مقایسه نمایشگاه کتاب دهلی نو و نمایشگاه کتاب تهران

به گزارش خبرنگار اعزامی خبرگزاری تسنیم به نمایشگاه کتاب دهلی، در مواجهه با کشور هندوستان به عنوان یکی از بزرگترین مراجع جمعیتی جهان و با نگاهی به سوابق فرهنگی و ترقی خواهانه این کشور، شابد به نظر برسد که بالا بودن سرانه مطالعه در این کشور امری است طبیعی، ولی اندکی پرسه در نمایشگاه کتاب دهلی نو که این روزها در پایتخت هندوستان در حال برگزاری است نشان می‌دهد که تمامی اقشار هند و مردم این کشور پیوندی قدرتمند با کتاب و مطالعه برقرار کرده‌اند و این اتفاق فراتر از یک رویداد طبیعی و تاریخی و امری سیستماتیک و برنامه ریزی شده است.

البته باید گفت که با وجود اینکه تنها 4 روز از برپایی نمایشگاه کتاب دهلی نو در سال 2024 گذشته است، جمعیت بازدید کننده از این رویداد که شامل گروه‌های مردمی متفاوت است، نسبت به جمعیت آن چندان بالا نیست. در این رویداد فرهنگی بازدید در قالب گروه‌های دانش‌آموزی از سوی مدارس و نیز در قالب گروه‌های خانوادگی با محوریت کودکان و نوجوانان قابل اعتناست.

شباهت ها و تفاوت‌های نمایشگاه کتاب دهلی با نمایشگاه کتاب تهران، این سوال را به ذهن متبادر می کند که آیا الگوی فعلی نمایشگاه کتاب تهران در شهرها و کشورهای دیگری نیز در حال اجرایی شدن است و این اتفاق چه تجربه‌ای پیش روی برگزار کنندگان نمایشگاه کتاب تهران می‌گذارد؟

نمایشگاه دهلی نیز به مانند نمایشگاه کتاب تهران در یک بازه تقریباً 10 برگزار می‌شود که طی آن نمایشگاه بازدید عمومی داشته و جنبه فروشگاهی آن بر جنبه نمایشگاهی غلبه دارد.

حضور در نمایشگاه کتاب برای مردم هند به نظر می‌رسد مبدل به یک تفریح خانوادگی قابل توجه شده است و مخاطبان علاوه بر اینکه برای اطلاع از تازه‌های نشر مطلع و کتاب خریداری می‌کنند، اوقاتی شاد را نیز به تفریح در محوطه باز نمایشگاه اختصاص می‌دهند از جمله خرید مواد غذایی که در اینجا هم کسبی پررونق در نمایشگاه کتاب به شمار می‌رود.

با این همه و به تناسب جمعیت به نظر می‌رسد حضور در نمایشگاه کتاب تهران با اقبال مردمی بیشتری نسبت به دهلی نو برخوردار باشد. بازدید میلیونی مردم از نمایشگاه کتاب تهران به نسبت جمعیت تهران و بازدید از نمایشگاه کتاب دهلی نو به نسبت جمعیت 25 میلیون نفری دهلی قابل قباس نیست.

نمایشگاه کتاب دهلی در پراگاتی میدان دهلی برپا می‌شود؛ در فضایی بزرگ که اگرچه از نظر زیرساخت‌های نمایشگاهی همچون سالن های به هم پیوسته و بزرگ، نور، تهویه و تجهیزات سخت افزاری قابل توجه و جلوتر از مکان‌های برگزاری نمایشگاه کتاب در ایران است، اما از نظر زیرساخت‌های شبکه نمایشگاهی از نمایشگاه کتاب تهران عقب‌تر است، برای نمونه ناشران در نمایشگاه کتاب دهلی تفکیک نشده‌اند، یعنی ناشران کودک و نوجوان، بزرگسال، آموزشی و عمومی همه در کنار هم جای‌گذاری شده و امکان جست و جوی کتاب بر اساس موضوع و عنوان وجود ندارد و تنها می‌توان ناشر را جست‌وجو کرد.

