علت کاهش فروش نفت در دولت دوازدهم؛ کرونا یا برجام

حسن روحانی مدعی است که کرونا علت اصلی کاهش شدید فروش نفت خام کشور بود؛ اما مسئولان صنعت نفت در دولت روحانی مدعی هستند علت کاهش تولید وصادرات نفت «برجام» است.

به گزارش خبرنگار مهر هفته گذشته فیلمی از حسن روحانی رئیس دولت‌های دوازدهم و سیزدهم منتشر شد که کاهش شدید صادرات نفت را در دولت پذیرفت اما دلیل آن را کرونا دانست و توضیحاتی در این خصوص ارائه داد.

همانطور که مشاهده شد روحانی با انتشار این فیلمی همه‌گیری کرونا را عامل نزولی شدن رقم صادرات نفت در سال‌های پایانی دولت خود دانسته است اما واقعیت چیست؟

طبق آمار مؤسسه ردیابی نفتکش‌ها کپلر، رقم صادرات نفت ایران قبل از تأثیر همه‌گیری کرونا بر بازارهای بین‌المللی و افت تقاضای جهانی نفت، در می سال 2020 به 173 هزار بشکه در روز رسید و از رقم 2 میلیون و 774 هزار بشکه در روز به میزان 94 درصد کاهش یافت. در واقع طبق نمودار، افت فروش نفت ایران در دولت روحانی قبل از اثرگذاری شیوع جهانی کرونا بر بازارهای جهانی به علت محدودیت‌های ناشی از آن رخ داده است و به این پدیده ارتباطی ندارد.

مطابق با این آمار اگر کاهش صادرات نفت ایران طبق ادعای حسن روحانی به علت افت تقاضای جهانی نفت در اثر کرونا بوده، باید در آمار سایر صادرکنندگان نفت هم چنین تأثیری می‌گذاشت. که وضعیت صادرات نفت در دیگر کشورهای صادرکننده عضو اوپک چنین ادعایی را ثابت نمی‌کند.

پس علت افت شدید فروش نفت در دولت روحانی چیست؟ شاید موضوع خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها به عنوان دلیل این افت شدید مطرح شود، اما طبق آمار وزارت نفت، در سال 1402 و با وجود تشدید تحریم‌ها، میانگین صادرات نفت به 1.55 میلیون بشکه در روز به صورت میانگین رسیده است. همچنین طبق آمار مؤسسه آمریکایی UANI، رقم صادرات نفت ایران در 5 ماه ابتدایی سال 2024 معادل 1.6 میلیون بشکه در روز برآورد شده است.

در نتیجه بازگشت تحریم نمی‌تواند علت افت فروش نفت ایران به کمتر از 200 هزار بشکه در ابتدای سال 2020 باشد.

برای شفاف شدن موضوع که چرا بیژن زنگنه و ژنرال‌هایش در وزارت نفت نتوانستند اقداماتی در فروش نفت کنند باید بخش‌هایی از یک مصاحبه را بازخوانی کرد.

سال 98 محسن قمصری مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت با خبرگزاری مهر مصاحبه‌ای می‌کند که در این مصاحبه رسماً دلیل عدم فروش نفت را عنوان کرده است.

او در این مصاحبه می‌گوید:

آنچه قمصری از آن در این مصاحبه یاد می‌کند برجام و افشای مسیرهای فروش نفت ایران است که علت کاهش شدید فروش نفت در این دوره است.

بنابراین خوب است آقای روحانی یک بار دیگر با وزیر نفت خود جلسه بگذارد تا علت عدم فروش نفت را جویا شود.

مسئله اینجا است عدم توانایی در فروش نفت به عنوان یکی از منابع اصلی درآمدهای کشور موجب شده بود تا کشور با کسری شدید بودجه و به تبع آن افزایش یکباره تورم مواجه شود تا جایی که برای تأمین کالاهای اساسی نیز کشور دچار مشکل شده بود.