فروش ترافیک به جای فروش محتوا باعث ارجحیت اقتصاد بر فرهنگ شده است

نخستین همایش ملی «رویکرد‌های انتقادی به فرصت‌ها و چالش‌های ارتباطات شبکه‌ای در فضای مجازی»، دوشنبه یک خرداد 1402 در پردیس مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی و دانشکده ارتباطات برگزار شد. در افتتاحیه این همایش دکتر علی اصغر کیاء رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، مهندس سعید مقیسه رییس ساترا و دکتر عباس اسدی دانشیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس همایش به ایراد سخنرانی پرداختند.

رئیس ساترا در ابتدای این همایش عنوان کرد: هر چند از منظر آکادمیک، رسانه‌ها دارای پنج بعد هستند فرستنده، گیرنده، پیام، بستر انتقال و محیطی که رسانه در آن کار می‌کند، اما گسترش فضای مجازی باعث شده است تا برخی ابعاد رسانه دچار تغییراتی شود. به‌عنوان مثال در بعد فرستنده در فضای مجازی اجازه حضور به افراد ناشناس داده شده است؛ بسیاری می‌توانند تولیدکننده پیام باشند، اما احراز هویت نشده‌اند و چه بسا می‌توانند حتی انسان هم نباشند و ربات با حیطه فعالیت‌های مختلف با هوش مصنوعی باشند.

وی در ادامه با تاکید بر این نکته که انگیزه‌های تولیدکنندگان محتوا نیز اخیرا تغییر کرده است، گفت: تا 10 سال پیش، کاربر با پرداخت هزینه، محتوای مورد نیاز خود را به صورت موردی یا در قالب خرید اشتراک خریداری می‌کرد، اما فضای مجازی و جایگزینی فروش ترافیک به جای فروش محتوا، این معامله را بر هم زده است و امروزه شاهد هستیم افزایش مصرف اینترنت با هدف درآمدزایی از اپراتورها، انگیزه اصلی فعالیت برخی سکو‌ها در فضای مجازی است تا جایی که رسانه‌ها با تولید ترافیک بیشتر، صاحب درآمد بیشتری می‌شوند و این امر باعث ارجحیت اقتصاد بر فرهنگ شده است چرا که اصل و اولویت اول‌شان این است که محتوایی تولید شود که مردم برای آن حجم اینترنت بیشتری خریداری و مصرف کنند و این موضوع که محتوای ارزشمندی از جهت فرهنگی تولید شود برای بسیاری از سکوها، اولویت دوم است.

مقیسه ادامه داد: در فضای مجازی بعد دوم رسانه که گیرنده است، تغییر کرده و توسعه‌ای شدید پیدا کرده است و در بعد پیام که بعد دیگر رسانه است با آمدن فضای مجازی قالب‌هایی که امکان تولید محتوا دارند چندین برابر شدند و امکان خلق تولید پیام به طرق مختلف در اختیار تولیدکننده و کاربران قرار گرفت.

رئیس ساترا در ادامه به بستر انتقال که بعد دیگری از رسانه است، پرداخت و عنوان کرد: تمرکز در توزیع شدن پیام تغییرات محسوس و بزرگی داشته است. در گذشته تولیدکننده محتوا نمی‌توانست خودش ناشر باشد، اما درحال حاضر تولیدکننده خودش اقدام به پخش هم می‌کند. از آنجا که بستر انتقال تغییر کرده لاجرم نوع حکمرانی و تنظیم مقررات حوزه ارتباطات و رسانه نیز تغییر کرده است که این روند تحولی با سرعتی بسیار بالا ادامه دارد.

مقیسه درباره بعد پنجم رسانه بیان کرد: محیط رسانه هم به‌طور کل دچار تغییراتی وسیع شده است. شما بگویید هم‌اکنون متولی پیام‌رسان‌ها کیست؛ هرچه تعداد و میزان خدمات ارائه شده از جانب رسانه‌ها بیشتر باشد رونق آن‌ها هم بیشتر خواهد شد.

رئیس سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌و تصویر فراگیر در فضای مجازی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: با این تغییرات فرصت‌های بی‌شماری برای کشور به وجود آمده است که از نظر من بهره‌مندی از این فرصت‌ها نیازمند ورود جدی بخش خصوصی به فضای مجازی و انجام تنظیم‌گری از سوی حاکمیت است. اگر اجازه ورود به بخش خصوصی را در این زمینه ندهیم، فرصت‌ها تبدیل به تهدید خواهند شد، چه تهدید داخلی و چه تهدید خارجی. البته باید همواره مدنظر داشته باشیم که تنظیم‌گری کنیم آن‌هم تنظیم‌گری با ابعاد جامع. به این معنا که حقوق مخاطب، کسب‌وکار‌ها و ذینفعان و همچنین منافع ملی باید رعایت شوند. من مخالف این نظر هستم که باید ورود بخش خصوصی را به کسب و کار‌های محتوایی محدود کرد بلکه باید آن را تنظیم‌گری کرد. البته تنظیم‌گری هم دارای دشواری‌های بسیاری است چراکه برخی قوانین پایه‌ای کشور هم مبتنی بر این زیست‌بوم نیست، اما ساترا به جد در تلاش است تا انشاءالله توفیق داشته باشیم با رعایت آرمان‌های انقلاب، اعتقادات مردم و فرهنگ ایرانی - اسلامی بیشترین بهره‌مندی را از فضای مجازی داشته باشیم.