لزوم ایجاد دولت استارت‌آپی / درآمد پارک پردیس 80 درصد تمامی پارک‌های فناوری کشور است!
معاون علمی ریاست جمهوری گفت: طبق آمار رسمی پارک پردیس، درآمد این پارک معادل 80 درصد درآمد تمامی پارک‌های فناوری در کشور است. به تعبیر دیگر، 55 پارک فناوری در کشور 20 درصد درآمد باقی مانده از این بازار را تولید می‌کنند که یعنی این پارک‌ها فیک هستند.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست هم‌اندیشی مدیران شتاب‌دهنده‌ها و مراکز نوآوری با معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در محل کارخانه نوآوری آزادی برگزار شد. در این نشست، فعالان استارتاپی و دانش‌بنیان از حدود 15 شهر، مهم‌ترین درخواست‌ها و کلیدی‌ترین انتقاد‌های خود را مطرح کردند. در ابتدای این جلسه روح الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، شنونده صحبت‌های فعالان بخش خصوصی شد.
* مهم‌ترین خواسته‌های فعالان استارتاپی و دانش بنیان کشور
نماینده یک شتاب‌دهنده در حوزه دارو مهم‌ترین دغدغه حوزه خود را نبود هماهنگی بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری درباره صدور مجوز دارو‌های جدید دانست.
فریدپور، نماینده شتاب‌دهنده آرکا، با بیان اینکه زیست‌بوم دانش‌بنیانی در شهر‌های بزرگ به بلوغ رسیده اما در شهر‌های کوچک عقب مانده است، خواستار توزیع عادلانه منابع در شهر‌های کشور شد و تأکید کرد که توزیع برابر منابع چاره کار نیست. وی همچنین، رقابت مخرب و موازی‌کاری خانه‌های خلاق با مراکز نوآوری را یکی از دلایل سردرگمی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ دانست.
در ادامه نماینده انجمن فضای کار اشتراکی، گفت: نتایج یک نظرسنجی از تیم‌های همکار نشان داده که در 3 ماه اخیر 68 درصد از کسب و کار‌ها کاهش درآمد را تجربه کرده‌اند در حالی که همزمان با افزایش هزینه‌ها رو به رو شده‌اند.
وی ادامه داد: همچنین 62 درصد از فعالان این تیم‌ها گفته‌اند که برنامه مهاجرت دارند و 8 درصد هم اعلام کرده‌اند که به‌زودی مهاجرت خواهند کرد. این امر نشان می‌دهد که زیست‌بوم کارآفرینی کشور با شدت زیادی در سراشیبی است و حاکمیت باید تصمیم خود را درباره همراه بودن یا نبودن با انقلاب صنعتی چهارم در جهان بگیرد.
انعقاد قرارداد 2 میلیارد دلاری بین دانش‌بنیان‌ها و وزارت نفت به زودیهمچنین مدیر یک شتاب‌دهنده در حوزه بیوتکنولوژی با اشاره به تجربیات خود از حضور در این صنعت، اظهار کرد: تجربه نشان داده که قوانین خوبی برای حمایت از نوآوری در کشور داریم اما در مرحله اجرا مشکلات زیادی وجود دارد، برای مثال برای حمایت از کالای داخلی قانون داریم اما کالای خارجی دارای مشابه داخلی به صورت قاچاق در سطح وسیع وارد کشور می‌شود و کالای داخلی فرصت عرضه در بازار را پیدا نمی‌کند و روی دست تولیدکننده فناور می‌ماند.
نماینده یک شتاب‌دهنده محتوا هم گفت: همه در یک رقابت ناعادلانه با رقیب قدرتمند خارجی هستیم. تیم دانش‌بنیان و استارتاپ به شتاب‌دهنده وارد می‌شود و شکل می‌گیرد تا از کشور برود.
در ادامه، مدیر یک شتاب‌دهنده حوزه خدمات فضایی با اشاره به پیچیدگی‌های اخذ مجوز فعالیت در این حوزه، گفت: برای فعالیت هر استارتاپ باید به سازمان هواپیمایی گزارش دهیم. همچنین خدمتی با نام کشتی هوایی برای ارائه خدمات مخابراتی داشتیم که 2 سال برای اخذ مجوز با وزارت ارتباطات درگیر بودیم.
