مصرف آب بخش کشاورزی باید مدیریت شود / مهمترین اولویت آبی دولت سیزدهم چیست؟

به گزارش خبرگزاری حبرآنلاین، محمد ابراهیم نیا در نشست کلاب‌هاوس خبرآنلاین در خصوص اینکه چرا خوزستان را هم آب می‌برد و هم بی‌آبی؟ تاکید کرد: باید به مسائل از دید کارشناسی نگاه کرد. تمام شهرهای ما راهبردشان این است که در همه زمینه‌های معدن، کشاورزی و صنعت و... اول شوند و برخورد طوری است که در این مسابقه هر شهری باید بتواند از توسعه کشور سهم بگیرد.

وی با تاکید بر اینکه نوع نگاه اشتباه است, ادامه داد: در قانون توزیع عادلانه آب، مسئولیت تخصیص آب صرفا با وزارت نیرو است. در مثال‌های مختلف از جمله زاینده رود ما با معادله اصفهان - چهارمحال و بختیاری طرف هستیم. درباره سفید رود ما یک گستره 700 کیلومتری داریم. اینطور نیست که هر کس درخانه اش را باز می کند و رودخانه را می بیند، آب متعلق به اوست.

وی به امارهای مهمی در حوزه منابع آبی اشاره کرد و گفت: در جغرافیای ایران در هر کیلومتر مربع 25 سانتیمتر آب در سال جمع می شود که 75 درصد آن تبخیر می‌شود و طبق بررسی‌ها سالانه حدود 110 هزار میلیارد متر مکعب آب داریم.

وی ادامه داد: زمانی مانند سال 98 حجم بارش 370 میلیمتر می شود و در سال‌هایی حجم بارش به 152 میلیمتر بارش می‌رسد. با احتساب جمعیت 70 میلیون نفری، در سال 87 به ازای هر ایرانی 1000 متر مکعب آب داشتیم. الان این رقم به 1325 متر مکعب رسیده است اما باید توجه کرد این عدد در کانادا 12 هزار متر مکعب است.

ضرورت بازنگری در شیوه کشاورزی

وی با اشاره به مسئولیت وزارت نیرو برای مدیریت منابع آب گفت: وزارت نیرو بررسی میکند که بر اساس هر حوضه آبریز چقدر تولید آب دارد. چه جمعیتی در آنجا ساکن داریم و در افق 1420 درجه محرومیت آن چقدر است. همه این مسائل مدنظر قرار می گیرد و آب بین استانها طبق همین مولفه‌ها تقسیم می شود.

او اضافه کرد: این کار به معنی همیشگی بودن تقسیم آب نیست. استان‌های بالادستی هم حقی در توسعه دارند و آنها هم بخشی از ثروت کشور را تامین می کنند.

او با اشاره به اینکه بالاترین نهاد هماهنگی توزیع آب، شورای عالی آب است، اضافه کرد: این شورا مسئول هماهنگی در سیاستگذاری تامین و توزیع آب است که همه ذی نفعان در آن دخیلند. از این رو نباید فقط وزارت نیرو را در نظر گرفت. سازمان برنامه و بودجه نیز باید در این فضا حرف بزند.

ابراهیم نیا با اشاره به اینکه ما 90 میلیارد متر مکعب برداشت آب داریم، گفت: اگر کشاورزی را با شیوه کنونی ادامه دهیم، در حالت طبیعی، منفی 40 میلیارد متر مکعب آب داریم.

وی تاکید کرد: باید توجه داشت سهم بخش کشاورزی از منابع آبی بالاست اما کشاورزی سهم 9 درصدی در تولید خالص داخلی ما دارد.

مدیرکل شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو با تاکید بر اینکه به هیچ روی مخالف کشاورزی نیست، گفت: طبق آمار 2.8 میلیارد متر مکعب آب به صنعت اختصاص می‌دهیم و سهم این بخش از تولید خالص داخلی کشور 16 درصد است، پس می‌بینید دخل و خرج ما نمی خواند. نمی‌توانیم هم آب خوردن بدهیم، هم کشاورزی با این سبک و سیاق داشته باشیم و هم صنعت را.

وی تاکید کرد: برای مدیریت بهینه لازم است در بخش کشاورزی بیست میلیارد متر مکعب کاهش مصرف آب داشته باشیم. ابراهیم نیا گفت: بالاخره اگر از یک سد آب رها می‌شود، به مردم کنار رودخانه نمی‌گوییم آب برندار. همه برمی‌دارند و در نهایت نمی گذارند به آخر حوضه که تالاب یا دریاچه است چیزی برسد.

وی گفت: ساختار حوضه‌های آب تشکیل شده و از این رو لازم است بازیگران سیاسی آن هم در بالادست تشکیل شوند. اما همه بحث‌ها در تهران است.

