مطالبات دانشجویان پزشکی چیست؟

با توجه به اینکه امروز، یکم شهریور ماه، در تقویم ایران روز پزشک نامیده شده است، بر آن شدیم که مطالبات دانشجویان این رشته را از زبان آن‌ها جویا شویم. در این خصوص، یکی از دانشجویان رشته پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به ایسنا گفت: مطالبات دانشجویان پزشکی در دوران مختلف تحصیلی تغییر می‌کند. دانشجویان اینترن (کارورزی)، یک سال و نیم آخر دوره هفت‌ساله می‌گذرانند و همزمان با آموزش دیدن، در بیمارستان‌ها کشیک‌های 24 ساعته دارند و بخشی از فعالیت‌هایی چون معاینه و گرفتن شرح و حال و تکمیل پرونده‌های بیماران بر عهده آنان است. این حجم کار تنها در ایران بر دوش این دانشجویان قرار می‌گیرد. تناقض در نحوه برخورد با این دانشجویان و میزان حجم کاری که تجربه می‌کنند باعث می‌شود که خود را نه پزشک بداند و نه دانشجو.

وی با اعتقاد بر اینکه دانشجویان این مقطع احساس می‌کنند از آنان سوءاستفاده می‌شود، افزود: تلقی آنان این است که به جای نیروهایی که لازم بوده استخدام شوند، به کار گرفته شدند و یا اینکه مسئولیت سایرین را انجام می‌دهند. ساعت کاری زیاد و میزان کمک‌هزینه تحصیلی در این دوره این تصور را در دانشجویان به وجود می‌آورد که نیروی کار بسیار ارزان قیمتی هستند و حفره‌های امورات بیمارستان را پر می‌کنند. گاهی اوقات اینترن‌ها مجبور می‌شوند که در پایان ساعت کاری خود برای بیمارانی که چندان بر بالین آنها حضور نداشتند، خلاصه پرونده بنویسند در حالی که این کار برعهده پزشک معالج است. جابه‌جا کردن برگه‌های آزمایش یا همراه شدن با بیمار برای انتقال به بیمارستان‌های دیگر و غیره فعالیت‌هایی هستند که یک اینترن هیچ توجیهی برای انجام آنها ندارد و با انجام این کارها احساس بیهوده بودن می‌کند.

این دانشجوی پزشکی با تأکید بر اینکه فعالیت‌های گفته شده به رشد و ارتقای دانش و مهارت دانشجویان کمکی نمی‌کنند و دانشجوی خسته از ساعت‌های کاری طولانی، حتی فرصت مطالعه را نیز از دست می‌دهد، اضافه کرد: طبیعی است که این دانشجو احساس می‌کند که زندگی ماشینی دارد و در یک اردوگاه کار اجباری مشغول فعالیت است. دانشجویان نیازمند این هستند که زمانی برای مطالعه، استراحت و کنار آمدن با درد و رنجی که در بیمارستان می‌بینند، داشته باشند. این وضعیت آموزش تنها در صورتی بهبود پیدا می‌کند که ساعت کاری اینترن‌ها اصلاح و کمک هزینه‌های تحصیلی معقول‌تر شود.

او خاطر نشان کرد: مطالبه یک دانشجوی اینترن این است که ساعت کاری معقول‌تر و کمک‌هزینه منصفانه داشته باشد. بازبینی دوباره در شرح وظایف اینترن‌ها و ایجاد سازوکارهای اجرایی برای پیگیری اجرای بخش‌نامه‌های مربوط به شرح وظایف آنان در مقابل تعدی افراد بالادستی، دو ضرورت دیگر هستند.

نیاز به آموزش نافع در دوره کارآموزی و علوم پایه 

وی مطالبات بعدی را مربوط به دوران کارآموزی در بیمارستان و دوران پیش از آن یعنی آموختن دروس تئوری دانست و اظهارکرد: تنها چیزی که دانشجویان این دو دوره نیاز دارند، آموزش است. باید فرصت مشاهده، درگیر شدن و یادگیری بالینی و مهارت مقابله با آسیب‌ها و فشارهای روانی در این دوره به این گروه دانشجویان آموزش داده شود تا در دوران اینترنی آنها را تمرین کنند و در نهایت به عنوان یک پزشک با نحو احسن این مهارت‌ها را پیاده کنند.

