فکری برای برچسب‌های تقلبی کنید
بیست‌وپنجمین نمایشگاه ایران‌هلث در حال برگزاری است و شمار زیادی از شرکت‌های تولید در قالب دانش‌بنیان و غیردانش‌بنیان و واردکننده در بزرگ‌ترین رویداد صنعت پزشکی کشور گرد یکدیگر آمده‌اند.
تولید زیر تیغ تقلب
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه گفت: در مراسم افتتاحیه نمایشگاه ایران‌هلث 1403، دهقانی‌فیروزآبادی بااشاره به سرمایه‌گذاری انجام‌گرفته در حوزه سلامت در کشور گفت: امنیت و سلامت 2 حوزه‌ای است که بیشترین سرمایه‌گذاری کشور در آن انجام گرفته است. در حوزه سلامت معتقدیم اگر موانع برداشته شود، شرکت‌های حوزه سلامت می‌توانند افق‌های بزرگی را ترسیم کنند. این در حالی است که بسیاری از تولیدکنندگان، رقابت با واردکننده در بحث تخصیص ارز و تمییز آنها با تولیدکننده نماها را اصلی‌ترین چالش در مسیر توسعه خود می‌دانند. صمت در این گزارش به شرح مفصل 2 معضل گفته‌شده پرداخته است.
نمایشگاه‌هایی فاقد اثرگذاری
احسان رادمنش، فعال در زمینه تولید تجهیزات‌پزشکی در گفت‌وگو با صمت گفت: عمده‌ترین معضل در زمینه اخذ مجوز برای محصولات تولیدی است، در حالی که رقبا که عمده محصولات خود را از خارج وارد می‌کنند، چون برچسب محصول را تغییر داده‌اند، به‌عنوان تولید داخل شناخته می‌شود و در نمایشگاه ایران‌هلث هم به‌نمایش در می‌آید. گفتنی است، طیف تولیدکنندگان در صنعت تجهیزات‌پزشکی گسترده است. تولیدکنندگان واقعی برای تولید یک محصول، مستلزم صرف زمان چندساله هستند تا آن محصول را به بازار برسانند. این در حالی است که تولیدکنندگانی که در اصل واردکننده هستند و فقط برچسب داخلی می‌زنند، ظرف مدت زمان 6 ماه محصول را به بازار می‌رساند.
وی گفت: 2 نمایشگاه اصلی در زمینه دارو و تجهیزات‌پزشکی هرساله در کشور برگزار می‌شود؛ یکی ایران‌فارما که بیشتر جنبه دارویی دارد و دیگر ایران‌هلث که کمابیش در هر 2 نمایشگاه تولیدکنندگان و واردکنندگان به‌نمایش دستاوردهای‌شان می‌پردازند، اما در حقیقت تفاوتی میان این دو نمی‌بینم.
رادمنش گفت: موضوع مهم این است که عموما نمایشگاه‌هایی که برگزار می‌شود، فاقد اثرگذاری لازم است، چراکه طیف استقبال‌کنندگان محدود است و معمولا دانشجویان از این نمایشگاه بازدید می‌کنند. باتوجه به اینکه اصلی‌ترین ماهیت نمایشگاه‌ها در دنیا بازاریابی است، چنین اتفاقی در نمایشگاه‌های برگزارشده در ایران به‌ویژه ایران‌هلث نمی‌افتد.
به‌گفته این فعال دانش‌بنیان، در کل بازاریابی در ایران از حوزه رقابتی خارج است و معمولا حضور در نمایشگاه‌ها جنبه ارائه دارد. در کل بیشتر اقلام مصرفی با یکدیگر رقابت می‌کنند و برندهای معروف معمولا در چنین نمایشگاه‌هایی شرکت نمی‌کنند یا حضور فعالی ندارند، چراکه اصلی‌ترین راه فروش آنها از کانال‌های دیگر شکل می‌گیرد.
وی بااشاره به فقدان درجه کیفی محصولات مرتبط با تجهیزات‌پزشکی ادامه داد: عمده‌ترین معضل در زمینه تجهیزات‌پزشکی گریدبندی در یک محصول است. به‌اعتقاد من، باید میان تولید محصولات شرکت‌های داخلی، طبقه‌بندی انجام شود تا با مشخص شدن درجه کیفیت محصولات داخلی را که درجه بالاتری دارند، به نسبت محصولات وارداتی که گرید کیفی آنها پایین است، بیشتر حمایت کنیم.
رادمنش گفت: دیگر دغدغه فعالانی که در زمینه تجهیزات‌پزشکی فعالیت می‌کنند، چالش‌های بروکراتیک است تا مسائل مربوط به بازار و تولید و فروش. چالش‌های بروکراتیک به‌قدری زیاد است که در بسیاری موارد سد راه تولید شده است.
