فرونشست زمین ناشی از برداشت بی رویه منابع آب زیرزمینی / بحران آب در دشتهای لیلاخ جدی است
خشکسالی های یک دهه اخیر و برداشت بیش از حد از آب چاه ها و سفره های زیرزمینی موجب شده تا دشت های کردستان و دشت های دو شهرستان دهگلان و قروه در معرض پدیده فرونشست قرار گیرد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از کردتودی، آب های زیرزمینی در معرض انقراض سفره‌های زیرزمینی که ازمنابع و ذخائر اصلی محسوب می شوند در پی کاهش نزولات آسمانی و تغییرات جوی دستخوش بهره برداری بی رویه شده و ازنتایج آن کاهش یافتن و پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی است که به دغدغه ای مهم در منابع آب زیرزمینی شهرستان دهگلان تبدیل شده است.
دشت های قروه، دهگلان، با مساحت 4500 کیلومتر مربع دشت های میان کوهی محسوب می شوند که طی سال های اخیر با افت چشم گیرآب های زیرزمینی مواجه شده اند افزایش روزافزون جمعیت و توسعه کشاورزی باعث استفاده بیش از حد ازگنجایش منابع آب های زیرزمینی در بعضی ازنقاط ایران گردیده که این امرپدید آمدن پدیده فرونشست را به دنبال داشته است
فرونشست زمین یکی از مخاطرات "ژئومورفیک" محسوب می شود که دارای حرکتی کند و آرام بوده و در بلند مدت آثار مخرب خود رانشان می دهد و زمین پدیده ای است که در اثر خالی شدن آب بافت های متراکم و لایه های زیرین سطح زمین رخ می دهد و دراثر آن سطح زمین به صورت تدریج و در برخی موارد به طور ناگهانی فرو می نشیند این در حالی است که در سال های اخیر به سبب تغییرات اقلیمی و تغییرعمده بارش از برف به باران، بسیاری ازآبخوان های مناطق مختلف کشور نه تنها تغذیه نشده بلکه به سبب برداشت های بی رویه، با افت شدید آب مواجه شده اند.
خشکسالی های یک دهه اخیر و برداشت بیش از حد از آب چاه ها و سفره های زیرزمینی موجب شده تا دشت های کردستان و دشتهای دو شهرستان دهگلان و قروه در معرض پدیده فرونشست قرار گیرد، کارشناسان تاکید دارند که باید برداشت های بی رویه از منابع آب زیر زمینی برای جلوگیری از این فرونشست ها کنترل شود.
کمبود آب و کاهش شدید سفره های زیرزمینی به خصوص دشت های قروه و دهگلان از چالش های بسیار جدی برای تامین آب کشاورزی و حتی آب شرب مردم است به طوری که اکثر روستا های شهرستان دهگلان در سنوات اخیر با کمبود آب شرب مواجه شده اند و روزی نیست که اعتراض مردم روستاهای دهگلان نسبت به کمبود و قطعی آب شرب به صورت هفتگی گزارش نشود.
با توجه به کاهش آب سفره های زیر زمینی انتظار می رود همه مردم بخصوص کشاورزان در مصرف آب صرفی جویی در دستور کار خود قرار دهند زیرا آبی که در حال حاضر در بخش کشاورزی مصرف می‌شود حق همه مردم است و هر کسی به نوعی از این منابع سهم می‌برد به همین دلیل لازم است که این حوزه به خوبی ساماندهی شود، زیرا نباید برای مصرف بی رویه آب در کشاورزی، آب شرب مردم هم به خطر بیفتد در حالیکه آب زیر زمینی منبعی ملی است.
با این حال می توان گفت فرونشست زمین ناشی از سوء مدیریت مصارف آب و برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌ها است و با توجه به منابع آبی محدود در سطح استان و شهرستان نیاز است تا به سمت مدیریت مصرف گام برداشته شود که در این راستا استفاده از کنتورهای هوشمند یکی از عوامل در راستای مدیریت مصرف است.
98 درصد منابع آب زیر زمینی در بخش کشاورزی مصرف می شود
فرهاد باقری مدیرآب و فاضلاب شهرستان دهگلان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره کمبود و افت آب شرب روستاهای شهرستان که با تانکر به آنها آبرسانی می شود، گفت: 98 درصد منابع آب زیر زمینی در بخش کشاورزی مصرف می شود که تنها سه درصد از منابع آبی زیر زمینی برای مصارف شرب استفاده می شود و در اکثر روستاها متاسفانه غیر از آنکه منابع آبی ما افت نموده هیچکدام از مصرف کنندگان الگوی مصرف هم رعایت نمی کنند که اگر الگوی مصرف رعایت شود در هیچ حالتی ما دچار کمبود آب نخواهیم شد.
وی افزود: در دو شهرستان قروه و دهگلان هنگام استفاده از آب چاههای کشاروزی با برداشت بی رویه وعدم الگوی مصرف و افزایش سطح کشت محصولات کشاورزی که کشاورز با مجوز سه هکتار کشت اقدام به ده هکتار کشت می نماید مردم با آب کمبود وافت آب شرب مواجه می شوند که یکی دیگر از مشکلات این دو شهرستان است
کنتورهای هوشمند از برداشت اضافی آب جلوگیری می کنند
کنتورهای هوشمند، میزان برداشت آب از هر چاه را مطابق پروانه بهره برداری و برابر میزان حجم برداشت سالیانه مندرج در پروانه مزبور تنظیم و از برداشت اضافی جلوگیری و آب برداشتی از چاه ها را اندازه گیری می کند اما متاسفانه بنا به گزارشهای رسیده ازکشاورزان شهرستان دهگلان کنتورهای هوشمند گاهی اوقات از طرف خود شرکتها دستکاری می شوند و با استفاده از نرم ابزاری که در اختیار دارند در قبال دریافت پول از کشاورزان کنتور را ضعیف یا با کنترل از راه دور قطع و وصل می کنند و به راحتی سوء استفاده می کنند.
