیضاح را پس می‌گرفتند. گاهی اوقات انجام برخی اقدامات خسارت بار است و نباید انصراف از اجرای این اقدامات را تعبیر به سازشکاری کنیم. نمایندگان باید مصالح عمومی را در نظر بگیرند. استفاده از تعبیر سازشکاری و مصلحت سنجی در این موارد درست نیست.
اما در همه موارد نمی‌توان این گونه اظهار نظر کرد. البته در برخی موارد انصراف از استیضاح به معنای سازشکاری بود. به عنوان مثال پس از طرح استیضاح برخی نمایندگان دیدار شبانه داشتند، صحبت می‌کردند و با ارائه برخی وعده‌ها، نمایندگان، استیضاح را پس گرفتند که این کار به معنای سازشکاری و اشتباه است.
برخی اعضای فراکسیون امید اعلام می‌کنند تشکیل شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی موجب شده است که نقش مجلس کمرنگ شده و جایگاه مجلس زیر سوال برود. به نظر شما چرا چنین اظهاراتی از طرف این افراد بیان می‌شود؟
از اظهارنظر این افراد متاسف هستم. این شوراها در قانون اساسی وظایف مشخصی دارند. عده‌ای از افرادی که چنین موضوعاتی را مطرح می‌کنند تلاش دارند که ضعف عملکرد خود را بپوشاند و دلیلی برای کم کاری‌هایشان بیاورند. بنابراین چنین استدلال‌هایی را مطرح می‌کنند. این شوراها در قانون اساسی جایگاه مشخصی دارند. افراد با طرح این ادعاها به دنبال پوشاندن کم‌کاری‌های خود هستند. این افراد در نهایت به ولایت و رهبری ایراد دارند و عمق حرفشان این است.
یعنی به نظر شما پشت پرده اینگونه اظهارات مخالفت با ولایت فقیه است؟
بله، ما نباید از نفوذ و برنامه ریزی های دشمن غافل باشیم. بخشی از اظهارات این افراد با 4 یا 5 واسطه به دشمنان خارج نشین باز می‌گردد و سلسله جنبان این اظهارات، خارجی‌ها هستند. این افراد از هر وسیله‌ای برای ایجاد شک و شبهه در ذهن مردم بهره می‌گیرند. دستگیری‌های اخیر نشان دهنده نفوذ برخی عوامل در دستگاه‌های اجرایی است. این افراد بهتر است شجاعانه اعلام کنند که با چه اصولی از قانون اساسی مخالف هستند.
مقام معظم رهبری پیش از این پیشنهاد ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی را ارائه دادند، افرادی که اینگونه شبهاتی را بیان می‌کنند با طرح اینگونه اظهارات به دنبال بیان نظرات خود نیستند بلکه به دنبال پوشاندن کم کاری‌هایشان هستند. این افراد زمینه‌ای برای مخالفت و رویارویی جدی ولایت فقیه نمی‌بینند والا این افراد ولایت فقیه را قبول ندارند.
زمانی این افراد آنچنان از ولایت مطلقه فقیه دم می‌زدند که اگر کسی نظر ارشادی در مورد ولایت فقیه را مطرح می‌کرد بیچاره اش می‌کردند اما امروز همان افراد به گونه دیگری رفتار می‌کنند.
به نظر شما مردم به چه افراد و لیست‌هایی نباید رأی بدهند؟
مردم نباید به کسانی که پول توزیع می‌کنند تا رأی جمع کنند، کسانی که کیسه دوخته اند تا به مجلس بروند و به آلاف و اولوف خود برسند و کسانی که مردم را در ستادهای انتخاباتی‌شان جمع می‌کنند و به آنها وعده پست و مقام می‌دهند، رأی بدهند. این افراد بدنبال معامله بر سر رأی هستند که این روش‌ها اسلامی و شرعی نیست.
مجلس باید در سیاست‌های بین المللی شجاعانه عمل کند. نماینده ای که شجاعت ندارد و نمی‌تواند نطقی علیه استکبار کند به درد مجلس انقلابی نمی‌خورد.
نمایندگانی که به مجلس وارد می‌شوند باید بر اساس حق، عدالت و انصاف نظر بدهند. اگر فردی از هم جناحی‌های ما حرف ناحقی را زد نباید تاییدش کنیم باید به معیارهای اسلامی توجه کرده و امانتدار خوبی برای ملت باشیم. نمایندگان باید به فکر مردم باشند نه اینکه با دست یافتن به جایگاهی در مجلس بدنبال منافع اقوام و خویشان خود باشند. سردار سلیمانی‌ها و مدافعان حرم در خون خود غلطیدند. اگر ما به مجلس برویم و برخلاف منافع ملی و منافع کشور عمل کنیم خداوند از ما نمی‌گذرد.
کشور بر اساس آرای عمومی و انتخابات اداره می‌شود. ما در برابر هر رأیی که می‌دهیم مسئول هستیم و باید در قیامت پاسخ بدهیم. مواظب باشیم دشمن نیروهایش را از دل صندوق‌ها بیرون نیاورده و جاسازی کند. امروز سرویس‌های اطلاعاتی دشمن از راه جنگ وارد نمی‌شود بلکه از راه نفوذ وارد می‌شود. ابرقدرت شوروی را از راه نفوذ از هم پاشیدند.
