معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهها

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از ایلام بیدار، "علی کریمی"، کارشناس ارشد علوم اجتماعی در یادداشتی نوشت: بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهها، یکی از مهم‌ترین مسائل کشورهای درحال توسعه می‌باشد. از آنجایی که در هر جامعه هزینه های سنگینی را برای آموزش افراد به‌منظور دستیابی آن‌ها به شغل و همچنین پاسخگویی به نیازهای بازار کار پرداخت می‌شود، بیکاری فارغ‌التحصیلان اثرات زیان باری بر جامعه برجای خواهد گذاشت.

بیکاری فارغ‌التحصیلان به هدر رفتن سرمایه عظیم انسانی کشور منجر می گردد و ازآنجا که اکنون رقابت اقتصادی، بیش‌ازپیش به نیروی انسانی آموزش‌دیده و متخصص وابسته است، با این اوصاف بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهها، به معنی از دست رفتن سرمایه‌های مادی، علمی و فرهنگی است.

پدیده بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی در حدود اوایل دهه 1370 در ایران بروز کرده و هرساله شدیدتر شده است. ادامه روند فعلی نیز چشم‌انداز اشتغال آینده این گروه را تیره‌تر می‌نمایاند. این پیش‌بینی و استدلال‌های مربوط به حساسیت بیکاری این گروه، لزوم برنامه ریزی اصولی و تدوین سیاست‌های دقیق برای تنظیم عرضه و تقاضای نیروی انسانی متخصص را برای توجه بیشتر مسئولان و برنامهریزان، مورد تأکید قرار داده است.

در سال‌های اخیر اقتصاد ایران، به ویژه در شهرستان‌ها و روستاها به شکل بحرانی گریبان گیر این معضل می‌باشد، مسئله ای که باعث می‌شود هرساله نیروی انسانی فعال و بیکار موجود در شهرستان‌ها و روستاها راهی مراکز استان ها شوند. مراکزی که خود از این جنبه مشکلات زیادی دارند، با این گروه از مهاجرین مشکلات آن‌ها دوچندان شده که علاوه بر معضل بیکاری، مشکلات دیگری مثل حاشیه نشینی، فساد، ترافیک و.... گریبان گیر آن می شود.

اکنون جمعیت عظیمی از دانشجویان استان ایلام فارغ التحصیل شده اند و مدارک کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و بالاتر را اخذ نموده ولی بدون شغل سرگردان مانده اند. شغلی که متناسب با رشته و تخصص آنها باشد در شهرستان و حتی استان یافت نمی شود. این قشر از جامعه که سرمایه عمده نیروی انسانی و پتانسیل نهفته کار و انرژی هستند و آینده جامعه به تلاش و همت آنان نیازمند است، در حال حاضربه دلیل بیکاری و بالارفتن سن دچار یاس و سرگردانی هستند، برخی از آنان به مشاغل کاذب و نامناسب روی آورده و برخی از آنها مهاجرت از شهرستان را بر هرچیزی ترجیح می دهند تا در شهرها و بنادر دورافتاده کشور شغل و کسب و کاری مهیا کنند و سربار خانواده نشوند.

موضوع اشتغال و دستیابی افراد به شغل موردنظر از اساسی‌ترین نیازهای جامعه محسوب می‌شود. بیکاری به‌عنوان یک پدیده‌ی مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مطرح بوده و رفع آن‌همواره ازجمله دغدغه‌های برنامه ریزان بوده است. اشتغال و بیکاری ازجمله موضوعات مهم اقتصادی هر کشوری است، به‌گونه‌ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جوامع تلقی می‌شود.

در حال حاضر بیکاری و تبعات ناشی از آن، یکی از معضلات اساسی کشور به شمار می‌آید، بی‌شک مسئله‌ی بیکاری در کشور ما متأثر از خیل عظیم جوانانی است که در چند سال اخیر به‌عنوان جویندگان شغل به بازار کار کشور واردشده‌اند.

اگرچه مسئله بیکاری با توجه به تبعات آن در ناهنجاری‌های اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی برای کلیه آحاد جمعیت کشور آزاردهنده و برای اقتصاد کشور بازدارنده است. با این حال بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها از حساسیت و ضریب اهمیتی دوچندان برخوردار است.

بدون شک به مسئله بیکاری نمی‌توان تنها از منظر اقتصادی نگاه کرد بلکه بحرانی است که ازجوانب مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قابل بحث و بررسی است، تجربه نشان داده است که برای حل معضل بیکاری چاره‌ای جز توجه به تمام جوانب فوق و همچنین تعامل مناسب با تحولات جهانی نبوده، بسیج کلیه امکانات مادی و معنوی جامعه و استفاده از تمامی ظرفیتهای بالقوه آن را می طلبد.

