فرهنگ، هنر، زبان و گردشگری

خبرگزاری تسنیم، نکته افتخارآمیزی که در زبان فارسی رواج دارد، داشتن جملاتی است که دائما در زندگی ما به صورت مثل یا تکیه کلام، مطرح می‌شوند. مثلا می‌گوییم «میهمان حبیب خداست.» این جمله را ما ایرانی‌ها، با اعتقاد و اعتماد کامل بیان می‌کنیم. فلسفه این جمله در آن است که میهمان، همچون سفیری است که با خود برکت و رونقی می‌آورد و همانا این نعمت و برکت، از سوی باری‌تعالی و به واسطه آن میهمان، به سمت صاحبخانه، گسیل شده است. علاوه بر اینها، میهمان همراه خود نشاط و خوشدلی را نیز به همراه می‌آورد. معمولا ما ایرانی‌ها به استقبال میهمان می‌رویم و با خنده و شادی، ایشان را به سمت داخل، هدایت می‌کنیم. از او با خوراکی‌های دل انگیز و مقوی، پذیرایی می‌کنیم. کام مان را همراه او، شیرین می‌سازیم. آنگاه با امیدواری برای دیداری دوباره، او را مجددا تا جلوی خانه، بدرقه می‌کنیم و به راهش می‌اندازیم. معمولا، میهمان‌ها در ایران عزیز ما، دست خالی نیستند. شیرینی یا هدیه‌ای با خود به همراه می آورند و پیشاپیش قدردان میزبان هستند. این آیین میهمانی برای بسیاری از خارجی‌ها، جالب و به یادماندنی است و در واقع یکی از برندهای فرهنگی ما ایرانی‌هاست.

حال، ما در حوزه «گردشگری» این موضوع میزبان و میهمان را، تا حدی توانسته‌ایم رعایت کنیم اما آنطور که باید حق مطلب را ادا نکرده‌ایم. موضوع فرهنگ گردشگری، گرچه برای کشور ما، قدمت بسیار دارد اما آنگونه که تجربه ثابت کرده است نتوانسته‌ایم از این سرمایه ارزشمند، بهره برداری‌های لازم را انجام دهیم. تمرکز ما در اینجا، بیشتر روی حضور گردشگران خارجی است. دیگر همه می‌دانند که ایران اسلامی، سرزمینی چهار فصل و سرشار از دیدنی‌های تاریخی، طبیعی و بومی است. اما آیا از این منابع کم نظیر، توانسته‌ایم در عرصه شناساندن فرهنگ ایرانی اسلامی و ارتقای اقتصاد و بازارمان، بهره ببریم؟ باز هم پاسخ سؤال برای همگان مشخص است؛ «نه!».

توسعه زبان فارسی

یکی از مواهب درخشان رونق گردشگری در کشور، توسعه زبان فارسی است. می‌دانیم که یکی از لازمه‌های مرجعیت سازی و تمدن سازی ایران اسلامی در جهان، گسترش زبان فارسی در خارج از مرزها و شناخته‌تر شدن آن در افکار عمومی جهانیان است. با تسهیل حضور گردشگران خارجی و رونق هر چه بیشتر ایرانگردی در نزد خارجی‌ها، زمینه‌ای مناسب و هموار برای آشنایی آنان با زبان فارسی فراهم می‌شود بنابراین می‌توان سیاست‌های مرجعیت سازی زبان فارسی را با سهل‌ترین و سریع‌ترین شکل ممکن انجام داد.

شروعی دوباره

یکی از نقاطی که می تواند شروع دوباره‌ای برای عرصه گردشگری ما، دارای اهمیت و در دسترس باشد، موضوع «گردشگری مجازی» است. لازم و ضروری است که تولید محتوای مناسب و حرفه‌ای برای ارتقای برند گردشگری ایران، امری لازم و اساسی به حساب می‌آید. تولید محتوای اثرگذار، نیازمند نیروهای حرفه‌ای و توانمند و مسلط به اصول محتواسازی است تا بتوانند به چند زبان روز، محتواهای خود را ارائه کنند و مردمان سرزمین‌های دور و نزدیک را جذب کنند. حضور در سکوها و نرم افزارهای مختلفی که در دنیا وجود دارد، می‌تواند امکان دسترسی سریع به کاربران را به راحتی برای ما فراهم سازد. بنابراین بدون معطلی می‌باید که دست به کار شویم و با بهره مندی از اصول اساسی برندسازی، فضا را در دست بگیریم. در این نقطه آغازین، دیپلمات‌های فرهنگی ایران با تدبیر، هوشیاری و هدف گذاری صحیح در پایگاه‌های اینترنتی، پست‌های الکترونیکی و شبکه‌های مجازی جهت ارتباط با علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایرانی و به خصوص ایرانشناسان، اسلام شناسان و فارسی آموزان خارجی می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند.

درآمدزایی به جای هزینه

گردشگری از آن جمله مواردی است که بازی دو سر برد محسوب می‌شوند. ما معمولا در میزبانی خودمانی، بیشتر هزینه کننده هستیم و میهمان از مواهبی که در اختیارش قرار می‌گیرد، بهره مند می‌شود. اما در حوزه گردشگری، میزبان، سود بیشتری می‌برد. گردشگر با خود ارز می‌آورد و آن را در سرزمین ما خرج می‌کند. پس، هم چرخ اقتصاد ما بیشتر می‌چرخد و هم شغل به وجود می‌آید و حتی شکل گیری صنعت و صنوف متنوع نیز در کنار آن، شکل می‌گیرد.