این دانشجوی پزشکی با بیان اینکه در اغلب مواقع، آموزش‌هایی که به کارآموزان ارائه می‌شود مفید نیست، خاطرنشان کرد: گاهی بیش از 10 و تا 15 نفر بر بالین بیمار، همراه با استاد حاضر می‌شوند و در این شلوغی تقریباً کسی چیزی نمی‌آموزد. گاهی این دانشجویان از رده‌های مختلف دانشجویی پزشکی هستند و استاد نمی‌تواند محتوای مناسب برای همه آنان را ارائه دهد و در نتیجه، یا رده‌های بالا از آموزش بی‌نصیب می‌مانند و یا رده‌های پایین‌تر چیزی از مطالب ارائه شده متوجه نمی‌شوند. البته این وضعیت با سرعت بسیار اندکی رو به بهبود است.

وی تأکید کرد: مطالبات این گروه از دانشجویان پزشکی، شامل دریافت آموزش مفید پزشکی و آموزش مهارت‌های حرفه‌ای مربوط به محیط کار، برخورد با بیمار، مواجهه با معضلات اخلاقی و مقابله با فشار روانی است.

وی با اشاره بر اینکه دوره آموزش علوم پایه شامل 5 ترم است که در دانشکده، سر کلاس و در آزمایشگاه ارائه می‌شود، تصریح کرد: اطلاعات ارائه شده در این مقطع، تقریباً دور از فضای پزشکی است و اغلب جزئیات تدریس شده برای دانشجویان مفید نیست.

دانشجوی این مقطع نیاز دارد که شمای کلی‌تری نسبت به علوم داشته باشد و سخت‌گیری‌های شدید در این دوره برای آنان باعث می‌شود که فرصت زیست دانشجویی و رشد شخصیتی خود را از دست بدهد. ایجاد فضای رقابتی در دوره‌های تحصیلی علوم پزشکی، از همین دوره آغاز می‌شود. اشباع کردن تمام زمان دانشجویان در این دوره با این آموزش‌ها منجر به فرسودگی بیش از حد دانشجویان پزشکی می‌شود و مهارت‌های ارتباطات اجتماعی و مهارت‌های هنری و غیره را در آنان تقلیل می‌دهد.

جامعه پزشکی، همراه با مردم هستند

این دانشجوی پزشکی با بیان مطالباتش از مردم، افزود: خواهش من از مردم این است که با ما مهربان باشند. ما تافته‌های جدا بافته‌ای از مردم نیستیم. در جامعه ما، بین پزشک و سایر گروه‌های مردم فاصله عمیقی افتاده است. البته من می‌پذیرم که بخشی از پزشکان، سهمی در ایجاد این شکاف دارند، اما برخی از مردم نیز ما را درک نمی‌کنند. همه ما، سوار بر یک کشتی و حلقه‌های یک زنجیر هستیم و سلامتی و موفقیت و خوشحالی همه ما به هم گره خورده است. پزشکی که امنیت روانی و رضایت شغلی دارد، فرصت همدلی با بیمار و فرصت ارتقای دانش بیشتری هم دارد. از سوی دیگر، کسی که در زندگی شخصی، مشکلات کمتری را تجربه کرده در هنگام بیماری آسودگی بیشتری دارد و فرایند بهبود را بهتر طی می‌کند.

وی ادامه داد: اینکه امروز مهاجرت، آسیب به خود، انصراف، استعفا و تغییر شغل پزشکان افزایش داشته است، فقط مشکل جامعه پزشکی نیست، بلکه مربوط به همه اعضای جامعه است. همانطور که اختلال در هر صنفی، در خدمات‌رسانی به جامعه مشکل ایجاد می‌کند، این مشکلات دانشجویان پزشکی نیز دامن تک‌تک مردم را می‌گیرد.

این دانشجو تأکید کرد: از مخاطبان درخواست می‌کنم که اگر کودک یا نوجوانی در اطراف شما حضور دارد، او را به اشکال مستقیم و غیر مستقیم به سمت اینکه باید پزشک شود، سوق ندهید. باید اجازه داد که افراد خودشان استعداد خود را یافت و شکوفا کنند. هر کس در این دنیا جایی دارد. افراد را با تلقین وارد راه بی‌بازگشت، طولانی و دیر بازده پزشکی نکنیم. برخی از مردم زندگی و جوانی فرزندان این جامعه را با اجبار به پزشک شدن از آنها می‌گیرند و حتی ممکن است آسیب‌های غیر قابل جبرانی به آنان بزنند.

