عکس | بلاهایی که بر سر بناهای تاریخی می‌آورند؛ آتشکده‌ای که پارکینگ شد / کرکره برقی روی دیوار امامزاده

سیما محبی: کم پیش نیامده که مکان‌های تاریخی مورد بی‌مهری گردشگران قرار بگیرند، این را می‌شود از یادگاری نوشتن بر روی در و دیوارهای این بناها دید، اما جدا از بی‌توجهی گردشگران، بی‌توجهی مسئولین در حفظ و نگهداری این بناها کم سابقه نیست، طوری‌که حتی نسبت به وجود آثار به‌جا مانده از دل تاریخ بی‌تفاوت هستند. همین روز گذشته خبری رسانه‌ای شد که نشان از پارکینک شدن یک آتشکده داشت، سیاوش آریا، پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی با انتشار عکس‌های جدیدی از وضعیت نابه‌سامان این آتشکده ساسانی که در بی‌توجهی تمام رها شده است، نسبت به شیوه نگهداری و تعرض‌هایی که از سوی کشاورزان به عرصه و حریم آن شده است، هشدار داد. به‌گزارش ایسنا این دوستدار میراث فرهنگی در سال 1396 نیز درباره ساخت گلخانه در عرصه و حریم این اثر ساسانی هشدار داده بود، اما اکنون می‌گوید: نه تنها به آن هشدارها توجهی نشده که تعداد بیشتری گلخانه در حریم درجه یک این یادگار ساسانی ساخته شده است.

این فعال میراث فرهنگی به تبدیل این آتشکده به محلی برای پارک کردن خودروهای سنگین کشاوری و سواری اشاره کرد و گفت: کشاورزان و زمین‌داران از عرصه این آتشکده به عنوان پارکینگ بهره می‌برند، ابزار و ماشین‌آلات خود را در اطراف آن رها کرده‌اند و منظره‌ای زشت را به نمایش گذاشته‌اند.

آتشکده کازرون در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون در استان فارس واقع شده و به باور برخی از پژوهشگران از سوی «مهرنرسی یا مهرنرسه»، وزیر نامدار بهرام پنجم ساسانی ساخته شده است.

کرکره برقی روی دیوار بقعه چهارانبیا

اما اتفاقی که برای آتشکده ساسانی افتاده تنها مورد بی‌توجهی به آثار و مکان‌های تاریخی نیست، مثلاً مدتی قبل یک فعال حوزه گردشگری از وجود کرکره برقی روی دیوار بقعه چهارانبیا در شهر قزوین خبر داد، سعید زارع‌پور در حساب ایسنتاگرام خود نوشت: «وقتی حرمت امامزاده را متولی نگاه نمی‌دارد، وجود کندانسور و فن به کنار، یکی نیست بگوید این کرکره برقی بر روی دیوار اصلی اثر موسوم به چهار انبیا که اتفاقا در فهرست آثار ملی ثبت شده است چه می‌کند؟»

این فعال گردشگری در ادامه نوشت: «یعنی هنگام خلق این شاهکار یک نفر نبود که تذکر دهد سیما و بدنه بنای مذهبی تاریخی نباید با نصب تاسیسات مدرن آسیب ببیند؟ اصلاً این کار چه ضرورتی داشت؟ گیریم برای حفاظت، آیا راه دیگری نبود؟ میراث فرهنگی کجاست؟»

گفتنی‌ست بقعه چهار انبیاء یا پیغمبریه شهر قزوین که مدفن چهار تن از پیامبران بنی اسرائیل است یکی از معدود آثار تاریخی و مذهبی پیش از ظهور اسلام و حتی پیش از ظهور مسیحیت است که زیارت آن نزد سه آیین الهی، ابراهیمی دارای ارزش دینی بسیار زیادی است.

بازسازی به جای مرمت!

اوایل تیرماه سال جاری، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان ری از آغاز مرمت و ساماندهی اثر تاریخی 2500 ساله دژ رشکان در شهر ری خبر داده بود. به گفته نوروز تقی‌پور، هدف از این پروژه، استحکام‌بخشی دیواره‌ها، ساماندهی و خاک‌برداری، پاکسازی و تعمیرات مربوط به پلکانِ بنا است. با این وجود گفته می‌شود در این فرآیند برای ترمیم یک بنای ارزشمند تاریخی از سیمان استفاده شده و در واقع عمل مرمت را به بازسازی تبدیل کرده‌اند. علاوه بر این، محوطه اطراف این دژ در طول زمان، دستخوش تغییرات منفی دیگری نیز شده که چنین اتفاقاتی چشم‌انداز یک مکان فرهنگی و گردشگری را بر هم می‌زند؛ به گزارش شاهدان و بازدیدکنندگان، حریم تاریخی این دژ سال‌هاست که به محل گردهمایی و کارتن‌خوابی معتادان بدل گشته است.

دژ رشکان، واقع در جنوب تهران، در نزدیکی محله صفائیه در شهری ری و در تپه چشمه‌علی قرار دارد.

مرمت پرحاشیه مسجد امام اصفهان

یکی دیگر از موارد مرمت‌های پر حاشیه مربوط به مسجد امام در اصفهان است، قصه از جایی شروع می‌شود که 12 سال پیش مسئولان اصفهانی تصمیم به مرمت مسجد امام می‌گیرند. مردم اصفهان دیگر به داربست‌های کنار گنبد عادت کرده بودند تا اینکه اردیبهشت 1401 خبرهایی از اتمام بازسازی منتشر شد اما شکل و شمایل گنبد نشان از نوسازی بود تا مرمت. تاریخ و قدمت این اثر زیر کاشی‌های آبی رنگ و هنر اسلامی‌اش پیچ و تاب خورده بود و مانند سابق نبود.

علیرضا ایزدی، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان در این‌باره به خبرآنلاین گفت که: «مرمت از پایان دهه 80 با 16 طرح شروع می‌شود و تا الان که 16 طرح به پایان رسیده بخشی از فوقانی که شامل طرح 15 و 16 است دچار اعوجاج شده و مشکل بزرگی نیست. اما اینکه بعضی‌ها آن را در بوق و کرنا کردند با چه هدفی بوده است که ما نمی‌دانیم. به هر حال بعد از اتمام کار که ناظران متوجه این مسئله شده‌اند، کار را تحویل نگرفته‌ایم مجدد داربست بسته شد که آن سه نقطه اعوجاج برطرف شود.»

233233