مسکن اولویتی در توانمندسازی مددجویان
بروجرد - ایرنا - باران های آذرماه که ناودان هیچ خانه‌ای با آن بیگانه نیست بر سقف پلاستیکی خانه کپری خانواده زرین بانو ضرب گرفته است. در شب های بارانی که آب از کف به داخل نفوذ می‌کند، همسایگان به دادشان می‌رسند.
زرین بانو دختر جوانی است که کمی دچار اختلال حواس است از اینکه در چنین سرپناهی زندگی می‌کند شکایتی ندارد. اما 2 برادر او چندان راضی به نظر نمیرسند که همیشه از زندگی در چنین فضایی گلایه مند هستند و از زندگی دست کم سرپناهی امن تر می‌خواهند.
مادر خانه می‌گوید: در یک شب بارانی پاییزی، تا نزدیک های صبح همسایگان بیدار بودند و آبی که از دامنه کوه‌های اطراف به پایین سراریز می‌شد را به مسیرهایی هدایت می‌کردند تا آب به داخل خانه ما نفوذ نکند. تا همین چند وقت قبل در یکی از اتاق‌های همسایه زندگی می‌کردیم اما از آنجایی که پسر آن خانواده ازدواج کرد صاحب خانه از ما خواست اتاق را خالی کنیم و با کمک خودش در همان نزدیکی، خانه کپر مانندی ساختیم.
دیواره‌های این خانه تا ارتفاع حدود یک متر از سنگ که معمولا در طبیعت روستا موجود است ساخته شده و مابقی با پلاستیک، شاخ و برگ درختان و تیره‌های چوبی تکمیل شده است. برای سقف علاوه بر شاخ و برگ درختان چندین لایه پلاستیک کشیده شده و مجدد بر روی پلاستیک شاخ و برگ درختان نهاده شده است تا از باد و باران در امان باشد.
این خانواده چندین سال در همین کپر زندگی می‌کردند و اخیرا با کمک یک خیر و کمیته امداد برای آنها خانه‌ای ساخته شده است. خانه ای که همانند خانه‌های آن منطقه حیاط و حصار و در حیاطی ندارد اما آشپزخانه، یک اتاق و یک سالن کوچک دارد که از خانه‌های سنگی همسایگان جا دارتر است و کابوس بیخانمانی و بی سرپناهی این خانواده به پایان رسیده است.
این روزها با سختی‌های پیش آمده اقتصادی و معیشتی و مشکلاتی که در حوزه مسکن وجود دارد می‌توان شاهد خانواده‌های بی سرپناهی بود که در حاشیه برخی شهرها یا روستاها، اقدام به برپایی آلونک هایی می‌کنند که ناچار از گذران روزها و شب‌های سرد این فصل شده اند.
در این خصوص می توان به مواردی همچون خانواده‌ای در حاشیه و نزدیکیهای شهر خرمآباد که یکی با بلوک و مقوا سرپناهی برای خود درست کرده بود و اخیرا موردی دیگر که خانواده ای در یک اتومبیل فرسوده زندگی را سپری می‌کند و در فضای مجازی بازتاب داشت اشاره کرد. بنا بر آنچه که در فضای مجازی منتشر شد، در مورد اخیر دادستان مرکز لرستان دستور رسیدگی به وضعیت این خانواده را داده است. چندی قبل در نزدیکی محله اندیشه بروجرد خانواده‌ای چادر زده بودند که البته همه موارد مورد اشاره بعد از رسانه‌ای شدن و ورود دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط مورد رسیدگی قرار گرفته اند. در همین خصوص می‌توان به ماجرای خانه آن بانوی سرپرست خانوار در بندرعباس اشاره کرد که تصمیم آتشین مادر خانه بر بقایای خانه‌ای محقر که به علت ساخت غیر مجاز تخریب شده بود بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی داشت. هر چند بعد از انتشار این ویدیو در فضای مجازی، عیادت و رسیدگی به این زن سرپرست خانوار مورد توجه قرار گرفت اما این رسیدگی‌ها نتوانست از احساسات منفی ایجاد شده ناشی از این اتفاق بکاهد.
آنچه گفته شد این نکته را یادآوری می کند که مسکن نیازی بالاتر از نان است و طعم تلخ نداشتن این نیاز را فقط آنها که بی خانمانی را تجربه کرده اند، درک می‌کنند. افرادی از طبقه متوسط و تهیدست با فشارها و تنگناهای اقتصادی و معیشتی پیش آمده و ناتوانی در اجاره خانه، فاصله چندانی با بی خانمانی ندارند.
نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی در چنین شرایطی مسوولیت بیشتری دارند تا بتوانند بخشی از این مشکلات را مرتفع کنند. به طور قطع هر کاری در حوزه مسکن و در پوشش این نهادها انجام شود به همان نسبت احتمال بروز واکنش‌های رسانه‌ای در مقابل وقایعی که بیانگر درد مسکن بی سرپناهانی که گاهی در فضای مجازی جهانی می‌شود را کاهش می دهد.
به عبارتی دیگر تا قبل از اینکه واکنش‌ها و احساس‌های منفی با دیدن واقعیاتی مبنی بر زندگی افرادی در آلونک‌ها، اتومبیل‌های فرسوده یا تخریب خانه‌هایی که از سر ناچاری بصورت غیر مجاز ساخته می‌شوند جهانی شوند این نهادهای حمایتی می‌توانند به موقع ورود کنند تا در مواردی این افراد احساس نکنند برای مورد توجه واقع شدن باید دست به دامن فضای مجازی و تهیه یا ارسال تصاویری از وضعیت اسفناک خود شوند.
مسکن شاخص توانمند سازی مددجویان
نیاز به سرپناه و محلی امن برای آسایش و گذراندن زندگی از جمله نیازهای فطری و اولیه انسان‌ها به شمار می‌رود. امروزه تامین مسکن از جمله پیچیده ترین و مشکل ترین مسائل تمامی جوامع به شمار می‌رود. تلاش برای رفع مشکل مسکن همواره به عنوان یکی از محورهای اصلی برنامه‌های دولت‌ها و نهادهای ذیربط قرار گرفته است.
یکی از راهبردهای اساسی دولت، نوسازی، بهسازی و مقاوم سازی مسکن در روستا است اما اقشار نیازمند و مددجویان تحت حمایت کمیته امداد به علل مختلف نه تنها قادر به تامین زمین مناسب نیستند بلکه اخذ تسهیلات و تکمیل مسکن برایشان فرآیندی دشوار و تقریبا به تنهایی غیر ممکن است از این رو فعالیت تأمین مسکن مددجویان روستایی به عنوان یک شاخص مهم فقر زدایی با سیاست‌های حمایتی در دست اجرا است. توسعه روستاها و مقاوم سازی مسکن روستایی همواره یکی از مهمترین دغدغه‌های دولتمردان و برنامه‌ریزان روستایی بوده و در این راستا طرح‌های متنوعی در قالب برنامه‌های توسعه توسط دولت‌ها به اجرا گذاشته شده است که طرح بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی روستایی یکی از مهمترین این طرح‌ها در کشور است. در این خصوص، جاسم محمدی فارسانی مدیر کل کمیته امداد لرستان در گفتگو با خبر نگار ایرنا می گوید: یکی از فعالیت‌های مهم کمیته امداد و از شاخص‌های پر هزینه برای توانمند سازی خانوارهای تحت پوشش توجه به مسکن آنها است در همین راستا، طی سال‌های 98 تا 99 فعالیت‌های مهمی با اهداف کمیته امداد در راستای خدمت رسانی و تامین مسکن مناسب به مددجویان تحت حمایت صورت گرفته است. مدیرکل کمیته امداد لرستان با اشاره به در معرض سیلاب بودن لرستان افزود: لزوم مقاوم سازی ساختمان‌ها با رعایت استانداردهای مورد تایید سازمان نظام مهندسی و حفظ خانواده‌های بی سرپرست از خطرات احتمالی ناشی از حوادث طبیعی موجب شد تا برنامه ریزی و سیاست گذاری ساخت، بهسازی و مقاوم سازی، تعمیر و تکمیل مسکن مددجویان به عنوان اولویت مهم توانمند سازی خانوارها در دستور کار این نهاد قرار بگیرد. وی با اشاره به شرایط دشوار خانواده‌های بی سرپرست برای اخذ تسهیلات و باز پرداخت آن گفت: مددجویان تحت حمایت ساکن در مناطق روستایی وعشایری ساکن در ساختمان‌ها کلنگی و فرسوده و یا فاقد مسکن به علت عدم توانایی در بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی تمایل به نوسازی و احداث مسکن ندارند لذا کمیته امداد با طراحی روش‌های تامین منابع مالی باز پرداخت اقساط (از جمله حامی یابی مسکن، خیرین و مشارکت مردمی) با ایجاد انگیزه لازم گام مهم توانمندسازی را با ایجاد مسکن مناسب اجرا نموده است. مدیرکل کمیته امداد لرستان با اشاره به سیلاب فروردین 98 گفت: به همت خیرین، کمک‌های مردمی، گروه‌های جهادی، تسهیلات دولت و کمیته امداد از سال گذشته تا کنون2 هزار و 600 واحد برای مددجویان کمیته امداد نوسازی و احداث شده است. مراحل تعمیر سه هزار واحد آسیب دیده از سیلاب نیز در اواسط تابستان سال 98 با همکاری گروه‌های جهادی و کمیته امداد به پایان رسید.
