ماجرای مرمت دیواره تخت جمشید با آجر و سیمان چیست؟

انتشار اخبار و ویدئو در روز دوشنبه 16 تیرماه 99 درباره میراث به جامانده از دوران هخامنشیان در تخت جمشید حاکی از انجام مرمت‌های غیرفنی بلوک‌های سنگی ورودی تخت جمشید با آجر و سیمان داشت که در پی آن برخی رسانه‌ها و باستان شناسان نیز واکنش نشان داده و این نوع اقدامات را خودسرانه خواندند.

کلیپی نیز در این باره منتشر شد که لبه بالایی دیواره بخش ورودی تخت جمشید که دروازه ملل بالای آن قرار گرفته با ملاط سیمان و آهک به صورت غیر اصولی مرمت شده است.

موضوعی که مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید آن را رد و عنوان کرد که این اقدامی موقتی برای حفاظت از جداره اصلی و برای مدت زمانی اندک بوده تا طرح اصلی مرمت این بخش آماده اجرا شود و به همین دلیل دیواره‌ای کاذب با فاصله از جداره اصلی ایجاد شده و روی آن دیواره آجری کاذب با ملاط سیمان و آهک پوشیده شده و این کار هیچ آسیبی به بخش تاریخی این بنا نزده است.

انتقاد از سوی فردی که سمتش هم جعلی از کار درآمد

خبری را یکی از رسانه‌های کشور در این باره منتشر کرد که فردی به نام افشین یزدانی به عنوان باستان شناس و مشاور حریم محوطه تخت جمشید و نقش رستم این سخنان را بیان کرده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفت و گو با ایرنا اعطای حکم مسوولیت مشاوره، عضو شورای فنی و... به این فرد در دوران مدیریت فعلی و یا مدیران گذشته را تکذیب کرد.

در خبر رسانه یاد شده آمده است که افشین یزدانی (باستان‌شناس و مشاور حریم محوطه میراث جهانی تخت جمشید و نقش رستم) با اشاره به فیلمی که پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با عنوان مرمت پلکان ورودی به نمایش گذاشته است، گفت: جدای از مباحث فنی و کارشناسانه، مرمتی که پرسش‌های بسیاری را مطرح کرده و از سوی گروهی از مرمتگران باسابقه به عنوان یک روش منسوخ شده، غیرفنی و علمی مطرح شده است به جهت جنبه‌های باستان‌شناسانه نیز پرسش‌ها و ابهام‌های زیادی را مطرح می‌کند.

او ادامه داد: در پروژه مورد بحث مشاهده می‌شود که یک قطعه بلوک سنگی آزاد که در حفره محل مرمت قرار دارد توسط نیروهای کارگری با دیلم اندکی از محل خود جابه جا شده و با قرار گرفتن در لبه دیواره پلکان اطراف و بالای آن با آجر و ملاط سیمان پوشانده می‌شود. بررسی و مرور اسناد مرتبط با پلکان بزرگ ورودی تخت جمشید از سده نوزدهم تا بیستم و پیش از مرمت‌های دقیق مرمتگران ایتالیایی - ایرانی در دهه پنجاه خورشیدی نشان می‌دهد که بلوکی که با دیلم بر لبه دیواره پلکان قرار گرفته، در این محل وجود نداشته و در حقیقت به این بخش از دیواره تعلق ندارد.

افشین یزدانی که از او به عنوان باستان شناس یاد شد، گفت: اگر پیش از انجام عملیات مرمتی مدیریت مجموعه میراث جهانی تخت جمشید در راستای رعایت ضوابط و مقررات حاکم بر مجموعه، خود را ملزم به تهیه طرح با هماهنگی بخش‌های مختلف باستان‌شناسی و البته مرمت پایگاه میراث جهانی می‌دید و همچنین خود را ملزم به تصویب طرح یادشده نه در پژوهشگاه حفاظت و مرمت که دست‌کم در سطح شواری فنی پایگاه با حضور کارشناسان و متخصصان مختلف می‌دیدند، بی‌تردید از این اشتباه فاحش در کنار انتقادهای مورد تأمل مرمتگران متخصص و آشنا به مرمت سنگ جلوگیری می‌شد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: بسیاری از افرادی که در خصوص موضوعات مرمت میراث تاریخی و باستانی اظهار نظر می‌کنند متاسفانه تخصص این کار را ندارند.

