فلک الافلاک به شورای ملی رفت / تجربه تخت سلیمان در خدمت سپهر سپهران

خرم‌آباد - خسارات سیل و زلزله به فلک الافلاک یکی از خبرسازترین مسائل حوزه میراث فرهنگی طی سال جاری بود که حالا شورای تخصصی امور پایگاه‌ها برای نجات «سپهر سپهران» جلسه تشکیل داد.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: در جریان زلزله 5.1 ریشتری 17 اردیبهشت ماه امسال، قلعه تاریخی «فلک‌الافلاک» متحمل خسارت شد؛ ایجاد ترک در دیواره این اثر تاریخی و ریزش آجرهای کنگره و همچنین آسیب به قسمتی از موزه قلعه فلک‌الافلاک از جمله این خسارات بود.

این در حالیست که 100 اثر تاریخی لرستان در جریان سیلاب فروردین ماه سال گذشته دچار خسارت شدند و در این میان پل تاریخی «کشکان» و قلعه فلک الافلاک از مهم‌ترین آثار تاریخی بودند که در جریان سیل خسارت دیدند.

خسارات سیل و زلزله به فلک الافلاک مسئولان را دست به کار مرمت اضطراری کرد اما نجات این بنا که در نوبت ثبت جهانی بوده نیازمند احیای طرح استحکام بخشی و تأمین اعتبارات مورد نیاز است.

در این راستا طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک‌الافلاک در شورای تخصصی امور پایگاه‌ها به‌صورت ویدئوکنفرانس با استان لرستان و حضوری در دفتر معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بررسی شد.

در این نشست گزارش اولیه از وضعیت مطالعات پیشین و مطالعات انجام شده در خصوص مقاوم‌سازی بستر و سازه قلعه و روش‌های بهسازی و مقاوم‌سازی از سوی مشاور طرح ارائه شد.

تحلیل و ابعاد مدل‌های ارائه شده، نتایج آزمایش‌ها بر روی نمونه‌های نقشه‌های سه‌بعدی منجر به ساخت مدل سازه، معرفی و پیشنهاد روش‌های بهسازی و روش‌های مقاوم‌سازی با نتایج تحلیل‌ها و مشاهده‌های میدانی از جمله موضوعات مطرح شده در این نشست از سوی مشاور طرح بود.

بهسازی خاک با استفاده از شمع، استفاده از «میکروپایل»، سبک سازه بام قلعه، تقویت دیوار به دو روش، «شانکریت» دیواره‌ها و ایجاد هسته مرکزی و پس‌کشیده از جمله روش‌های پیشنهادی بود که به گفته مشاور طرح با تحلیل تحقق‌پذیری طرح پیشنهاد شده است.

موضوعات و پیشنهادهای ارائه شده از سوی حاضران در این نشست که با حضور معاون میراث‌فرهنگی کشور، مدیرکل امور پایگاه‌ها، رئیس موزه ملی ایران، از اعضای شورای پایگاه‌ها در تهران به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد مورد بحث بررسی قرار گرفت.

محمد حسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی کشور با اشاره به تجربیات استفاده از یکی از روش‌های معرفی شده در مجموعه‌های تاریخی تخت سلیمان و ارگ بم، بر لزوم پرهیز از استفاده از روش‌هایی که باعث دخالت گسترده در اثر شود و بهره‌برداری از تجربیات مشابه در دیگر کشورها تاکید کرد.

حفظ اصالت و هویت فرهنگی اثر، توجه به مبانی نظری بناهای تاریخی، لزوم حضور متخصص مرمت بناهای تاریخی در گروه مشاور طرح و بهره‌برداری از نظرات متخصصان خارجی و اقدامات میان‌رشته‌ای از دیگر موضوعاتی بود که از سوی محمدحسن طالبیان در خصوص مقاوم‌سازی بنای قلعه فلک‌افلاک و جلوگیری از رانش خاک مطرح شد.

اقدامات مقاوم‌سازی در آثاری همچون تخت سلیمان و ارگ بم، دروازه ارگ سمنان، سبک‌سازی، شناخت خاک، بررسی نقاط آسیب‌دیده، استفاده از تجربیات مشابه در کشورهای خارجی، بررسی بستر و سازه به صورت مستقل، پرهیز از مداخله بیش از حد و... از موضوعات بحث و بررسی اعضای حاضر در این نشست بود.

بنابراین گزارش، قلعه باستانی فلک الافلاک یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی ایران و جهان است، بنای عظیم آجری مربوط به دوره ساسانی که همچنان استوار بر روی تپه‌ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد میزبان دوستداران میراث فرهنگی این مرزوبوم است.

زیبایی و معماری شگفت‌انگیز قلعه فلک الافلاک موجب شده که این قلعه تاریخی و باستانی لرستان از سوی بسیاری از کارشناسان به‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.

این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به‌عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل‌بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته‌شدن شهر جدید خرم‌آباد این قلعه نیز بنام خرم‌آباد معروف شد و احتمالا نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.

این بنای کم‌نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.