وی در توضیح این مطلب افزود: باید در حوضه پایین دست و کارون هم کارشناسان حرف بزنند. باید قبول کنیم ساختار اداری ایران برای علمی که از خارج می آوریم آماده نیست. در گذشته صرفا نگاه توسعه ای داشتیم. به عنوان مثال وزارت نیرو تا 10 سال پیش در بدنه خود متخصص جامعه شناسی نداشت اما در 10 سال گذشته حدود 10 تا 15 جامعه شناس استخدام کرده است.

این مقام مسئول گفت: برای جمع بندی بحث بگویم که باید بدون رودربایستی از مصرف آب بخش کشاورزی کم کنیم. وی با تاکید بر اینکه وزارت نیرو متولی مصرف نیست، اضافه کرد: البته برای این که مردم را از کشاورزی جدا کنیم ملزوماتی را باید رعایت کنیم، به عنوان مثال باید معیشت جایگزین به کشاورز بدهیم.

بودجه وزارت نیرو 10 درصد ساخت یک سد

او گفت: وزارت نیرو به تنهایی نمی‌تواند مشکل آب را حل کند. باید توجه داشت مصوبات شورای عالی آب در سال 94 درباره کارون بوده است. در آن مقطع بحث فاضلاب شهری اهواز مطرح شد. برای فاضلاب روستاها، صنایع کاغذسازی و دیگران تصمیم گرفته شد. اجرای این طرح‌ها 8 هزار میلیارد تومان بودجه لازم است که قرار بود 5 ساله تخصیص داده شود.

وی گفت: امروز وزارت نیرو 200 هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام دارد، تنها سد و نیروگاه بختیاری 60 هزار میلیارد تومان بودجه می‌خواهد ولی کل بودجه وزارت نیرو 6200 میلیارد تومان است. یعنی کل بودجه وزارت نیرو 10 درصد بودجه ساخت یک سد نیست.

وی گفت: سنگ بنای مدیریت آب، اعتماد بین حاکم و بهره برداران است. طبق مطالعات آب کشور، در وضعیت مطلوب در سال 1420 شمسی ایران حدود 106 میلیون نفر جمعیت دارد و برای تامین آب خوردن این جمعیت حدود 12 میلیارد متر مکعب آب خوردن می خواهیم.

وی آب مورد نیاز صنعت در این دوره را نزدیک 5.5 میلیارد متر مکعب و آب مورد نیاز بخش کشاورزی را حدود 11 میلیارد متر مکعب اعلام کرد.

مساله آب مساله‌ای پیچیده است

ابراهیم نیا در بخش دیگری از سخنانش با اشار به اینکه مساله آب به همه مسایل سیاسی، امنیتی، حقوقی، اجتماعی و محیط زیستی تنیده است، گفت: مشکلات آب و برق در کنار محرومیت نسبی که مردم احساس می کنند سبب حضور مردم کف خیابان شد و در حقیقت آب به بهانه‌ای برای اعتراض تبدیل شد.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه کشورهای توسعه یافته هم با همین مشکلات روبرو بودند، اضافه کرد: چرخ دنده یک بار اختراع شده است و نیازی به اختراع دوباره آن نیست. همه کشورها مدیریت منابع آب اختصاصی خود را دارند و در ایران نیز ضروری است همه اقشار وارد گفتگو شوند و ترسیم دورنما و شنیدن صداهای پیشرو باید انجام شود چرا که راهی غیر از این نداریم.

او ادامه داد: هر حوزه دارایی های منحصر به فرد خود را دارد. اگر خوزستانی فکر می کنند آبی که در اهواز است و در کارون جاری است فقط متعلق به استان خوزستان است، دچار مشکل می‌شویم چون قطعا با این مدل نمی شود کشورداری کرد.

ابراهیم نیا گفت: برای مدل میان مدت و دراز مدت باید ساختار حوزه ای را قوام دهیم و به تصمیم‌گیری از لایه های پایین اعتقاد داشته باشیم. عمدتا وزرا و سیاسیون دور همدیگر می نشینند و تصمیم می گیرد که خطای فاحشی است. خارجی ها می گویند باید حقیقت را قاضی مآبانه پیدا کرد. چقدر آب داریم؟ پول به کجا برود؟ و همه این سئوالات روند حرکت ما را روشن کند.

او تاکید کرد: دولت یازدهم و دوازدهم 8 میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای اهداف آب برداشت کرد که الان به بخشی از اهداف خود رسیدیم و در هشت سال گذشته، طرح‌های آبرسانی بزرگ را عملی کردیم اما امیدوارم همه دولت بعدی طرح‌های آبرسانی و فاضلاب استانهای شمالی و خوزستانی را در اولویت کاری خود قرار دهد چرا که ضرورتی بالاتر از این را نداریم.

وی گفت: در مناطقی که آب بالاست، باید حتما طرح های فاضلاب با سرعت اجرا شود تا منابع آبی به خطر نیفتد و این مهم خواسته همه کارشناسان و متخصصان از دولت سیزدهم ذاست که اولویت این موضوع را مد نظر قرار دهند.

223223