حمید فدایی افزود: از جمله این اشخاص غیرمتخصص همین فردی است که به نام یزدانی در رابطه با مرمت بخش هایی از تخت جمشید اظهار نظر کرده است و این فرد عادت دارد خود را به عنوان مشاور و عضو شورای فنی پایگاه جهانی تخت جمشید معرفی کند در صورتی که اینگونه نیست.

تمام سمت‌های عنوان شده برای فرد منتقد جعلی است

وی ادامه داد: تمام مناصبی که این فرد در حوزه مرمت میراث فرهنگی به خود داده، جعلی است و نه در دوران مدیریت فعلی میراث جهانی تخت جمشید و نه در دوران مدیریت های گذشته به این فرد هیچ حکم و مسوولیتی داده نشده است.

فدایی عنوان کرد: اینگونه افراد سعی دارند با وارد کردن فشار، امور شخصی خود را جلو ببرند و بتوانند قراردادی به نفع خود و یا امتیازی بگیرند در صورتی که اینگونه روش‌ها بسیار سخیف و غیر قابل پذیرش است.

او بیان کرد: تلاش داریم تحت تاثیر اینگونه فشارها در حوزه میراث جهانی تخت جمشید قرار نگیریم و در عرصه حفاظت و مرمت بخش های مختلف این میراث جهانی را با افراد متخصص و خبره انجام دهیم نه با افراد کاسبی که تصور می کنند با هجمه وارد کردن می‌توانند کار تخصصی را در این سایت متوقف کنند.

سیمان و آهک بر جداره مصنوعی قرار دارد نه دیواره تاریخی

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در ادامه گفت: اقدام حفاظتی که اخیرا در مجموعه تخت جمشید انجام و علیه آن هجمه وارد شده عملیاتی اضطراری بوده است.

وی ادامه داد: در این بخش که در قسمت بالای دیواره پلکان ورودی تخت جمشید قرار دارد که از سالیان گذشته جداره داربستی با نمای بصری نازیبا قرار داشت که اکنون این حفاظ با شیشه اجرا شده است.

وی اضافه کرد: از گذشته در این قسمت قطعه سنگی بر روی بخش بالایی دیواره مفقود بوده که همین موضوع باعث سرازیر شدن خاک از روی سطح بالا به پایین می شد و همچنین مجرایی برای نفوذ آب بر روی دیواره بود.

فدایی بیان کرد: برای اینکه این محل بصورت موقت پوشانده شود از مصالح با ظاهر ساده استفاده شد و سراغ سنگ نرفتیم زیرا این موضوع پروژه ای است که باید مراحل آن طی شود و زمان بر است و به همین دلیل فعلا دیواره‌ای موقت آجری در این محل ایجاد شده که ملاط سیمانی و آهکی روی آن آمده و در حقیقت این ملاط هیچ تماسی با سطح دیواره اصلی بنا ندارد.

فدایی با تاکید بر اینکه به موازات اجرای دیواره حفاظتی کاذب و موقت کار طراحی و مرمت بنا با مواد سنگی دائمی نیز دنبال می شود، گفت: مرمت این بخش نیاز به طی زمان و مراحل لازم دارد و بعد از آن سنگ مناسب که حدود چند تن خواهد بود انتخاب و کار مرمت اصلی آغاز خواهد شد.

وی کار گذاشتن جداره موقتی و کاذب را با هدف حفاظت از اصل بنا تا زمان اجرای کار اصلی عنوان کرد و افزود: ملاط سیمانی و آهکی روی دیواره کاذب اجرا شده و هیچ ارتباطی با اصل بنا ندارد در صورتی که در هجمه های اخیر عنوان شده که برای کار مرمت اصل بنا از مصالحی مانند سیمان و آهک و... استفاده شده که به هیچ عنوان صحت ندارد.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: دیواره کاذب به راحتی قابل برداشته شدن است زیرا پشت آن با قطعات سنگ ریز و درشت پر شده است.

وی اضافه کرد: کلیپی که مدیریت پایگاه تخت جمشید درباره عملکرد مرمتی خود منتشر کرد، قابل دفاع است؛ بعد از این کلیپ هجمه به مجموعه تخت جمشید وارد آمد در صورتی که اگر مشکلی در کار بود که این کلیپ را منتشر نمی کردیم.

یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال 1979 میلادی با شماره 114 در سازمان جهانی علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد.

سلسله هخامنشیان از سال 330 تا 550 پیش از میلاد حکومت کردند.

مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله 55 کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.

• تخت جمشید
• مرمت
• میراث فرهنگی
• فارس