لبه تیغِ تلویزیون و تصویری از پلیس پاسخگو

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، وقتی صحبت از پلیس و نیروی انتظامی پیش می‌آید، نقش رسانه برجسته‌تر می‌شود؛ تاآنجاکه می‌تواند با شفاف‌سازی و رفع ابهام درباره عملکرد و فعالیت‌های آن به بازوی کمکی نیروهای پلیس تبدیل شود. خیلی از ما سروکارمان به بخش‌هایی از فراجا (فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) افتاده که پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور) از معمول‌ترین و مهم‌ترین‌هایش است.

در کنار آن، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)، سازمان وظیفه عمومی، پلیس مبارزه با موادمخدر و پلیس آگاهی را می‌توان نام برد که بیشترین ارتباط را با شهروندان دارند. اینکه تصور شهروندان از این بخش‌های فراجا چیست و چقدر از فعالیت آن‌ها آگاه‌اند و چه سؤالاتی از آن‌ها در ذهن دارند، نقطه شروع تولید برنامه‌ای بود که با هدف پاسخ به سؤالات شهروندان از فراجا و شناخت مردم از اقدامات آنان روی آنتن رفت.

این برنامه در هفت قسمت با نام «لبه تیغ» به‌همت معاونت فرهنگی اجتماعی فراجا و به‌تهیه‌کنندگی محمدجواد شجری و کارگردانی فرهاد دوانقی در مرکز رسانه‌ای رسا تولید شده و جمعه‌ها حوالی ساعت 15:15 میزبان مخاطبان شبکه دو سیماست. این برنامه با اجرای سحر امامی و با محوریت گفت‌وگوی بی پرده و شفاف فرماندهان پلیس با مردم، به فصل دوم خود رسیده است.

گفت‌وگوی ما با فرهاد دوانقی، کارگردان این برنامه که کارگردانی مستندهای «راه ماندگار» درباره پاسگاه‌های مرزی نیروهای انتظامی، «نخل خاکی» درباره حادثه ریزش ساختمان متروپل و ده‌ها مستند اجتماعی را در کارنامه خود دارد، درباره چگونگی تولید و ویژگی‌های این برنامه است.

مشروح گفت‌وگو در ادامه آمده است:

* طرح اولیه این برنامه چگونه شکل گرفت؟

با توجه به علاقه‌مندی‌ام به موضوعات اجتماعی و تجربه حضورم در برنامه «درشهر» همواره با سؤالات متعدد مردم درباره نحوه کار پلیس روبه رو می‌شدم و چون خودم حین ساخت مستندهایم از نزدیک با بخش های مختلف نیروی انتظامی آشنا شده بودم، فکر می‌کردم مردم حق دارند سؤالات‌شان را از پلیس بپرسند و مطالباتشان را بیان کنند. این نکته انگیزه اولیه من از تولید «لبه تیغ» بود که وقتی آن را با معاونت فرهنگی اجتماعی فراجا درمیان گذاشتم، از آن استقبال و ساختار برنامه براساس پرسش و پاسخ از فرماندهان فراجا برای شفاف‌سازی و رفع ابهام در ذهن مردم طراحی شد.

علت انتخاب نام «لبه تیغ» هم این بود که پلیس در سال‌های اخیر به دلیل هجمه های رسانه ها، گویی بر لبه تیغ ایستاده و در هر اتفاقی، انگشت اتهام به نیروهای پلیس است. هدف این بود که ضمن پاسخ به هجمه‌ها و افکار عمومی، این اتهام از پلیس با بیان صادقانه عملکردش برداشته شود.

* برای باورپذیرکردن برنامه چه بخش‌هایی را درنظر گرفتید؟

به نظرم آمد که فضا را به شکل گفت وگوی دوستانه میان نمایندگان مردم که خبرنگاران‌اند و فرماندهان ناجا طراحی کنیم و سؤالات مردم را از زبان خبرنگاران بشنویم.

* واکنش فراجا به این دعوت چه بود؟

به دلیل علاقه‌ام به حوزه‌های شهری و مسائل اجتماعی، با اغلب یگانه ای تابعه و سازمان های مستقل فراجا در ارتباط بودم و در هر بار مراجعه هم با استقبال روبه رو شدم. زمانی هم که طرح این برنامه را ارائه دادم، معاونت فرهنگی اجتماعی فراجا از هیچ کمکی دریغ نکرد.

 * فرماندهان چطور؟

برای اولین بار است که یک نهاد رسمی خودش را در معرض پرسش، آن هم به این نحو قرار و همه سؤالات را با صراحت پاسخ می‌دهد. فرماندهان هم از این فرصتی که می‌توانستند به افکار عمومی پاسخ بدهند، استقبال کردند.