سفیر خارجی

یکی دیگر از مهمترین دستاوردهایی که حضور گردشگران خارجی در کشورمان حاصل می‌شود، آن است که هر گردشگری که به ایران می آید علاوه بر آنکه مجذوب زیبایی‌های تاریخی و طبیعی می‌شود، با فرهنگ غنی ایرانی نیز آشنا خواهد شد و این نقطه آغاز صدور فرهنگ ما به دیگر کشورها خواهد بود. در واقع، گردشگران خارجی، هر یک می‌توانند سفیر فرهنگی ما باشند و این در حالی است که ما نه تنها هزینه‌ای برای این کار پرداخت نکرده ایم، بلکه، صاحب رونق اقتصادی و بازارمان نیز شده‌ایم.

نردبام صنایع دستی

صنایع دستی در ایران اسلامی دارای تنوع بسیار است. هر چه بیشتر از این صنایع، شناخت پیدا می‌کنیم، دهان‌مان بیشتر برای تحسین و آفرین، باز می‌شود. تا اینجای کار، گردشگران خارجی نشان داده‌اند که به سرعت جذب صنایع دستی ما می‌شوند و کریمانه، برای خرید پرشمار آن، دست به جیب می‌شوند.

صنایع دستی، یکی از وجوه برندسازی و البته ارتقای برند جمهوری اسلامی ایران در جهان است. شاید دور نباشد آن روزی که بتوانیم شعار «هر خانه در جهان، میزبان صنایع دستی ایران» را به یاری خداوند عملی کنیم. در واقع می‌توان با این کار، نماینده‌ای زیبا و باثبات و جذاب در هر جای جهان داشته باشیم که برای ما حکم پدافندهای عامل در برابر بدطینتی‌های دشمنان خواهد داشت.

زیست بوم رسانه‌ای

واقعیت این است که در هر جا، رونق وجود داشته باشد، همه چیزش رشد می‌کند. در جغرافیایی که بارندگی منظم دارد و خاک‌اش حاصل خیز است و کشاورزان زحمتکش هم از این نعمت‌ها بهره می‌برند و برای‌اش عرق می‌ریزند، ثمرات شیرین و رنگارنگی به دست می‌دهند و ثروت و آبادانی را همواره با خود دارند. اگر حوزه گردشگری را نیز در این چارچوب قرار دهیم، می‌توانیم به این نکته برسیم که با رونق گردشگری و حضور پرشمار گردشگران خارجی، همه صنف‌ها از این رونق، بهره مند می‌شوند.

یکی از صنوف مهم، رسانه‌ها هستند. رسانه‌ها مهمترین سکو برای معرفی پیشرفت‌ها و ارزش‌های والای ایران اسلامی هستند. بنابراین به واسطه گردشگران خارجی، رسانه‌های ما نیز، دائما تلاش خواهند کرد خود را ارتقا دهند و در سطح استانداردهای رسانه‌ای دنیا، حرکت کنند. بنابراین موضوع حیاتی جهاد تبیین، از این طریق، به ثمر خواهد نشست.

رایزنان توانمند

رایزنان فرهنگی ایران که در نقاط مختلف جهان حضوری فعال دارند، می‌توانند به واسطه هر چه بیشتر شناخته شدن زیبایی‌ها و جذابیت‌های ایران، تلاشی هدفمندتر و کارآمدتر کنند و نقشی اثرگذارتر داشته باشند. رایزنان، با توجه به شناخت و اشرافی که نسبت به فرهنگ میزبان خود دارند، می‌توانند با کمک دستگاه‌های داخلی، زمینه هموار برای حضور بیشتر گردشگران خارجی را به وجود آورند و این فرآیند را به شکل چشمگیری، تسهیل کنند.

اولویت همسایگی

آنچه که در این فرآیند مهم جذب گردشگران خارجی، اولویت و اهمیت دارد، نگاه به همسایگان است. همسایگان، هم در دسترس‌تر هستند و هم آشناتر و هم هزینه‌ها برایشان قابل پرداخت‌تر. بنابراین می‌باید سیستمی ایجاد شود که مردمان کشورهای همسایه، برای حضور در ایران، راحت‌تر و سریع‌تر به نتیجه برسند. ضمن آنکه، گردشگری مذهبی در این عرصه، رونق بسیار خوبی طی سال‌های گذشته داشته است اما ما نتوانسته‌ایم آنطور که باید از این ظرفیت باارزش، بهره‌های کافی را ببریم.

اصلاح این حوزه و بیشتر رونق دادن آن، سبب خواهد شد که ما زیرساخت‌ها و روبناها را برای حضور گردشگران خارجی بیشتر، آماده‌تر و مهیاتر سازیم.

می‌دانیم که با پر رفت و آمد شدن مرزهای ما توسط گردشگران خارجی، بسیاری از حوزه، رونق بسیاری خواهند گرفت. مثلا حوزه صادرات فرهنگی ما، رونقی چشمگیر خواهد داشت، برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری در داخل کشور ساخته خواهند شد، پول ملی مان تقویت می‌شود و بسیاری اتفاقات نیک دیگر نیز به وقوع می‌پیوندد. می‌توانیم در این عرصه، به تولید مشترک محصولات فرهنگی از جمله، فیلم‌های سینمایی، سریال، کنسرت‌های موسیقی، نمایشگاه‌های مختلف تجسمی، نمایش، برنامه‌های تلویزیونی و بسیاری کارهای دیگر بپردازیم. همین امر، سبب ایجاد نشاط اجتماعی بیشتر و در نهایت، پیشرفته‌تر شدن بخش صنعت و اقتصاد کشور خواهد شد. از سوی دیگر، با توجه به رشد استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در عرصه‌های مختلف، شاهد ظهور کسب و کارها و محصولات نوین و خلاقانه‌ای خواهیم شد که حتی می‌تواند ما را به امر مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران در جهان، نزدیک تر کند.

مهدی بزازان مدیرکل حوزه ریاست، روابط عمومی و ارزیابی عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی