نسل جوان جنبش ضد استعماری جنوب را به خوبی نمی‌شناسند / صدای قیام رئیسعلی را در «آواز تیتروها» بشنوید

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اگرچه زندگی افتخارآمیز این مرد مبارز و جوان در اثر تلاش و هنر زنده یاد همایون شهنواز در مجموعه تلویزیونی «دلیران تنگستان» به خوبی به تصویر کشیده شده است، اما به نظر می‌رسد نسل جوان کشور به اندازه ای که باید با شخصیت و تلاش رئیسعلی و دیگر سرداران راه استقلال ایران آشنا نیستند.

حرکت و قیام استقلال طلبانه رئیسعلی را باید در استمرار تلاش چندقرنه مردم ایران بخصوص ساکنان مناطق جنوبی کشور در حفظ استقلال ایران و حفظ پیوستگی فرهنگی و سرزمینی با سرزمین اصلی جست و جو کرد. قیام رئیسعلی در برابر استعمارگران انگلیس همچون مخالفت مردم ایران با توسعه طلبی‌های استعمارگرانه پرتغال در قرن هفدهم، رنگ و بوی ملی و مردمی داشت اما این بار برخلاف پیروزی مردم ایران بر استعمارگران پرتغالی و فتح دوباره جزیره هرمز و بندر گمبرون (عباس) که به مدد قدرت و عزم دولت مرکزی برای حفظ تمامیت ارضی کشور صورت گرفت، در دورانی که رئیسعلی در برابر انگلیسی‌ها می‌جنگید، دولت مرکزی ایران در اوج ضعف خود بود و نمی‌توانست به نقض بی طرفی خود در جنگ جهانی اول و لشکرکشی انگلیسی‌ها به جنوب کشور و اشغال بندر راهبردی و مهم بوشهر اعتراض کند.

قیامی در استمرار انقلاب مشروطه

حرکت رئیسعلی و ایستادگی او در برابر اشغالگری استعمارگران را باید بخشی از بیداری تاریخی ایران در برابر استبداد و استعمار در اواخر قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم دانست. چنانکه می‌دانیم رئیسعلی بخش مهمی‌از مقاومت مردم در برابر استبداد محمدعلی شاهی و دفاع از انقلاب مشروطه در جنوب کشور بود. او به تبعیت از سید مرتضی مجتهد اَهرَمی روحانی برجسته منطقه که از شاگردان آخوند خراسانی بود، نیروهای طرفدار محمدعلی شاه را از بوشهر بیرون راند. انگلیسی‌ها به بهانه دفاع از خارجی‌های مقیم بوشهر سعی کردند در امور داخلی ایران دخالت کنند که با فتوای علمای منطقه، ائتلافی از نیروهای ملی منطقه به رهبری چهره‌هایی چون رئیسعلی دلواری و شیخ حسین چاه‌کوتاهی، معروف به «سالار اسلام» دربرابر آنان ایستادگی کردند.

انگلیسی‌ها چندی بعد به دنبال شروع جنگ جهانی اول، توسعه طلبی استعماری خود را با تشکیل پلیس جنوب گسترش دادند و این بار هم با مقاومت مردم جنوب ایران بخصوص سردارانی چون شهید رئیسعلی دلواری رو به رو شدند. این حرکت هم از سوی عموم مردم و هم از سوی علمای دینی و هم از سوی روشنفکران وطن دوستی چون غضنفرالسلطنه برازجانی که حاضر نبودند زندگی زیر بیرق استعمار را یپذیرند، پشتیبانی می‌شد و با وجود اینکه به شکست ظاهری و شهادت نیروهای فعال در آن انجامید، باعث شد پای انگلیس متجاوز از مناطق زیادی از جنوب ایران قطع شود، اگرچه آنان شوربختانه جزیره ایرانی بحرین را در اشغال خود نگاه داشتند و بعدها با خیانت پهلوی‌ها این جزیره به صورت کامل از ایران جدا شد.

کتابی خواندنی درباره قیام بوشهر

چنانکه گفتیم نسل جوان و نوجوان به آشنایی بیشتر با این حرکت‌ها قیام‌های وطن دوستانه و ضد استعماری نیاز دارد تا هویت ملی و تاریخی خود را به خوبی بازیابد. اگرچه در این زمینه شاهد کم کاری در نهادهای فرهنگی هستیم، کارهای ارزشمندی هم که در این حوزه انجام شده است، به خوبی بازتاب نیافته است. یکی از آثار قابل توجهی که در زمینه مقاومت ضد استعماری مردم جنوب نوشته و منتشر شده است اما متأسفانه چندان دیده نشده است، رمان نوجوان «آواز تیتروها» نوشته ایرج صغیری است که سوره مهر آن را منتشر کرده است. ایرج صغیری از چهره‌های پیشکسوت و نام‌های ماندگار ادبیات و هنرهای نمایشی کشور و از شاگردان دکتر علی شریعتی در دانشگاه فردوسی مشهد است.

او با تسلط بر تاریخ، فرهنگ و زبان مردم منطقه، توانسته است رمانی پر حادثه و خواندنی درباره رویدادهای قیام ملی در برابر استعمار و نیروهای وابسته به آن بنویسد. کتاب، هم ضرباهنگ تند و تعلیق مورد نیاز یک رمان نوجوان را دارد و هم برپایه حوادث واقعی تاریخی نگاشته شده و به مخاطبان، اطلاعات مهمی‌درباره دوره تاریخی اوایل قرن بیستم می‌دهد و شایسته است برای تبلیغ و بازخوانی شایسته این اثر اقدام کرد.