حمل و نقل رایگان برای دانشجویان 

دانشجوی دیگر از دانشگاه علوم پزشکی که معتقد است مطالبه اول دانشجویان پزشکی، بهبود وضعیت کار دانشجویی است، تصریح کرد: یک دانشجوی پزشکی در اروپا می‌تواند با حقوق 20 ساعت کار هفتگی، خانه‌ای کرایه و خوراکی با کیفیت متوسط تهیه کند و به مسافرت برود. من فکر می‌کنم فراهم کردن چنین امکاناتی برای دانشجویان علوم پزشکی در ایران چندان دور از دسترس و غیر قابل اجرا نیست و این حداقلی‌ترین مطالبه ما از نهادها و ارگان‌های بالادستی است. حقیقتاً تحصیل و زندگی با میزان حقوقی که دانشجویان پزشکی در ایران دریافت می‌کنند، غیر ممکن است و بدون حمایت همه جانبه مالی خانواده‌ها مقدور نیست.

او ادامه داد: دانشجویان رشته‌های مختلف مرتبط با علوم پزشکی، برای موفق شدن باید بخش عظیمی از زمان خود را برای کار تیمی و مطالعه کند، اما از سوی دیگر نیاز به استقلال مالی در همه انسان‌ها وجود دارد. بنابراین طبیعی است که یک دانشجو از زمانی که لازم است صرف ارتقای دانش پزشکی و پیراپزشکی شود، چشم پوشی کرده و مشغول سایر فعالیت‌های شغلی شود. کار دانشجویی پدیده‌ای فراتر از مستقل شدن دانشجویان است. این نوع کار می‌تواند در ارتقای سواد و روحیه دانشجویان تأثیر قطعی داشته باشد.

این دانشجوی پزشکی با بیان اینکه لازم است برای دانشجویان تسهیلاتی چون حمل‌ونقل رایگان، در نظر گرفته شود، گفت: دانشجویی که قریب به یک دهه در حال تحصیل است و منبع درآمد کافی ندارد، توان پرداخت روزانه حدود 20 هزار تومان برای حمل‌ونقل به دانشگاه را هم ندارد. توجه کنید که این دانشجو غیر از روزهای تعطیل مجبور است که پنج روز در هفته را به دانشگاه مراجعه کند. عمل به این مطالبه، نیازمند صرف هزینه برای ایجاد زیرساخت‌های جدید هم نیست، زیرا می‌توان با استفاده از کارت دانشجویی به عنوان کارت اتوبوس یا مترو این مسئله را حل کرد.

این دانشجو که معتقد است پیشرفت و تغییر یک شبه رقم نمی‌خورد و تغییرات مثبت، قدم به قدم، با کار تیمی و حلقه‌های ارتباطی شکل می‌گیرند، اظهار کرد: بدون درک مشترک میان دانشجویان و مسئولین، پیشرفت ممکن نیست. مسئولان ما باید به این سؤال پاسخ دهند و تکلیف خود را مشخص کنند که آیا ما به دنبال پیشرفت، ترقی و افزایش رفاه دانشجویان و افزایش کیفیت خدمات کاهش نرخ ناامیدی و خودکشی هستیم؟ اگر پاسخ به این سؤال مثبت باشد، راهی جز ایجاد تغییرات و اصلاحات برای رسیدن به آن وجود ندارد. با عدم ایجاد تغییرات، شرایط ثابت نخواهد ماند، بلکه در مسیر منفی پیشرفت خواهد کرد.

او در پایان خاطرنشان کرد: این قدم‌های کوچک و در ظاهر بی‌اهمیت، نتایج بسیار بزرگی را برای ما رقم می‌زنند. به همین جهت خواهش می‌کنم که سیاست‌گذاری‌ها متناسب با جایگاه مدیران اخذ شود. از وزیر بهداشت توقع می‌رود که بهترین تصمیمات را برای اصلاح این روند اتخاذ کنند.