قمار ترکیه در سوریه؛ پایان بشار اسد برای اردوغان چه معنایی دارد؟

به گزارش اقتصادنیوز،نشنال اینترست با انتشار یادداشتی مدعی شد: چهارشنبه 27 نوامبر، هیئت تحریرالشام (HTS) به رهبری احمد حسین الشراع (معروف به ابومحمد الجولانی) و ارتش ملی سوریه (SNA) مورد حمایت ترکیه حمله برق آسا را علیه ارتش سوریه آغاز کردند. آن‌ها حلب، بزرگترین شهر سوریه را تصرف کردند. یک هفته بعد و با تداوم پیشروی‌ها دمشق سقوط کرد.

به ادعای ناظران، در حالی که محیط ناپایدار ژئوپلیتیکی بر زمان و مقیاس تهاجم تأثیر داشت، احیای حیات در درگیری سوریه اجتناب ناپذیر بود. این کشور از هم پاشیده و در بن بست سیاسی فرو رفته، بدون چشم‌اندازی برای بازسازی و 90 درصد جمعیتی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند. حتی در مناطق تحت کنترل ارتش، دولت نتوانست نظم را برقرار کند و در عوض به شبه نظامیان و باندهای جنایتکار اجازه داد تا آزادانه فعالیت کنند.

اسد پیوسته از دادن کوچکترین امتیازی، چه در داخل و چه با همسایگان خود، امتناع کرده و سازش را نشانه ضعف می‌دانست. او به جای پرداختن به شرایط وخیم زندگی یا درگیر شدن در یک فرآیند سیاسی برای پایان دادن به جنگ، تاکتیک‌های سخت گیرانه خود را دو چندان کرد.

پلن تحریرالشام

نشنال اینترست در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، در مقابل جولانی چند سال گذشته را صرف تحکیم و اصلاح تحریرالشام کرده بود. این گروه با ارائه برنامه‌های آموزشی تخصصی و تمرکز بر جنگ‌های متعارف، نظم بیشتری را در بین نیروهای خود ایجاد کرده و قابلیت‌های عملیاتی‌اش را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.

دستگاه امنیتی این گروه، از سرویس امنیت عمومی، همچنین از عملیات ضد تروریسم علیه داعش و القاعده و در عین حال توسعه ظرفیت‌های خود برای انجام فعالیت‌های خرابکارانه و جمع آوری اطلاعات، تجربه کسب کرد. همچنین پیام‌های سیاسی خود با لحاظ کردن دو متغیر تمرکز بر سرنگونی دولت و رد فرقه گرایی تعریف کرد.

از زمان آغاز این حمله، رهبر تحریرالشام بارها تاکید کرده که همه اقلیت‌ها جزء ساختار اجتماعی سوریه هستند و باید مورد احترام قرار گیرند. این گروه ظاهرا عمل گرایی را در اولویت قرار داد.

در گذشته، اقلیت‌های مذهبی رابطه خوبی با دولت مرکزی نداشتند، از همین رو در سال 2011، نارضایتی‌ها زمینه‌ساز شورش داخلی شد و سوریه را در آستانه جنگی فراگیر قرار داد. امروز در السویداء، استانی عمدتاً دروزی در جنوب سوریه و همسایگی درعا، گروه‌های محلی برای حمله به ارتش بسیج شده و جبهه جنوبی تعریف کردند. چند روز بعد، آنها در حومه دمشق مستقر و برای ورود به پایتخت خیز برداشتند.

نقش ترکیه در شورش شام

این نشریه در ادامه مدعی شد، اگرچه ترکیه به طور ضمنی از این حمله حمایت کرده، اما احتمالاً پیش بینی نمی‌کرد خطوط دفاعی ارتش سوریه به این راحتی فرو بریزد. علی‌رغم خصومت عمیق ترکیه با دولت اسد، اهداف ترکیه در سوریه مهار نیروهای کرد، تامین امنیت مرزها و تسهیل بازگشت آوارگان برای کاهش فشار داخلی است.

آنکارا احتمالا تلاش داشت تا از این حمله به عنوان اهرم فشاری برای سوق دادن سوریه به مذاکره عادی سازی با شرایط مطلوب‌تر به جای تلاش برای سرنگونی استفاده کند.

این گروهی مدعی‌اند، موفقیت چنین حمله‌ای می‌تواند ترکیه را قادر سازد که نقشی محوری در شکل دادن به آینده سیاسی سوریه ایفا کند. از سوی دیگر، با توجه به پویایی سریع در حال تحول در میدان، تحولات می‌تواند از کنترل خارج شود یا فرصتی برای نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها (SDF) فراهم کند تا قدرت نمایی کند. بر خلاف ارتش ملی سوریه، جولانی از حمله به نیروهای کرد خودداری کرده است.

ایران و روسیه و آینده مبهم اسد

تمرکز روسیه بر جنگ اوکراین، رویارویی حزب‌الله با اسرائیل، و تمرکز ایران بر معادلات خاورمیانه، موجب شد تا سه بازیگر به سان گذشته از دولت سوریه حمایت نکنند. در چهارده ماه گذشته مقاومت رویارویی‌های جدی با اسرائیل تجربه کرد. هرچند دمشق در میانه این فعل و انفعال‌ها رویکردی منفعلانه داشت و در درگیری‌ها مشارکت نکرد.

با این همه، این گروه قربانی شکاف‌های داخلی شد. در شرایط کنونی تهران تلاش خواهد کرد تا با بسیج کردن نیروهای خود و اعضای مقاومت مانع از آن شود که هرج و مرج‌های حاکم بر میدان نبرد به ایران سرایت کند. در مورد مسکو، باید گفت که پوتین از مخالفت خوانی‌های دولت سوریه جهت رایزنی با ترکیه برای حل اختلاف‌ها خشمگین بود. زمانی که روسیه در سال 2015 در سوریه ورود کرد، امیدوار بود جایگاهی استراتژیکش را در خاورمیانه حفظ کرده و موقعیت خود را به عنوان یک قدرت بزرگ تثبیت کند. در عوض، سوریه به قدرتی تبدیل شد که در دفاع از خود ناتوان بود. اکنون، اولویت کرملین حفظ کنترل بر دارایی های نظامی کلیدی خود، یعنی پایگاه هوایی پایگاه هوایی حمیمیم و پایگاه دریایی در طرطوس است.

نقش برجسته دوحه

تحریرالشام در پشت صحنه، تلاش خواهد کرد تا با ترکیه، قطر و جناح‌های مختلف سوریه در زمین به توافق برسد. در واقع، با توجه به کمک‌های بشردوستانه قطر به شمال غربی سوریه که تحت کنترل جولانی است، وضعیت این کشور به عنوان تنها کشور عربی که عادی‌سازی رابطه با دولت سوریه را رد کرد و با روسیه، ترکیه و ایران رابطه‌ای نزدیک برقرار ساخت، منحصر به فرد شده است و از همین رو می‌توان گفت که دوحه در رایزنی‌های پیش رو در باب آینده سوریه نقش پررنگی ایفا خواهد کرد. نقشه خاورمیانه به دلایل متفاوتی بازتعریف شده و آنچه در آینده در سوریه اتفاق می‌افتد، پیامدهای عمیقی برای کل منطقه خواهد داشت.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.