قصه پرغصه دارو
پاییز سال گذشته بود که زمزمه کمبود دارو در کشور شنیده شد. همان روزها بود که بیماران برای یافتن داروهای خارجی و داخلی مورد نیازشان میان داروخانه‌ها سرگردان شدند. این موضوع آن هم در میانه پیک‌های پشت سر هم بیماری کرونا همچون یک زخم کاری بر بدن بیماران نشست و چه بسیار بیمارانی که برای یافتن دوای دردشان نسخه‌های خود را از شهر خود به شهرهای دیگر می‌فرستادند تا شاید بتوانند در وانفسای کمبود...
به دنبال افزایش گلایه‌ها بود که خبرهایی مبنی بر کمبود بیش از 100 تا 190قلم دارو، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای اعصاب، برخی داروهای گوارشی در کشور و در کنار آنها داروهای بیماران خاص از جمله داروهای بیماران تالاسمی، دیابت و قلبی‌وعروقی و داروهای مرتبط با بیماران سرطانی تایید شد. همان زمان برخی «کمبود ارز» و تصمیمات بودجه‌ای دولت سیزدهم را دلیل وضعیت دارویی کشور و تحریم‌ها اعلام کردند. این ماجرا البته هنوز هم ادامه دارد تا جایی که روز 15تیرماه عبدالحسین روح‌الامینی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هشدار داد که کمبود دارو در ایران به «وضعیت بحرانی» نزدیک شده است و اگر همین روند ادامه یابد، کشور با «کمبود شدید» دارو مواجه خواهد شد. وی با ابراز نگرانی از عدم اجرای طرح «انتقال ارز دارو به بیمه‌ها» گفت: تنها در داروخانه سیزده آبان که مرجع تامین دارو در کشور است، کمبود 356 قلم دارو به چشم می‌خورد و صنعت دارو در شرف تعطیلی است.
روح‌الامینی همچنین در نخستین نشست بررسی موانع و راهکارهای اجرای سیاست‌های کلی سلامت گفت: در قانون برنامه بودجه مصوب شد که ارز به بیمه‌ها برود و دارو برای مردم گران نشود و 80 هزار میلیارد بودجه تخصیص یافت، امروز 15 تیرماه است و دریغ از یک قدم در اجرای طرح انتقال ارز دارو به بیمه‌ها که این موضوع مشکلات بسیاری برای ما به وجود آورده است. چند روز پیش هم مسعود پزشکیان، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در سخنانی انتقادی در مورد وضعیت دارو در کشور اظهار کرد: دولت می‌گوید برای دارو و مواد اولیه کمبود نداریم، اما واقعیت چیز دیگری می‌گوید. باید از ابتدا درست تصمیم می‌گرفتند، اگر قرار بود ارز آزاد شود باید ریال کارخانه‌داران را می‌دادند که بتوانند مواد اولیه را بخرند و بیاورند. چون ارز آزاد شد قیمت‌ها بالا رفت. دو روز پیش هم علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان در گفت‌وگو با خبر‌آنلاین گفت: «کمبود دارو یک وضعیت فزاینده پیدا کرده است، هر روز وضعیت آن بغرنج‌تر و لیست کمبودهای دارویی بحرانی‌تر می‌شود، طوری‌که الان نمی‌شود داروی مشخصی را نام برد، از داروهای ایرانی گرفته تا داروی بیماران خاص و وارداتی، دچار کمبود شده‌اند.»
وی همچنین تصریح کرد: «الان داروخانه‌های دولتی و خصوصی کمبود دارو دارند، تعداد داروخانه‌ها هم زیاد شده، اما به دلیل کمبود دارو مردم از این داروخانه به آن داروخانه سرگردان هستند، داروخانه‌های بزرگی مانند سیزده‌آبان، 29 فروردین و هلال‌احمر هم دچار کمبود دارو هستند.» پیش از آن هم در خرداد ماه سال جاری فعالان حوزه دارو، در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور، نسبت به تعطیلی واحدهای تولیدی خود در آینده نزدیک هشدار داده بودند. به دنبال این حواشی بود که بهرام عین‌اللهی پنج‌شنبه شب(23 تیر) با حضور در برنامه تلویزیونی صف اول، از اجرای طرح دارویار در کشور خبر داد و گفت که به این ترتیب می‌توان یارانه سلامت و فرانشیز بیمه‌ای را انجام داد؛ به‌طوری‌که افزایشی در پرداختی از جیب بیماران نداشته باشیم. او همچنین تاکید کرد که با اجرای طرح دارویار کمبود دارو رفع می‌شود.
عین‌اللهی با اشاره به طرح دارویار گفت: «هدف اصلی وزارت بهداشت از این طرح این است که پوشش بیمه‌ای داروها را افزایش دهیم و هزینه‌های مربوط به بیماران را در کل کشور تامین کنیم، بنابراین ثابت ماندن پرداخت از جیب بیماران از اهداف این طرح بوده است، در قالب این طرح تعداد داروهای تحت پوشش بیمه، افزایش یافته است؛ 100 قلم از داروهای پرمصرفی را که جزو بیمه نبود، تحت پوشش بیمه قرار دادیم و همچنین 366 قلم داروی ضروری پرمصرف برای بیماران مزمن مانند دیابتی، قلبی و عروقی و... تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند.»
به دنبال اعلام این خبر بود که چندین شرکت دارویی(شرکت داروسازی فارابی، داروسازی دنا، سبحان دارو، داروسازی سبحان آنکولوژی، داروسازی عبیدی) از افزایش قیمت بعضی از تولیدات‌شان با مجوز سازمان غذا و دارو خبر دادند. موضوعی که حالا موجب نگرانی آن بخش از مردم که به دلایل مختلف تحت پوشش بیمه نیستند، شده است. از همین‌رو منتقدان طرح دارویار معتقدند که شهروند‌ان فاقد بیمه یا با بیمه بلاتکلیف باید دارو را به قیمت آزاد بخرند. این نگرانی بیشتر در خانواده‌هایی ایجادشده که بیماران سرطانی دارند و برای خرید داروهای شیمی درمانی تا همین حالا هم به دلیل گرانی و کمبود داروها دچار مشکل بوده‌اند. به گفته کارشناسان یکی از مشکلات این طرح مربوط به داروهای خارجی است.
به باور کارشناسان افزایش قیمت داروهای خارجی در صورت حذف کامل ارز واردات از محصول نهایی می‌تواند به «تغییر رفتار در مصرف توسط بیمار، کاهش پاسخ‌دهی به دارو در برخی بیماران، افت رقابت با محصول خارجی و کاهش قدرت چانه‌زنی برای خریداران خدمت» منجر شود. همچنین این امر می‌تواند منجر به قاچاق دارو به داخل کشور و رونق گرفتن بازار سیاه شود. در هرحال آنچه در حال حاضر حائز اهمیت است رفع کمبود دارو و کاهش فشار بر بیماران برای تهیه و پرداخت قیمت دارو است. حالا ناظران چشم به طرح جدید وزارت بهداشت دوخته‌اند تا شاید این طرح بتواند به کابوس کمبود دارو در کشور پایان دهد.