نشست تخصصی شورای عالی قرآن فردا آغاز میشود
هجدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن با موضوع «اثرگذاری تلاوت بر مخاطب» از فردا آغاز و به مدت سه‌روز برگزار میشود.
به گزارش خبرنگار دین خبرگزاری تسنیم، شورای عالی قرآن کریم هجدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن را با موضوع «اثرگذاری تلاوت بر مخاطب» از فردا 6 دی‌ماه 1402 به مدت 3 روز برگزار میکند.
بنا بر این گزارش در این نشست‌ها که از سال 1382 آغاز شده، موضوعات مختلف مرتبط با هنر تلاوت و نغمه‌های دینی و قرآنی، با رویکرد علمی، تحلیلی و کاربردی در دستور کار قرار گرفته است و موضوع امسال نیز برگرفته از بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان قرآن کریم در نخستین روز ماه مبارک رمضان گذشته در سوم فروردین‌ماه 1402 است.
فراخوان نشست تخصصی قاریان و حافظ قرآن منتشر شدآیتالله العظمی خامنه‌ای در بخشی‌هایی از سخنان خود در محفل قرآنی مذکور که هرساله با حضور ایشان و برترین اساتید و قاریان کشور در نخستین روز ماه مبارک رمضان برگزار میشود، درباره این موضوع سخن گفته‌اند که در ادامه می‌آید:
یک جمله عرض بکنم برای اینکه قدر قاری و تلاوتگر برای همه‌ی ماها و برای خودشان هم روشن بشود، قاری و تلاوت‌کننده‌ی قرآن، رساننده‌ی پیام خدای متعال به مستمعین است. یعنی شما که اینجا می‌نشینید تلاوت میکنید، دارید رسالتی انجام میدهید، دارید پیام‌آوری‌ای انجام میدهید، و پیام خدا را به دلهای ما میرسانید؛ این خیلی مقام والا و برجسته‌ای است، این افتخار بسیار بزرگی است. برای اینکه این پیام را خوب منتقل کنید، ابزارهایی لازم است که یکی‌اش صدای خوب است، یکی‌اش شگردهای اثرگذاری است، مثل لحن و بعضی از خصوصیات دیگری که حالا بعضی را بعداً یک اشاره‌ی مختصری میکنم. و من میبینم بعضی از قراء عزیزِ ما، که من از رادیوی تلاوت صدایشان را می‌شنوم، با این نکات کاملاً آشنایند و آنها را به کار میبرند، از آنها استفاده میکنند و اثرگذاری تلاوتشان چند برابر میشود.
تلاوت باید برای اثرگذاری بر مخاطب باشد که البته این شگردهایی دارد که من بعضی از آنها را بعداً عرض میکنم؛ البته اغلب شماها هم آشنا هستید؛ «اثرگذاری بر مخاطب»؛ یعنی شما تلاوت را که شروع میکنید، نیتتان باید این باشد که این تلاوتِ شما در مخاطبِ شما اثر بگذارد. ما دو جور تلاوت داریم: یک جور آن تلاوتی که هدفش اثرگذاری است، یک جور آن تلاوتی که هدفش آوازخوانی است. تعجب میکنید؟ تعجب نکنید. حالا شماها الحمدلله چون خودتان همه خوب و پاک و دارای نیت صادق هستید، ممکن است برایتان تعجب‌آور باشد؛ اما نه، کسی که با این قراء بیرونی خارج از کشور ما؛ اسم کشور را نمی‌آورم آشنا باشد، میبیند؛ بعضی‌هایشان هستند که وقتی تلاوت میکنند، گویی اصلاً غرضشان این است که لحنها و شیوه‌ها را مدام به رخ مستمع بکشند! مستمع هم حرفه‌ای است، یک عده مستمع حرفه‌ای دارند؛ این هیاهوها که می‌شنوید های‌وهوی، فریاد میزنند، آدم هم نمیفهمد چه میگویند! اینها همان حرفه‌ای‌هایند؛ غالباً اینها دنبال این [هستند]. در اجتماعات عمومی که می‌بینید مردم فریاد میکشند، «الله» میگویند، گاهی گریه میکنند، آن تأثیرگذاری است؛ اما در این مجالس خاصی که پیدا است مثلاً بیست نفر، پنجاه نفر یا صد نفر هستند که دُوروبَر قاری را گرفته‌اند، سر و صدا میکنند، هیاهو میکنند، اینها از آن موسیقی زیبا و فعالی که او به کار برده لذت میبرند؛ شاید اصلاً توجه به معانی هم نداشته باشند. خود آن قاری هم همین جور است.