موضوعاتی از قبیل جریانات و مسائل سیاسی و اجتماعی نظیر اظهار بیکاری جهت اخذ وام و تسهیلات، عدم انطباق تحصیلات و دوره‌های آموزشی با بازار کار، تغییرات تکنولوژیکی، تغییرات رفاه خانوارها، افت و خیز فرهنگ کار در بین اقشار جامعه، عدم وجود شرایط مناسب جهت سرمایه گذاری، تحولات جهانی و نحوه برخورد با آن، چگونگی استفاده از موقعیتهای بین المللی جهت سرمایه گذاری در داخل و... ازجمله مسائلی هستند که همواره بازار کار را مورد تغییرو تحول قرار می دهند و بالطبع بازار کار استان نیز از این مسئله مستثنی نخواهد بود.

نکته قابل توجه و اساسی دیگری که در زمینه تحولات نرخ بیکاری استان مطرح می‌گردد، بحث امنیت و موقعیت ویژه استان ایلام در دهه شصت (دوران جنگ تحمیلی) و از دست رفتن آن در دهه هفتاد می‌باشد. درگیری کامل استان ایلام در جنگ تحمیلی و از بین رفتن زیرساخت های استان نیز یکی از عوامل مؤثر بر بیکاری می‌باشد.

عوامل اقتصادی مانند کمبود سرمایه‌گذاری، اجرای خصوصی سازی، عدم حمایت از دستاورد های داخلی بر بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تأثیر دارد.

درزمینه عوامل مؤثر بر بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی پیشنهادات زیر برای رفع بیکاری در استان ایلام ارائه می‌گردد: 1- ایجاد مراکز اطلاع رسانی بازار کار: اطلاع رسانی باید به نحوی صورت پذیرد که کلیه اقشار جامعه اعم از زن و مرد، شهری و روستایی، کارگر و کارفرما به‌طور مناسب بتوانند از آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به بازارکار و فرصتهای شغلی موجود آگاهی پیدا کنند. این امر ضمن کاهش دوره بیکاری و تماس دائم بیکاران با بازار کار می‌تواند سبب اصل شایسته گزینی شود که این پیشنهاد بر اساس فرضیه چهارم که به بررسی نقش عوامل مدیریتی در بیکاری می پردازد ارائه گردیده و مسئولین امر باید با اطلاع رسانی به موقع کارجویان در حل مشکلات بیکاری بکوشند.

2- استفاده از فرصتهای شغلی خارج از استان: مطابق با فرضیه سوم که به بررسی نقش عوامل اقتصادی بر بیکاری می پردازد به کارجویان و مسئولین پیشنهاد می‌گردد ضمن استفاده بهینه از فرصت‌های داخلی از فرصت‌های خارج استانی نیز بهره برده و در حل معضل بیکاری بکوشند. استفاده بهینه از فرصتهای شغلی موجود و مناسب در دیگر استانها و حتی طرحهای ملی ضمن کاهش بیکاری می‌تواند زمینه تربیت نیروهای زبده و کارآمد را برای استان فراهم نماید.

3- ایجاد و ورود صنایع بزرگ به استان: مطابق با فرضیه سوم که به بررسی نقش عوامل اقتصادی بر بیکاری می پردازد به مسئولین امر پیشنهاد می‌گردد ضمن تلاش برای توسعه صنایع داخل استان زمینه و بستر لازم را برای ورود صنایع بزرگ به استان ایلام فراهم آورند. استان ایلام علی رغم وجود ظرفیت گسترده و ماهر نیروی انسانی، یکی از محروم ترین استان‌های کشور به‌حساب می‌آید. متأسفانه زیرساخت های لازم برای استفاده از این نیروی انسانی جهت کمک به تولید نادیده گرفته‌شده است. نبود کارخانه های بزرگ در استان ایلام یکی از بزرگترین دلایل بیکاری در استان ایلام به‌حساب می‌آید، بنابراین به مسئولین استانی و کشوری پیشنهاد می‌گردد با ایجاد کارخانه های تولیدی در استان ضمن حل بخشی از معضل بیکاری، به رونق و تولید ملی نیز کمک نمایند.

4- توجه به بومی گزینی با توجه به ظرفیت‌های استان ایلام: مطابق با فرضیه پنجم که به بررسی نقش عوامل سیاسی بر بیکاری می پردازد به مسئولین پیشنهاد می‌گردد در راستای رفع معضل بیکاری در استان ایلام از سیاست‌های بومی گزینی در استان استفاده کنند. علی رغم وجود تعداد بالای فارغ‌التحصیلان بیکار در این استان گاها شاهد ورود نیروهای کار از استان‌های دیگر به ایلام هستیم. به‌عنوان نمونه ایلام یکی از بزرگترین منابع گاز و نفت در کشور به‌حساب می‌آید اما بی توجهی مسئولان به بحث بومی گزینی باعث بیکار ماندن نیروی تحصیل‌کرده استان و روی آوری به مشاغل کاذب می‌شود.