* وقت اصلاحات در زیست‌بوم نوآوری کشور است
در ادامه این نشست، روح‌الله دهقانی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به کلیدی‌ترین نکات مطرح شده از سوی فعالان این صنعت پاسخ داد و گفت: وقتی می‌خواهیم عملکرد این معاونت را منصفانه ارزیابی کنیم، باید بگوییم که مسئولان این معاونت در سال‌های گذشته واقعاً زحمت کشیده‌اند که با وجود همه کاستی‌های موجود، بالاخره این امکانی که امروز در آن دور هم جمع شدیم فراهم شده است.
وی گفت: البته با وجود همه اقدامات مثبت انجام شده در سال‌های گذشته، امروز نیاز به بازتعریف برخی مفاهیم و باز طراحی زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان در کشور داریم؛ اساساً برخی از مفاهیم در این صنعت باید بازنشسته شوند و مفاهیم جدیدی جایگزین آنها شوند.
دهقانی با اشاره به کاستی‌ها و مشکلاتی که از سوی فعالان اقتصاد دانش‌بنیان مطرح شد، یادآور شد: بخشی از اشکالات موجود در مسیر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گریزناپذیر بوده است و بخشی هم نیاز به بازتعریف دارد و قابل رفع است.
وی ادامه داد: در هفته گذشته با 20 شرکت دانش‌بنیان واقعی درباره اینکه آیا سیستم دانش‌بنیانی در کشور و ملاک‌های تشخیص شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل صحیح کار می‌کند یا خیر جلسه داشتم و از آنها پرسیدم که به نظر آنها آیین‌نامه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و روش ارزیابی چگونه باید باشد؟
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری تصریح کرد: این سؤالات پایه و اساسی اگر رفع شود اتفاق بزرگی در زیست‌بوم دانش‌بنیانی کشور رخ خواهد داد. برای مثال وقتی کره جنوبی فقط 17 پارک فناوری دارد، آیا وجود 56 پارک فناوری در ایران ضروری است؟
به گفته دهقانی، طبق آمار رسمی پارک فناوری پردیس، درآمد این پارک معادل 80 درصد درآمد تمامی پارک‌های فناوری در کشور است. به تعبیر دیگر، 55 پارک فناوری در کشور 20 درصد درآمد باقی مانده از این بازار را تولید می‌کنند که یعنی این پارک‌ها در واقع فیک هستند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با ذکر مثالی دیگر، افزود: همین امروز افرادی وجود دارند که حتی 5 بار از این معاونت تسهیلات گرفته‌اند و افرادی هم هستند که پس از ماه‌ها دوندگی در آخر حتی موفق نشده‌اند یک بار تسهیلات بگیرند. بنابراین حتماً این سازوکار‌ها نیاز به شفافیت دارد.
وی گفت: یکی دیگر از سؤال‌های اساسی در این باره این است که ما فرآیند‌ها را از مرحله عرضه آغاز کرده‌ایم؛ آیا اساساً این کار صحیح بوده است یا باید از بازار شروع می‌کردیم؟
دهقانی ادامه داد: سال‌ها است که ایده حمایت از طرح‌های دانش‌بنیانی در کشور مطرح است و همه جا صحبت از دانش‌بنیان‌ها می‌شود. کار به جایی رسید که گفتیم کمیته‌ای تشکیل می‌دهیم که اگر کسی می‌خواهد درباره دانش‌بنیان صحبت کند به او بگوییم و بداند که درباره چه صحبت کند.
وی تأکید کرد: با این سابقه، پس چرا امروز نمودار‌ها نزولی شده‌اند؟ بنابراین امروز به مرحله‌ای رسیده‌ایم که باید پاسخ دهیم که آیا موفق بوده‌ایم؟ در چه مراحلی ضعف داشته‌ایم و چه رویه‌هایی را باید اصلاح کنیم. اکنون پس از تجربه حدود 12 ساله در اقتصاد دانش‌بنیان باید به سمت کیفی کاری برویم؛ برای مثال پخش کردن منابع قطعاً اشتباه است و باید 10 یا حداکثر 20 پارک فناوری داشته باشیم.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با اشاره به مسیر حرکت، افزود: نیاز‌ها مشخص هستند و هر روز هم به سرعت رشد می‌کنند؛ نیاز‌ها مسیر حرکت را نشان می‌دهند.
* ایران بهشت کارآفرینان است به یک شرط
وی بر لزوم بازتعریف مفاهیم اساسی حتی معیار‌های نخبگانی، تأکید کرد و گفت: ایران بهشت کارآفرینان است به شرطی که نخبه واقعی باشند و نخبه اسمی نباشند. اگر این طور نباشد واقعیت این است که مردم عادی و صاحبان صنایع به ما می‌خندند.