ارائه 287 خدمت مسکن به مددجویان کمیته امداد در شهرستان بروجرد طی سال جاری 287 خدمت مسکن با اعتبار 36 میلیارد و 279 میلیون ریال در زمینه احداث، خرید و تعمیرات برای مددجویان تحت حمایت این نهاد در شهرستان بروجرد تخصیص یافته است. در این خصوص، چنگیز افراسیابی مدیر مهندسی و تامین مسکن کمیته امداد لرستان در گفتگو با خبرنگار ایرنا گفت: از این تعداد 57 واحد احداثی در روستا و همچنین تعمیر و نگهداری 135 واحد ساختمانی با مالکیت مددجو در شهرستان بروجرد در دست اقدام است. مدیر مهندسی و ساخت مسکن کمیته امداد با اشاره به ساخت 110 واحد مسکونی روستایی در سال گذشته افزود: شناسایی نیاز سنجی و ساخت مسکن مناسب با اولویت مناطق محروم و روستاها بر اساس تعداد عائله انجام می‌شود و تامین مسکن مناسب به عنوان پایه اساسی در رفع محرومیت و توانمندسازی مورد توجه قرار دارد. مددجویان ساکن در روستا با اخذ مجوز و تسهیلات دولتی نیز می‌توانند از کمک‌های بلاعوض این نهاد تا سقف 150 میلیون ریال بهره مند شوند. هم اکنون بیش از 10 هزارخانوار با جمعیت 18 هزار و پانصد نفر تحت حمایت کمیته امداد شهرستان بروجرد قرار دارند و از خدمات این نهاد شامل، معیشتی، مسکن، اشتغال، فرهنگی، درمان، حقوقی و قضائی برخوردار هستند از این تعداد خانوار مددجویی تعداد هفت یک هزار و 80 خانوار با سرپرست زن با تعداد فرزندان در اولویت دریافت خدمات قرار دارند.
بهزیستی و اقدامات در حوزه مسکن
یکی دیگر از نهادهای حمایتی که به مسکن افراد نیازمند تحت پوشش خود اهمیت می‌دهد بهزیستی است بنا براعلام روابط عمومی اداره کل بهزیستی لرستان، این استان در راستای کمک به تامین مسکن جامعه هدف سازمان در سال جاری به ترتیب رتبه بندی استان‌ها و براساس شاخص‌ها و درصد تحقق واگذاری واحدهای مسکونی هدف گذاری شده پس از استان گلستان رتبه دوم کشوری را بدست آورده است. در همین راستا در سال جاری تعداد 666 واحد مسکن مددجویی بصورت خودمالک، مسکن مهر و سیل زدگان توسط بهزیستی به جامعه هدف خود واگذار شده است و این روند قرار است تا پایان سال ادامه داشته باشد. در شهرستان بروجرد نیز امتیازاتی در حوزه مسکن برای افراد تحت پوشش اعمال می‌شود از جمله اینکه بنا بر گفته کرم رضا پیردایه سال گذشته تعداد 35 واحد مسکونی به معلولان واگذار شد که 14 خانوار آنها خانواده‌های چند معلولیتی بودند یعنی خانواده‌های که دارای بیش از یک عضو معلول هستند در اولویت بهزیستی قرار دارند.
بیش از هفت هزار پرونده معلولیت در بهزیستی بروجرد به ثبت رسیده که بخش عمده‌ای از آنها مستمری دریافت می‌کنند و بخشی نیز از خدمت توانبخشی بهزیستی بهره مند هستند. معلولان بروجرد در بخش‌های اعصاب و روان، جسمی حرکتی، شنوایی و بینایی هستند، که تلاش می‌شود تا خدمات مورد نیاز به آنها از قبیل کمک هزینه مسکن، معیشت، کمک هزینه تحصیلی و پرداخت وام‌های خوداشتغالی به آنها ارائه داده شود.
مروری بر آمار افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی اعم از کمیته امداد و بهزیستی بیانگر اولویت و نیاز اولیه این افراد به اشتغال و مسکن است، 2 نیاز اساسی که این افراد از داشتن آنها محروم هستند و در قالب طرح ها و برنامه‌های مختلفی از سوی دولت تلاش می‌شود به این نیاز پاسخ داده شود.
به نظر می رسد گاه ممکن است افرادی که با بحران مسکن مواجه شده اند بطوری که ناگزیر از پناه بردن به خیابان و برپایی چادر و آلونک می شوند برای جلب توجه و حمایت چه از سوی خود و چه از سوی دیگرانی که ناظر بر وضعیت آنها هستند به انتشار تصاویری از وضعیت اسفناک بی خانمانی آنها اقدام می‌شود و به نوعی با توسل به فضای مجازی امید رسیدن به آرامشی زیر سرپناهی به نام سقف را جستجو می کنند.
نکته قابل توجه در این خصوص این است که گاه سرعت فقر و فشارهای اقتصادی بیشتر از سرعت اجرای برخی طرح‌ها و برنامه‌های حمایتی است. بخصوص در شرایط کنونی که از یک طرف، تحریم‌ها و از سویی دیگر تبعات اقتصادی کرونا ایجاد کرده است نه می‌توان منکر وجود افرادی بی سرپناه و نیازمند شد و نه می‌توان منکر اقدامات و فعالیت‌های انجام شده توسط دولت بود لاجرم نگاه راستین و منصافانه ای می‌طلبد که گاه به دور از هیاهو و غوغا می‌توان به برخی مشکلات بر مبنای داشته‌های موجود رسیدگی کرد.
*س_برچسب‌ها_س*