* چگونه به انتخاب سحر امامی برای اجرای برنامه رسیدید؟

این برنامه نیاز به یک مجری و هدایتگر کاربلد و پرانگیزه داشت. سحر امامی در میان گویندگان برنامه های خبری و گفت وگو با مسئولان، چهره‌ای شناخته شده است و علاوه بر تسلط و تبحرش در اجرا، به موضوعات روز هم کاملاً واقف است و در گفت‌وگوها کاملاً حرفه‌ای رفتار می‌کند. ازاین رو، او را برای اجرا انتخاب کردیم.

 * چینش مهمان، مجری و خبرنگاران به چه شکلی طراحی شد تا مخاطب را جذب کند؟

سردبیر برنامه، موضوع بحث و سؤالات مجری را از قبل طراحی کرده بود و شبهات، مشکلات پلیس و مواردی که کانون هجمه و حمله به پلیس بود، در اختیار مجری قرار داشت و علاوه بر این می‌توانست هر کجای بحث وارد شود و سؤالش را بپرسد. خبرنگاران نیز می‌دانستند که می‌توانند هر سؤالی را بپرسند و درنهایت و از همه مهم‌تر، مهمان برنامه که یکی از فرماندهان پلیس بود سؤالات را از قبل نمی‌دانست و آماده پاسخگویی به همه پرسش‌ها بود.

 * این برنامه برای خود فرماندهان چه جذابیتی داشت؟

اول باید بگویم که با وجود آشنایی‌ام با این فرماندهان، سؤال و جواب‌ها برای من نیز جذابیت داشت و از این همه صراحت و دقت در پاسخ دادن راضی بودیم. قرار بود ما صدای مردم باشیم و سؤالات مردم را بپرسیم. از هجمه‌ای که به پلیس می‌شود، آگاه بودم و انتظار داشتم با پاسخ‌های کلیشه‌ای روبه رو شوم؛ اما پاسخ‌ها صادقانه و قانع کننده بود.

* موردی هم بود که فرماندهان نخواهند پاسخ دهند؟

این اتفاق رخ نداد و اگر موردی نیز گفتنی نبود، با دلیل درباره دلایل آن توضیح می‌دادند.

* در دعوت از این فرماندهان به مشکلی برنخوردید؟

تمام میهمانان فصل اول، دعوت برنامه را پذیرفتند و مشکلی در خصوص حضورشان نداشتیم. سردار گودرزی، فرماندهی مرزبانی؛ سردار مهری؛ سردار قنبری؛ سردار مجید؛ سردار رحیمی و در رأس آنان، سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی هم از این برنامه استقبال کردند و با حضور در این برنامه به همه سؤالات پاسخ دادند.

* با این حساب، تولید برنامه ادامه می‌یابد؟

فصل دوم این برنامه در دست تولید است و بلافاصله بعد از پایان فصل اول روی آنتن می‌رود. در فصل جدید، تغییراتی در شکل برنامه داده‌ایم و تلاش کرده‌ایم برنامه را از حالت گفت‌وگومحور به سمت روایت قصه‌ها و بازسازی پرونده‌ها ببریم تا برای مخاطب نیز جذاب‌تر شود.

به پلیس اعتماد کنیم

سحر امامی، گوینده و مجری تلویزیون را با اجرای «گفت وگوی ویژه» در شبکه خبر می‌شناسیم. وی که با برنامه «به خانه برمی‌گردیم» و «صبح با خبر» شبکه تهران گویندگی را آغاز کرده، اکنون در کنار گویندگی خبر، در برنامه «لبه تیغ» شبکه دو هم به عنوان مجری برنامه در قاب تلویزیون است.

* از حضورتان در این برنامه بگویید و اینکه چگونه به این برنامه دعوت شده‌اید؟

برنامه «لبه تیغ» با محوریت گفت‌وگو با فرماندهان نیروی انتظامی روی آنتن رفته است. در همان روزهای آغازین برنامه ازطرف گروه تهیه و تولید به این برنامه دعوت شدم و قرار شد در ساختار برنامه که شکل گفت وگو دارد، من در مقام پرسشگر حضور داشته باشم.