5- توجه کافی از سوی مسئولین به مناطق گردشگری و صنعت توریسم استان: مطابق با فرضیه ی دوم که به بررسی عوامل فرهنگی - اجتماعی مؤثر بر بیکاری می پردازد به مسئولین پیشنهاد می‌گردد ضمن استفاده از قدرت سیاسی خود از قدرت فرهنگی و تبلیغاتی خود جهت معرفی استان ایلام به‌عنوان هدف گردشگری تلاش لازم را به عمل آورند استان ایلام یکی از استان‌های چهارفصل کشور به‌حساب می‌آید همچنین وجود جاذبه های طبیعی و بکر استان ایلام می‌تواند هر گردشگری را شگفت زده کند اما عدم اطلاع رسانی و نبود قدرت تبلیغاتی استان باعث محرومیت استان از وجود نعمت گردشگران از سایر استان‌ها شده است و از ایلام به‌عنوان استانی ناشناخته یاد می‌کنند. بنابراین به مسئولان استانی پیشنهاد می‌شود ضمن در نظر گرفتن مناطق بکر استان در راستای تبلیغات صحیح و اطلاع رسانی به موقع بیش‌ازپیش بکوشند.

6- استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی همسایگی با کشور عراق: مطابق با فرضیه سوم که به بررسی نقش عوامل اقتصادی بر بیکاری می پردازد به مسئولین امر پیشنهاد می‌گردد ضمن استفاده حداکثری از موقعیت جغرافیایی استان ایلام بسترهای لازم برای استفاده بیشتر از این موقعیت اقتصادی و رفع معضل بیکاری را فراهم آورند استان ایلام به لحاظ جغرافیایی در همسایگی کشور عراق قرار گرفته است و با توجه به ظرفیت‌های مرزی استان ایلام و وجود منطقه ویژه اقتصادی مهران، لزوم توجه به این ظرفیت و استفاده حداکثری از این ظرفیت برای ایجاد اشتغال جوانان تحصیل کرده امری ضروری به نظر می‌رسد.

7- ایجاد آموزش‌های متناسب با نیاز بازار کار: مطابق با فرضیه اول که به بررسی نقش عوامل آموزشی مؤثر بر بیکاری می پردازد به مسئولین امر پیشنهاد می‌گردد با ساماندهی مراکز آموزشی در راستای آموزش متناسب با بازار کار تلاش‌های لازم را بعمل آورند. وجود دانشجویان و درصد بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تا زمانی که مورد استفاده و بهره برداری اقتصادی قرار نگیرد شاخصی برای پیشرفت محسوب نمی‌شود. متأسفانه کمبود مراکز آموزش مهارت و عدم آگاهی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از این مراکز یکی از عوامل مؤثر بر بیکاری می‌باشد. لازم است مسئولین با توجه به نیاز بازار کار و با دیدی بلندمدت نسبت به پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها اقدام کنند و مانع از روند افزایشی رشته‌های نامتناسب با بازار کار شوند.

8- گسترش آموزشهای تخصصی و فنی و حرفه‌ای: مطابق با فرضیه اول که به بررسی نقش عوامل آموزشی مؤثر بر بیکاری می پردازد به مسئولین امر پیشنهاد می‌گردد که با برگزاری کلاس های فنی و حرفه ای و ایجاد دوره‌های مهارت‌آموزی متناسب با نیاز بازار کار زمینه لازم برای رفع بیکاری را فراهم آورند. از آنجائیکه قسمت عمده ای از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و همچنین بیکاران جویای کار از تخصصهای لازم بی بهره بوده و یا دارای مهارت کافی برای احراز شغل نیستند لذا برنامه‌ریزی برای تربیت نیروی انسانی متخصص فوق العاده مهم به نظر می‌رسد. آموزشهای تخصصی و فنی و حرفه‌ای علاوه بر آماده نمودن افراد جهت تصدی گری مشاغل خاص و تخصصی کردن اشتغال، افراد رادر تماس دائمی با بازار کار قرار داده و آن‌ها را جهت پیدا نمودن کار دلگرم و امیدوار می نماید.

9- اصلاح قوانین مرتبط با بازار کار: مطابق با فرضیه پنجم که به بررسی نقش عوامل سیاسی بر بیکاری می پردازد به مسئولین پیشنهاد می‌گردد قوانین و مقررات را به‌گونه‌ای مورد بازنگری قرار دهند که حداکثرکمک لازم را به رفع معضل بیکاری بنماید. بازنگری و اصلاح قوانین مربوط به بازار کار ازجمله قوانین کار و تامین اجتماعی به نحوی‌که تامین کننده منافع کار آفرینان و کارگران باشد می‌تواند رونقی دوباره در بازار کار بخش غیر رسمی و درنتیجه اشتغال استان ایجاد نماید.

انتهای پیام /