وی افزود: نمایشگاه‌ها مکان استانداردی برای ایجاد رقابت میان تمامی تولیدکنندگان و واردکنندگان نیست؛ چراکه یک امکان واحد برای همه اکوسیستم است.
رادمنش بااشاره به عدم‌تفکیک محصولات وارداتی با تولیدی در ایران‌هلث گفت: در اغلب نمایشگاه‌های همتراز خارجی نظیر عرب‌هلث و...، هر شرکتی با پرچم کشوری حاضر می‌شود و بخشی هم به تولیدات داخل آن کشور اختصاص دارد، اما در ایران‌هلث چنین تفکیکی وجود ندارد و به‌جرأت می‌توان گفت از 5 تولیدکننده حضوریافته در این نمایشگاه، همه در اصل واردکننده هستند. هیچ خط‌کش یا برچسبی برای تولیدکننده واقعی نداریم، یعنی نمی‌توان خط مشخصی میان تولیدکننده و واردکننده گذاشت.
وی گفت: این عدم‌تفکیک در نمایشگاه ایران‌هلث باعث می‌شود مسئولانی که به قصد بازدید و حمایت به نمایشگاه می‌آیند، درگیر این موضوع شوند که درصد زیادی از این محصولات وارداتی است. نکته اینجاست که واردات در نهایت بازرگانی است و اگر کشور یا شرکت مرجع بخواهد، محصول می‌فروشد، اما تولیدکننده نه‌تنها می‌تواند نیازهای داخل را برطرف کند، بلکه می‌تواند در زمینه صادرات هم فعال باشد و ارزآوری کند. در کل در کشور ما فرقی میان تولیدکنندگان واقعی با آن دسته از تولیدکنندگانی که عمده محصولات آنها وارداتی است و فقط برچسب داخل دارند، نیست و همه به‌عنوان تولیدکننده شناخته می‌شوند.
نمایشگاه، پل ارتباطی قوی
پیمان بخشنده‌نژاد، دیگر فعال دانش‌بنیان در زمینه تجهیزات‌پزشکی در گفت‌وگو با صمت گفت: در نمایشگاه ایران‌هلث می‌توان در قالب ارتباط با دیگر شرکت‌کنندگان همکاری و رایزنی کرد و از جدیدترین دستاوردها باخبر شد، به‌ویژه برای ارتباط با شهرستان‌های کشور و همکاری با آنها این نمایشگاه می‌تواند یک پل ارتباطی قوی به‌حساب بیاید، اما متاسفانه در چند سال گذشته کم‌فروغ شده است. وی افزود: در یک تا 2 سال گذشته اتفاقات موثر گفته‌شده کمتر افتاد که دلیل اصلی آن را می‌توان به اوضاع اقتصادی کشور ربط داد. بی‌شک شرایط نابسامان اقتصاد کشور به‌ویژه بعد از همه‌گیری ویروس کرونا موجب شد سال به سال از جذابیت ایران‌هلث کم شود. بخشنده‌نژاد گفت: یکی از اصلی‌ترین معضلات در صنعت تجهیزات‌پزشکی، عدم‌تشخیص تولیدکننده واقعی و دانش‌بنیان‌ها با آن دسته از شرکت‌هایی است که تنها برچسب ساخت داخل روی محصولات خود می‌زنند، اما در اصل محصول آنها وارداتی است. برای مثال چند محصول را می‌شناسم که در چین تولید می‌شوند، اما در ایران با برند ایرانی به‌فروش می‌رسند. اغلب مشتریان به این موضوع ناآگاه هستند.
وی افزود: مهم است که بتوان راه‌حلی پیدا کرد که تولیدکنندگان از آن دسته افرادی که تولیدکننده‌نما هستند، تمایز داده شوند، البته این فرآیند دشواری است که باید به نهادهای بالادستی واگذار کرد.
این فعال دانش‌بنیان گفت: به‌اعتقاد من، ایجاد یک راهکار برای تشخیص تولیدکننده واقعی با تولیدکننده‌نماها با معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان است، نه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی. از آنجایی که دغدغه اصلی وزارت بهداشت تامین نیاز جامعه است، معمولا در این زمینه نظارتی انجام نمی‌گیرد، بنابراین معاونت علمی که متولی اکوسیستم دانش‌بنیان است، باید با ایجاد ناظران فنی، پیگیر این موضوع باشد.
به‌گفته وی، وزارت بهداشت توانایی تمییز تولید از واردات را ندارد. به‌همین دلیل معاونت علمی باید با پشتوانه علمی و فاکتورهایی که برای تولید دارد، این فرآیند را تعریف کند. برای مثال تحلیل خط طراحی ارزیابی روند تولید کاری است که ناظران در معاونت علمی به‌خوبی قادر خواهند بود یک تولیدکننده واقعی را با یک تولیدکننده‌نما از یکدیگر تشخیص دهند.
