مهم‌ترین اتفاقات قرن گذشته و ویژگی نوروز پارسی

ویژگی اختصاصی «نوروز پارسی»، تقارن آن با اعتدال بهاری و تحول در طبیعت است. دراین نگاه، تحول در طبیعت انگیزه ای برای تحول در جان هاست. نوروز در ایران زمین، اعتباری و قراردادی نیست؛ بلکه نو شدن سال با نو شدن طبیعت همراه است و امری واقعی و طبیعی است.

معرفت نوروزی در روایات آمده است که وقتی «بهار» می‌آید بسیار یاد «قیامت» کنید. همان‌گونه که پس از یک دوره فسردگی و سردی زمستان، درون زمین شکوفا شده و میوه گیاهان از دل زمین برمی آیند؛ در روز قیامت هم پس از دوره برزخی، بار دیگر انسان‌ها از دل زمین برمی آیند تا «محاسبه» شوند. براین اعتقاد، حلول بهار بهترین زمان برای محاسبه سالی است که گذشته و امید به سالی است که پیش‌رو داریم. همین محاسبه و ارزیابی زمینه تحول جان‌ها را فراهم می سازد.

گذر عمر  ما انسان‌ها وقتی در پایان سال به هم می‌رسیم، یک جمله را تکرار می‌کنیم که «چقدر زود گذشت، نفهمیدیم چگونه گذشت». این عبارت جمله ساده‌ای نیست، بلکه حکمتی است که بیانگر قدردانی از «زمان» و پاسداشت آن است. در آستانه ورود به قرن جدید هستیم. اگر این روزها از پیر صد ساله ای بپرسم که این صد سال چگونه گذشت، قطعا خواهد گفت مثل ابر و باد. در طول یک قرن انواع تلخی ها و شیرینی ها، رنج ها و لذت ها، فراز و فرودهایی را دیدیم و چشیدیم، اما هرچه بود گذشت. به قول قدیمی ها «لب تنور گذشت و شب سمور هم گذشت». زمان به سرعت می‌گذرد اما یک چیز باقی می‌ماند و آن اعمال و رفتار آدمیان است.

مهم ترین اتفاقات قرن در قرن گذشته اتفاقات زیادی در ایران و جهان روی داده است که قطعا مهم ترین و اثر گذار ترین پدیده آن، «انقلاب اسلامی ایران» است. همچنین دراین قرن، در «زمینه علمی» شاهد شتاب فوق‌العاده ای بودیم که برخی از آنها شگفت انگیز بوده است. شاید مهم‌ترین واقعه علمی قرن، پدیدآیی و تحول شگفت انگیز «علوم شناختی» بوده است که گستره وسیعی از علوم را در بر می‌گیرد. در این جبهه علمی، علوم زیادی دست به دست هم داده و چشم‌انداز جدیدی را فراروی بشر به وجود آورده‌اند؛ علومی چون روانشناسی شناختی، فلسفه ذهن، هوش مصنوعی، نقشه مغزی، فیزیولوژی و اعصاب و همانند آن. به همین دلیل طبقه بندی کلاسیک و قدیمی علوم، رنگ باخته و علوم بین رشته ای پدید آمده اند.

خوشبختانه ایران اسلامی به ویژه در سه دهه اخیر با شتاب علم و فناوری همراه شده و قله‌های علمی زیادی را فتح کرده است. کشورمان در علوم و فناوری های «های تک» دست بالا را داشته و دانشمندان جوان زیادی کاروان علم را به پیش می‌برند. پیشرفت هایی در زمینه های فنی، صنایع نظامی، پزشکی، نانو، هسته‌ای، سلول‌های بنیادی و علوم شناختی از آن جمله اند. با آنچه گذشت، قطعا در قرن آینده شتاب کشورمان در پیشرفت‌های علمی بسیار شگفت انگیز خواهد بود. این پیشرفت به دلیل «خودباوری ملی»، نگاه جدی به «تمدن نوین اسلامی» و کسب استقلال واقعی در سایه انقلاب اسلامی پدید آمده و خواهد آمد.

* روانشناس و دانشیار دانشگاه تهران