موسیقی نواحی روی نت سکوت / بی‌خبری از برگزاری اصیل‌ترین جشنواره موسیقی ایرانی

سمیه تاج‌الدین: جشنواره موسیقی نواحی ایران، به‌عنوان فرهنگی‌ترین نماد موسیقی کشور در عرصه‌ی اجرا و تولید آثار فاخر و ارزشمند موسیقی اقوام ایران و با بهره‌گیری از استادان این حوزه و نیز پژوهشگران برجسته‌ی موسیقی‌شناسی و قوم موسیقی‌شناسی فعالیت دارد. این جشنواره سعی دارد تا علاوه بر اینکه کرامت هنر موسیقی اقوام و استادان برجسته‌ی این حوزه را مورد توجه قرار می‌دهد، ظرفیت‌های موسیقی نواحی ایران در سطح فرهنگی را نیز معرفی نماید. بنابراین فرصتی برای شکوفایی و پرورش استعدادهای موسیقی نواحی کشور فراهم می‌آورد تا با سایر موسیقی‌های قومی در سطح بین‌المللی ارتباط یابد و زمینه‌ای برای اشاعه‌ی تفکر همزیستی فرهنگی را فراهم کند.

جشنواره موسیقی نواحی ایران با تکیه بر سرمایه‌های فرهنگی موسیقی اقوام ایرانی و با استفاده از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه‌ی قوم‌موسیقی‌شناسی و نیز مشارکت حداکثری مردم در پاسداشت هنرمندان فرهیخته‌ی موسیقی نواحی، سعی در حفظ و نگهداری این هنر ویژه و منحصر به فرد در سطح ملی و بین‌المللی دارد.

جشنواره موسیقی نواحی ایران تا به امروز پانزده دوره را پشت سر گذاشته است که پانزدهمین دوره‌ی آن از 20 تا 25 آبان ماه سال گذشته در شهر کرمان برگزار شد. از آنجایی که هر ساله تاریخ برگزاری آن متفاوت است و بر اساس مناسبت‌های مذهبی و... زمان آن اعلام می‌شود؛ اما هنوز در خصوص برگزاری این جشنواره اطلاع رسانی نشده و هیچ اطلاعاتی از سوی دبیرخانه جشنواره و یا روابط عمومی جشنواره اعلام نشده است. شاید بعضی بر این باور باشند که حداقل چندماهی تا برگزاری وقت هست و می توان منتظر ماند تا برنامه های جشنواره اعلام شود، اما این باور درستی نیست، یک جشنواره محصول استمرار حیات دبیرخانه و برنامه ریزی مداوم و برگزاری معنادار جلسات با بزرگان و صاحب نظران آن جشنواره است. اینکه جشنواره به یک ویترین تبدیل شود و همه کارها به آخرین ماه ها و گاه روزها موکل شود، امر پسندیده ای نیست؛ چه آن که ممکن است یک جریان هنری را از کارکرد محوری خود خالی کند.

مسئله این است که همه دولت ها و مسئولان فرهنگی کشور در رسانه ها و تریبون ها از حمایت هنر اصیل و هنر ایرانی و می گویند ولی در لحظه عمل و در جایگاه اجرا پشت کارهای فرهنگی اصیل و ایرانی خالی است. موسیقی نواحی یکی از آخرین بازمانده های تاریخی قومی ماست که از هزاره ها باقی مانده و به دست ما رسیده است و نیاز مبرم به کار کارشناسی و توجه ویژه دارد. برگزاری چنین جشنواره ای کاری است که باید در سطح کلان فرهنگی به آن نگریست و برنامه ریزی کرد. هر یک از استادان موسیقی نواحی ایران، زنان و مردان بدون تکرار هستند که با مرگشان آن هنر ناب تاریخی می تواند از بین رفته و نابود شود، به این دلیل این هنر و این جشنواره از اهمیت بالایی برخوردار است و اگر سهل انگارانه با آن برخورد شود عواقب سختی در پی خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

موسیقی نواحی ایران دچار دگرگونی شده / کاش در سال‌های پیش جشنواره منطقه‌ای شده بود / مردم را داور نهایی آثار کنیم

حمایت که نمی‌کنند هیچ، با تعیین مالیات مجازات هم می‌کنند

توهین صداوسیما به استاد موسیقی

اینکه برخی از کارشناسان حوزه‌ی موسیقی معتقدند که «هیچ نهاد فرهنگی، برنامه‌ای برای ارتقاء موسیقی ندارد. حتی برای اینکه جشنواره‌ی موسیقی نواحی را به صورت منطقه‌ای برگزار کنیم گفتگو کردیم و قرار شد که امسال موسیقی نواحی در 5 منطقه برگزار شود؛ اما تاکنون هیچ حرکتی ندیدیم؛ شاید هم دارند کارهایی انجام می‌دهند؛ اما ما مطلع نیستیم. در حالی که این جشنواره این قابلیت را دارد که هر دو ماه در استانی برگزار شود.» به گمان یک سهل انگاری و اشتباه بزرگ برای تاریخ موسیقی ایران است.