بخشنده‌نژاد گفت: در بازدیدی که وزارت بهداشت از شرکت‌ها دارد، هیچ‌گاه روند تولید بازگو نمی‌شود و در مدت زمان یک‌ساعته، می‌توان فرآیند را به‌گونه‌ای نشان داد که محصول تولیدی است، اما ناظران معاونت علمی به‌دلیل ارزیابی‌های دقیقی که دارند با آزمایش‌ها و سنجش‌های دقیق‌تر می‌توانند حل‌کننده این معضل باشند. وی در ادامه بااشاره به تفاوت نمایشگاه ایران‌هلث با نمایشگاه مشابه خارجی گفت: موضوعی که باید در نظر بگیریم، این است که در ایران‌هلث، معمولا برای بازار داخل، افراد شرکت می‌کنند. اینکه بتوانند از شهرستان‌ها و دیگر استان‌ها مشتری جذب کنند؛ در حالی که در نمایشگاهی نظیر عرب‌هلث با یک جامعه جهانی در ارتباط هستیم و در نهایت، شرکت‌ها از حضور در این نمایشگاه بیشتر سود بیشتر می‌برند و رشد می‌کنند.
این فعال دانش‌بنیان گفت: اگر بتوانیم در همین نمایشگاه‌ها هم، مشتریانی از کشورهای اطراف نظیر عراق، افغانستان و کشورهای افریقایی جذب کنیم، به‌طورقطع کمک ملموسی به صنعت تجهیزات‌پزشکی شده است و می‌توانیم شاهد اتفاقات خوب از ورود نمایندگان این کشورها در ایران‌هلث باشیم.
وی گفت: در اداره کل تجهیزات‌پزشکی و بخشنامه آن، تعریفی برای تولیدکننده دارد و آن، این است که تولیدکننده شخصی است که مسئولیت محصول را برعهده دارد، اما در شرایط فعلی کشور که صادرات ضعیف است و خواهان قوت بخشیدن خط تولید خودمان هستیم، نمی‌توانیم به این گزاره استناد کنیم. به‌همین‌دلیل باید سراغ افرادی برویم که واقعا صفر تا 100 یک محصول را تولید می‌کنند. این فعال دانش‌بنیان گفت: چند سال گذشته بالغ بر 10 میلیارد تومان صرف تحقیق و توسعه یک محصول کردیم که در داخل تولید شود و خوشبختانه به خط تولید رسید و وارد بازار شد، اما نمی‌توانیم در بازار رقابت کنیم، چون واردکننده با دریافت ارز دولتی همان محصول را وارد می‌کند، اما تولیدکننده با ارز روز باید محصولش را تولید کند و همین امر، توان رقابت را از تولیدکنندگان واقعی و دانش‌بنیان می‌گیرد.
وی گفت: بنابراین یکی از اصلی‌ترین مشکلات فعالان و تولیدکنندگان تجهیزات‌پزشکی، تخصیص نابجای ارز است که آفتی است بر دامان تولیدکنندگان صنعت تجهیزات‌پزشکی. این روند معیوب کمر به نابودی صنعت بسته است. بارها هم پیگیر حل این موضوع شده‌ایم، اما متاسفانه هر بار به در بسته خوردیم و هیچ راه‌حلی گره‌گشا نشد.
بخشنده نژاد گفت: این در حالی است که به‌لحاظ کیفی در بسیاری از محصولات وارداتی با تولید فرق زیادی نمی‌توان یافت. با این شرایط، محصولات ایرانی با نرخ تمام‌شده بیشتری به بازار می‌رسند، اما ارزان‌تر باید به‌فروش برسند، در حالی که کالاهای وارداتی با صرف هزینه کمتری از تولید خریداری شده‌اند و بیشتر به‌فروش می‌رسند. اینجاست که باید گفت تولید تجهیزات‌پزشکی در ایران معیوب است و سیاست‌های موجود به‌نفع واردات است تا تولید.
سخن پایانی
باتوجه به موارد گفته‌شده؛ تخصیص نیافتن به‌موقع ارز برای تامین مواد اولیه، چندنرخی بودن نرخ ارز میان تولیدکننده و واردکننده و شوک‌های نوسانی آن، همچنین مطالبات انباشته شرکت‌ها از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و مراکز درمانی وابسته آنها، از عمده‌ترین مشکلات حوزه تجهیزات‌پزشکی است.
بی‌شک نمایشگاه ایران‌هلث می‌تواند جایی برای بیان این معضلات باشد تا به‌گوش مسئولان برسد، اما عدم‌تمییز تولیدکنندگان واقعی با تولیدکننده‌نماها، دیگر معضلی است که شاید مسیر حمایت از صنعت تجهیزات‌پزشکی را منحرف کند، در هر حال باید به‌فکر برچسب‌های تقلبی باشند.