با این همه خرید کتاب در این رویداد قابل توجه است و در کنار آن بازار برگزاری نشست‌های تخصصی نیز به مانند نمایشگاه کتاب تهران جالب توجه است.

نکته جالب توجه دیگر اینکه بخشی وسیع از ناشران شرکت کننده در نمایشگاه کتاب هند را ناشران انگلیسی زبان تشکیل می دهند و بخشی کوچکتر شامل ناشرانی است که به زبان هندی کتاب چاپ می‌کنند و البته استقبال هندی‌ها از ناشران انگلیسی زبان بیشتر است.

در رویداد سال جاری این نمایشگاه و در قالب بخش بین‌المللی، 16 کشور حضور دارند، کشورهای ایران، عربستان، ترکیه، روسیه، نپال، انگلستان، استرالیا، ایتالیا و.. از این جمله اند.

عربستان در سال جاری مهمان ویژه این نمایشگاه است و ترجیح داده است به جای عرضه کتاب، نمادهایی از فرهنگ خود از جمله صنایع دستی، لباس، تسبیح، ماکت‌های از آثار باستانی را به نمایش بگذارد و البته چند کتاب را نیز چاشنی آن کند. عربستانی‌ها هر روز در چند نوبت با موسیقی محلی توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کنند و در کنار آن بازار گرفتن عکس یادگاری با المان‌های غرفه نیز داغ است.

ترکیه اما حضور قابل توجه‌تری در این رویداد دارد، هم کتاب‌هایی متنوع از ناشران ترک را عرضه کرده است و هم ناشران و نویسندگان ترکیه در این رویداد حضوری پویا به هم رسانده‌اند. این اتفاق کما بیش در غرفه روسیه نیز قابل مشاهده است.

غرفه جمهوری اسلامی ایران اما تمرکز اصلی خود را بر عرضه آثار گذاشته است. 800 عنوان کتاب از ناشران مختلف در این غرفه عرضه شده که به طور عمده به زبان فارسی هستند و البته کتاب‌هایی به زبان اردو و انگلیسی نیز در میان آنها به چشم می‌خورد.

در میان کتاب های عرضه شده در غرفه ایران، کتاب های حوزه تاریخ، ادبیات، ادبیات کلاسیک، کودک و نوجوان و البته ادبیات پایداری توجه بازدید کنندگان را به خود جلب کرده است.

اما بدون اغراق بیشترین توجه به سمت کتاب‌های چاپ نفیس از اماکن تاریخی و جاذبه های دیدنی ایران است، پوستر زیبای طراحی شده از ایران که بر دیوار غرفه نصب شده است، نیز به عاملی برای ثبت عکس‌های یادگاری هندی‌ها شده است تا جایی که هندی‌های بازدید کننده نخست جذب زیبایی ظاهری غرفه ایران شده و بعد به سراغ کتاب های از شاعران کلاسیک ایران می روند، کتاب های چند زبانه ادبیات کلاسیک اینجا مشتریان پر و پا قرصی دارد.

هندی‌ها مردمانی پرحرف اما وفادار به اصول و فرهنگ‌های سنتی خود هستند، این وفاداری به سنت را هم می‌توان در پوشش آن‌ها مشاهده کرد و هم در فرهنگ، آداب غذاخوردن و حتی کتاب خواندن، اکثرا ایران را به واسطه زبان فارسی و از طریق داستان های شفاهی نقل شده از پدربزرگ ها و مادربزرگ های خود می شناسند، ایران را با شعرایی چون اقبال، امیرخسرو، حافظ و سعدی به یاد می آورند و نه با قیصر، ابتهاج یا شهریار،

از میان هندی‌ها، آنهایی که زبان فارسی را آموخته‌اند، تشنه برقراری ارتباط با نهادهای فرهنگی ایرانی هستند، کمبود کتاب و محتوایی از ادبیات معاصر ایران و نبود استاد ایرانی برای بازآموزی زبان فارسی از مشکلاتی است که آنها دارند.

فارسی آموزان هندی اغلب آشنایی اندکی با ادبیات معاصر فارسی در ایران دارند، کتاب های درسی آن ها نمونه‌های از کتاب های 50 سال پیش ایران را در خود جای داده اما از ادبیات امروز ایران خبری نیست.