اینکه در خصوص برگزاری جشنواره هنوز از بزرگان موسیقی مشورت گرفته نشده تا براساس آن برنامه ریزی صورت بگیرد نکته ای است که باید ستاد برگزاری جشنواره موسیقی نواحی پاسخگوی آن باشند. اینکه هنوز مشخص نیست هیئت داوران و انتخاب چه کسانی هستند و قرار است در کدام استان‌ها چه داورانی باشند؛ جای پرسش دارد. برخی از کارشناسانی که از سرآمدان این حوزه هستند و همیشه در جشنواره حضور داشته اند از چند و چون برگزاری اطلاعی ندارند جای تعجب دارد. بعضی از این کارشناسان به ما گفته اند که «هنوز با ما صحبتی نشده و هیچ خبری نیست. فقط می دانیم ممکن است که جشنواره منطقه‌ای برگزار شود. ولی آن هم هنوز مشخص نیست.»

با توجه به برخی نظرات قرار است که جشنواره بر اساس تقسیمات وزارت کشور منطقه‌بندی شود؛ در حالی که کارشناسان معتقدند وزارت کشور جغرافیای استراتژیک را در نظر می‌گیرد؛ در حالی که باید با نگاه هنری به این مسئله نگریست؛ چرا که تقسیمات هنری و سیاسی با هم متفاوت است.

این مسئله در حالی است که سال گذشته و پس از پایان جشنواره (دهم آذرماه) محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر از برگزاری متفاوت جشنواره داده و گفته بود: جشنواره موسیقی نواحی به‌صورت منطقه‌ای و در نواحی مختلف به‌صورت هم‌زمان برگزار خواهد شد. در 6 ناحیه کشور پیش‌بینی شده است که جشنواره را برگزار کنیم که یکی از این نواحی گرگان است. دبیرخانه دائمی دیگر به‌مفهوم قبلی نخواهیم داشت؛ بلکه در هر منطقه دبیرخانه ناحیه‌ای تشکیل می‌شود و مدیریت اصلی در اختیار معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.

اسماعیلی در پاسخ به پرسش خبرگزاری تسنیم بعدی که تکلیف دبیرخانه دائمی جشنواره موسیقی نواحی که معاونت هنری وزارت ارشاد آن را به کرمان داده است، چه می‌شود؟ گفته بود؛ «دبیرخانه دائمی دیگر به‌مفهوم قبلی نخواهیم داشت؛ بلکه در هر منطقه دبیرخانه ناحیه‌ای تشکیل می‌شود و مدیریت اصلی در اختیار معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.» اما علیرغم نظر مساعده وزیر هنوز خبری از جشنواره نیست.

برخی پژوهشگران از ترویج موسیقی پاپ در سطح گسترده و بی توجهی به اصیل ترین موسیقی ایرانی - موسیقی نواحی - ناراضی هستند. پیش از تکمیل این گزارش با دبیرخانه جشنواره تماس گرفتیم و جوابی داده نشد، اما امیدواریم به بهانه این گزارش دبیرخانه جشنواره هم جوابی به ما داده و برنامه های خود برای برگزاری درست و با شکوه جشنواره اعلام کند.

آنچه که در این میان اهمیت دارد این است که به منظور ارتقاء سطح موسیقی نواحی و آیینی هر کسی باید در جای خود قرار گیرد تا از لطمه خوردن به این حوزه جلوگیری شود. بنابراین کسانی باید انتخاب شوند که نگاه عمیق و دقیقی به فرهنگ و هنر دارند و دغدغه‌شان فرهنگ و اعتلای موسیقی به خصوص موسیقی نواحی است. شاید هنوز زود است که در این خصوص موضع گیری شود؛ اما امید است که با کارشناسی‌های دقیق و و تصمیمات به جا جشنواره‌ای در شأن هنر و موسیقی این مرز و بوم برگزار شود. همه نکته گفته شده را کنار این مطلب بگذارید که چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی یکی از بزرگان موسیقی مقامی و موسیقی او به سخره گرفته شده بود، حالا با همه این موارد وظیفه سنگین چنین جشنواره ای معلوم می شود.

57249