من یک مثال بزنم. البته دلم نمیخواهد اسم بیاورم؛ یک قاری خیلی خوش‌خوان و خوش‌صدایی، مثلاً فرض کنید محمد عمران حالا اسم آوردیم خیلی خوش‌صدا است، در موسیقی هم مسلط است؛ شنیدم که میگفتند مسلط‌ترین آدم در موسیقی‌های عربی است. او قرآن میخواند؛ سوره ی یوسف [را چنین خوانده:] «بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیمِ * الر» بعد «تِلکَ آیاتُ الکِتابِ المُبین». چند آیه که میخواند، برمیگردد [دوباره میخواند:] «بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیمِ * الر»؛ دنباله‌اش را نمیخواند. بعد دوباره «بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیمِ * الر». من شمردم در این چند دقیقه ی اول شاید حدود هشت نُه مرتبه گفت: بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیمِ * الر؛ خب چرا؟ تکرار آیات خیلی خوب است. وَ مَن اَحسَنُ قَولاً مِمَن دَعا اِلَی الله؛ این را مثلاً فرض کنید قاری میخواند، [تکرارش هم] خیلی خوب [است]؛ همین آیات اولی که آقای فردی خواند. من منتظر بودم ایشان آن دو سه آیه‌ی اول را تکرار کند. اینها تکرارکردنی است؛ تکرار اینها یک جاهایی خیلی خوب است و واجب و لازم است، یعنی تکرارش همین طور تأثیرگذار است؛ اما [تکرار] «بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیمِ * الر» چه فایده‌ای دارد؟ چه تأثیری در مخاطب دارد؟ جز اینکه [نشان بدهد] شیوه‌های مختلف خواندن را شیوه‌های موسیقایی را او دارد عمل میکند؛ آنها هم گوش میکنند. این خواندن، این تلاوت، تلاوت مطلوب نیست؛ تلاوت باید برای اثرگذاری باشد. البته اثرگذاری در درجه ی اول به خود آن خواننده مربوط میشود. آن خواننده اگر چنانچه خودش از تلاوتش متأثر باشد که انسان میبیند بعضی از خواننده‌های مصری حقیقتاً خودشان از آن تلاوتشان متأثرند اثرش طبعاً زیادتر است؛ شگردهایی هم دارد که من حالا بعضی را عرض میکنم. [البته] غرضی دارم؛ نه اینکه بخواهم آن شگرد را به شما یاد بدهم؛ شما خودتان بهتر از من بلدید؛ مقصودی دارم از این کار.
یکی از شگردها استفاده ی از اختلاف قرائت است. اختلاف قرائت را بعضی‌ها [فقط] برای خودنمایی میخوانند، یعنی واقعاً هیچ فایده‌ای ندارد؛ قرائتهای شاذ و ضعیف، قرائتهای مهجور. گاهی اوقات یک آیه را مثلاً فرض کنید که در پنج شش قرائت به شکل مختلف تکرار میکنند، هیچ فایده‌ای هم ندارد. این‌جور اختلاف قرائت خواندن خیلی مطلوب نیست، بنده هیچ توصیه نمیکنم؛ با اینکه بعضی از اختلاف قرائتها خیلی خوب است، که حالا من نمونه‌هایی‌اش را عرض میکنم. بعضی از اختلاف قرائتها خیلی خوب است، اما یک جاهایی هست که اختلاف قرائت که موجب تکرار میشود هیچ فایده‌ای برای اثرگذاری ندارد؛ هیچ؛ گاهی اوقات حتی یک مقداری ذهن را دور هم میکند، متوجه یک چیزهای دیگر میکند؛ اما یک جاهایی خیلی خوب است.
علاقه‌مندان به مطالعه تفصیلی فرمایشات رهبر معظم انقلاب در خصوص «تأثیرگذاری تلاوت بر مخاطب» می‌توانند از این لینک استفاده کنند.
اما در هجدهمین دوره نشست‌های تخصصی شورای عالی قرآن عده‌ای از اساتید و چهره‌های قرانی به ارائه مقاله و سخنرانی خواهند پرداخت که در 2 پوستر زیر اسامی آنها را مشاهده میکنید.