محمد احمدی کشاورزان دهگلانی بیان داشت: گشت بازرسی منابع آب بدون آموزش و بدون توجه به مسائلی، با شرکت آب منطقه ای قردادی صوری منعقد کرده اند و فقط هدفشان اخذ پول از کشاورز است و گشت آنان عملا هیچ تاثیری در کنترل از برداشت بی رویه آب زیر زمینی ندارد در صورتی که باید این مسئولیت به تشکل آب بران محول می شد که تشکلی مردمی و خود جوش است.
وی افزود: برداشت بیش از حد آب از منابع آب زیرزمینی دشت های شهرستان دهگلان ممکن است این دشتها را با خطر بحران نشست روبرو کند که این خودش زنگ خطری است که هر آن می تواند رخ دهد.
علیرغم توصیه‌های فراوان به کشاورزان در خصوص کاهش کشت سیب زمینی که محصول آب براست، متاسفانه کشاورزان این توصیه‌ها را نادیده گرفته و به طور مجدد اقدام به کشت سیب زمینی می کنند که بنا به گزارش یکی از کشاورزان امسال هم کشت بیشتر این محصول در شهرستان صورت گرفته است.
کشاورزان به دلیل اینکه هزینه زمین‌های اجاره‌ای خود را تامین کنند، از هر حربه‌ای برای افزایش تولید، سود جسته و به توصیه‌های جهاد کشاورزی مبنی بر عدم کشت سیب زمینی اهمیت نمی‌دهند.
بهره برداری غیر مجاز از منابع آب، تبعات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای دارد و این مسئله نه تنها مشکل کشاورزان را رفع نمی کند، بلکه به زودی معضلات ناشی از آن گریبان شهرستان خواهد شد.
شاید نقش جهاد کشاورزی و اهمیت کمک‌های سازمان‌های این چنینی بیشتر احساس شود آن طور که شواهد نشان می‌دهد گویا اغلب متولیان تنها صحبت از نظارت شدید بر میزان آب مصرفی کشاورزان و جلوگیری از تخلف آنها می‌کنند و هیچ کس به این فکر نیست که با کاهش آب، تنها کشاورز است که فدا می شود.
بنابراین شاید بتوان به این نتیجه رسید که مسئولان راحت ترین و کم‌هزینه ترین راهی را که کمتر در آن درگیر می‌شوند را انتخاب کرده‌اند و این در شرایطی است که متولیان بخصوص مسئولان جهاد کشاورزی می‌توانستند علاوه بر نظارت و جایگزین کردن محصولاتی که به آب کمتر احتیاج دارند، با ارائه تسهیلاتی چون بذر اصلاح شده و کود مناسب برای محصول‌آوری بیشتر هم کمکی به منابع آبی کنند و هم باری از دوش کشاورزان بردارند. بنابراین با این کار می‌توانستند هم بر میزان محصولات تولیدی بیفزایند و هم از انجام اموری چون واردات معاف شوند
ادامه کاشت محصولات آب بر و بهره برداری غیراصولی از منابع آبی، این شهرستان را با کمبود آب کشاورزی و حتی آب شرب شهری و روستایی مواجه کرده است.
برای تامین منابع آبی، سازمان جهاد کشاورزی و سایر دستگاه های مرتبط باید برنامه ریزی دقیق و مطالعات لازم برای تعیین کشت جایگزین در دشت دهگلان داشته و راهکارهای علمی برای کاهش خسارت ناشی از خشکسالی و مقابله با کمبود آب ارائه دهند و هم منابع آبی را به خطر نیندازند.
بنابراین گزارش، مطالعات نشان می دهد که استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی، غلظت نیترات را در آب های منطقه دهگلان و قروه بالا برده است و سفره زیر زمینی این منطقه به شدت نیازمند مدیریت است.
هرچند در حال حاضر میزان نیترات از حد مجاز تجاوز نکرده، و آب های ما مشکلی برای مصرف انسانی ندارند، اما روند رو به رشد غلظت این ماده شیمیایی به شدت جای نگرانی است.
تنها راه چاره، این است که کشاورزان از مصرف بیش از حد کودهای نیتروژن دار و استفاده از روش‌های نادرست کوددهی، پرهیز کنند و مسئولان امر نیز، هر چه سریعتر نسبت به اطلاع رسانی به کشاورزان اقدام کرده و قوانین لازم را تصویب و اجرا کنند و قبل از آنکه بحران جدیدی ایجاد شود، این مشکل را مدیریت نمایند؛ در غیر این صورت، ظرف کمتر از یک دهه آینده غلظت نیترات محلول در آبهای زیرزمینی دشت دهگلان از حد مجاز عبور کرده و در کنار بحران کمبود آب، شاهد بحران جدید آلودگی به نام بحران نیترات خواهیم بود. بحران جدیدی را شاهد خواهیم بود.
انتهای پیام /