دهقانی گفت: در معیار‌های فعلی نخبگی کسی که مقاله و نمره‌های بالاتری دارد، نخبه است؛ اما این رویه، سیستم استعدادیابی است نه شناسایی نخبه‌ها. نخبه واقعی اصلاً حوصله نمی‌کند در یک سامانه که معرفی کرده‌ایم مدارک بارگذاری کند و اپلای کند تا ماهانه 700 هزار تومان بگیرد.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با اشاره به معیار‌های نخبگی از دید خود، گفت: نخبه یعنی انسان کامل و فردی که در همه حوزه‌ها از جمله اخلاق و هوش سرآمد باشد. نخبه ناقص هم فردی است که در برخی از عرصه‌ها بهتر از بقیه است.
وی اضافه کرد: حد بالاتر وطن‌دوستی، میهن‌پرستی است و تفاوت فرد عادی و نخبه هم در میهن پرستی است؛ نخبه یعنی فردی که بار‌ها به ساختمان معاونت علمی آمده اما جواب نگرفته اما باز هم می‌آید و بار‌ها به دیگر وزارتخانه‌ها رفته و برای خواسته‌اش از تلاش کردن خسته نشده است. برخی یک‌ایده فناورانه دارند و هدفی که برای خود تعریف کرده‌اند رفتن از کشور است؛ تکلیف این افراد مشخص است.
* ایجاد دولت استارتاپی، نسخه اصلاح شده کارکرد معاونت علمی
دهقانی گفت: به عقیده من، معاونت علمی اگر بخواهد کار صحیح را انجام دهد باید یک دولت استارتاپی ایجاد کند و سپس اگر بتواند ثابت کند که این دولت استارتاپی نتیجه می‌دهد و درست کار می‌کند، در مأموریت خود موفق شده است.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در توضیح این‌ایده، گفت: معاونت باید فاصله بین حکمرانی و نظام نوآوری در کشور را پر کند، به این معنی که به جای اینکه بازیگران سیستم دانش‌بنیانی به طور مستقیم با بخش‌های مختلف دولت در ارتباط باشند، معاونت این ارتباط را برقرار کند.
وی ادامه داد: در این حالت برای مثال به جای اینکه یک استارتاپ از وزارت جهاد کشاورزی اجازه ایجاد گلخانه را مطالبه کند، معاونت با وزارت جهاد طرف می‌شود و برنامه ایجاد گلخانه به معاونت سپرده می‌شود و معاونت آن را در اختیار بخش خصوصی قرار می‌دهد.
دهقانی گفت: اخیراً دوستی تعریف می‌کرد که با خودم فکر می‌کردم چرا همیشه کشور در پیچ تاریخی است و چگونه می‌توانیم بالاخره از این پیچ عبور کنیم؟
وی گفت: جواب با هم بودن است؛ وجود هزاران استارتاپ‌ها و مجموعه‌های متعدد دانش بنیان در کشور شبیه این است که اکنون تعداد زیادی واگن قطار در کشور ایجاد کرده‌ایم که هر کدام برای خود موتور محرک دارند؛ اما باید به جای هزاران واگن برای مثال 100 لوکوموتیو داشته باشیم که هر کدام 10 واگن را به دنبال خود به حرکت در می‌آورد. در این صورت حمایت‌ها هم از 100 سرگروه انجام می‌شود.
* تعهد می‌کنم که پایبند به همین مرام و صحبت‌های امروزم باشم
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری ادامه داد: امسال انتظار داشتیم که یلدای استارتاپی برگزار شود که می‌توانستیم حرف‌های زیادی را در آن رد و بدل کنیم اما برگزار نشد؛ برای برگزاری آن بسیار هم پیگیری کردم که گفتند حال مردم خراب است.
وی ادامه داد: حال مردم را ما باید خوب کنیم و تنها فرصت اصلاح این کشور هم جوانانی هستند که پای کشور ایستاده‌اند.
دهقانی خطاب به نمایندگان جامعه استارتاپی و دانش بنیان کشور، گفت: امروز و در اینجا تعهد می‌کنم که پایبند به همین مرام و همین صحبت‌هایی که بیان کردم باشم و شما فعالان صنعت دانش‌بنیان کشور هم متعهد باشید که پشت هم بمانید.
وی خاطرنشان کرد: در این ایام خاص کشور که به عنوان فعال صنعت دانش‌بنیانی و شتاب‌دهنده فعالیت می‌کنیم به رسالت و نقش خود توجه کنیم، سعی کنیم به مسائل سیاسی ورود نابه جا نکنیم، هشتگ خاص نزنیم و کاری نکنیم که نتیجه آن کل زیست‌بوم را ضعیف کند.