* به عنوان نماینده افکار عمومی تلاش می‌کردید چه سؤالاتی از مهمان برنامه بپرسید؟

به هرحال، همه ما گذرمان به بخش‌های مختلف نیروی انتظامی افتاده است. از اداره گذرنامه و راهنمایی و رانندگی گرفته تا کلانتری و پلیس فتا و.... پس، نکته مهم ما در این برنامه بازنگری در نگاه مردم به پلیس و نیروی انتظامی بود. همان سؤالاتی که مردم از پلیس دارند، همان غر زدن‌ها و گله‌گذاری‌ها را می‌خواستیم صریحاً بپرسیم. من هم بدون رودربایستی و به دور از روال رسمی ای که در گفت وگوهای خبری دارم، سؤالات مردم را مطرح می‌کردم. مثل این بود که پلیس را روی لبه تیغ گذاشت‌هایم و پاسخ مطالبات مردم را از آنها می‌خواستیم.

*در این حالت، رفتار میهمان برنامه چگونه بود؟

آنها با روی گشاده پاسخ سؤالات را می‌دادند. به جرأت می‌گویم که در همه برنامه ها رؤسا و فرماندهان نیروی انتظامی با ما همکاری کردند. همه سؤالات و گلایه ها را پاسخ می‌دادند و در کنار بعد امنیتی، وجه انسانی و مهربانی پلیس را به نمایش می‌گذاشتند.

* حضور خبرنگاران در برنامه چقدر به کیفیت برنامه و دوری از یک‌نواختی آن کمک کرد؟

قرار بود این برنامه صرفاً برنامه‌ای گفت وگومحور با حضور میهمان و مجری نباشد، از این رو، ساختار برنامه را با حضور خبرنگاران حوزه اجتماعی تعریف کردیم تا شکل برنامه متنوع شود. این حضور برای من هم خیلی خوب بود؛ چون من در این جمع، گوینده صرف نبودم و فضا بین من و خبرنگاران تقسیم می‌شد و خبرنگاران با طرح پرسش‌های تخصصی و آگاهی‌شان از موضوع، به چالشی شدن گفت‌وگوها کمک می‌کردند.

* در اجرای برنامه چه نکاتی را لحاظ می‌کردید؟

از کودکی چهره خاصی از پلیس در ذهنمان نقش بسته است و این حس اعتماد و اتکا به یک فرد خارج از محیط خانواده به ما حس امنیت می‌بخشد. من تلاش کرده‌ام این باور را به همه یادآوری کنم که پلیس در وهله اول، موجب آرامش و قوت قلب ماست و در مواقع ضروری باید برای حل مشکلات به پلیس مراجعه کرد.

نکته بعدی، نمایش اقتدار پلیس بر روی آنتن بود که به نکته اول هم کمک می‌کند؛ چون وقتی به قدرت و اقتدار پلیس باور داشته باشیم، به او اتکا می‌کنیم. در نهایت، تلاش کردم ابعاد انسانی این گروه از جامعه را به نمایش بگذارم تا مخاطبان متوجه شوند که مأمور قانون در هر جایگاه و وضعی که هست، در وهله اول انسانی دارای احساس و عاطفه است و او هم در ارتباطش با مردم ملاحظات انسانی دارد.

* به نظرتان اجرا در برنامه‌های غیرخبری می‌تواند به مجری خبر کمک کند؟

شاید باید گفت که اینها دو مقوله متفاوت از هم اند. من برای دیده شدن به این برنامه نیامده‌ام، بلکه موضوع برنامه و علاقه‌ام به موضوعات اجتماعی، من را به این برنامه آورد و فکر کردم از پس این کار، یعنی معرفی وجوه مختلف پلیس در قاب تلویزیون برمی‌آیم.

* این برنامه چه تجربه‌ای برای شما به همراه داشته است؟

شروع کارم در تلویزیون با اجرا در گروه اجتماعی شبکه پنج بود. این برنامه را در ادامه همان اجراها می بینم، ضمن اینکه حس می کنم خیلی بهتر و با تجربه‌تر شده‌ام. این برنامه بیشتر از این جهت برایم مهم است که مخاطب حرف‌ها و درددل‌های کارکنان پرتلاش نیروی انتظامی را می‌شنود و نیز فرصتی به مخاطب داده شده تا سؤالاتش را از پلیس بپرسد.

* تأثیر این برنامه را در جامعه چگونه می‌بینید؟

شاید مهمترین نکته‌ای که از میان این گفت‌وگوها می‌توان دریافت، این باشد که در برخورد با هر مشکل یا مسئله‌ای، مسیر قانونی و رسمی‌اش را انتخاب و به پلیس اعتماد کنیم؛ چون تنها مجرایی است که مشکل را از طریق قانون برطرف می‌کند. امیدوارم این برنامه اقتدار و قدرت پلیس را برای مخاطبان یادآوری کرده باشد و ما نیز در برنامه به بازنمایی این تصویر کمک کرده باشیم.