نگاهی بر شکست‌های کارنامه کمال تبریزی
وقتی نام کمال تبریزی به میان می‌آید ناخواسته ذهنمان می‌رود سراغ آثار درخشانی مثل «شیدا»، «لیلی با من است»، «دوران سرکشی»، «فرش باد»، «گاهی به آسمان نگاه کن» و «مارمولک»؛ کارگردانی که خاطرات مهمی برجا گذاشته و سهم قابل توجهی در سینمای کمدی ایران دارد. با این‌حال اکثر آثارش بعد از «مارمولک»، فیلم‌ها و سریال‌های قابل توجهی نبودند. شاید اگر «سرزمین کهن» به مشکل برنمی‌خورد، شمار شکست‌های...
از میان آثار کمال تبریزی هنوز سریال «سرزمین کهن» با نام جدید «سرزمین مادری» روی آنتن نرفته و «خیابان‌های آرام» هم رنگ اکران به خود نگرفته است.
از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید | سال تولید: 1387
کمال تبریزی این فیلم را سال 1387 با عنوان «پاداش» ساخت اما سال‌ها توقیف بود و نهایتا سال 1394 با نام «از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید» اکران شد. فروش خوبی نداشت و با 380میلیون فروش در رتبه سی‌ام جدول اکران سال 94 قرار گرفت. تبریزی در این فیلم قصد داشت با شوخی و کنایه برخی مسائل سیاسی را نقد کند. شخصیت اصلی فیلم یکی از مدیران ارشد کشور بود که مکه می‌رفت. او آدمی ریاکاری بود و اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای برایش رخ می‌داد که برخی مرتبط با اعمال حج بود و برخی مربوط می‌شد به زمانی که در هتل اقامت داشت. «از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید» تلاشی نافرجام برای طرح یک انتقاد به برخی مسئولان بود اما از ظرافت‌های سایر آثار تبریزی در آن خبری نبود. تبریزی در مصاحبه‌هایش گفت تیغ تیز ممیزی اجازه نداده منظورش به‌درستی منتقل شود. در هر صورت فیلم موفقیتی نداشت.
دونده زمین | سال تولید: 1389
«دونده زمین» سال 1389 تولید شد اما تا اردیبهشت 1395 فرصت اکران به‌دست نیاورد. فیلم در گروه سینمایی هنر و تجربه روی پرده رفت و آمار رسمی فروش آن اعلام نشد. از آنجایی که «دونده زمین «سال‌ها توقیف بود، ذهن‌ها به این سمت‌وسو می‌رفت که شاید تبریزی یک اثر جسورانه ساخته. فیلم اما فارغ از کنایه‌های مستقیمش به تنبلی مردم ایران‌زمین، اثری خسته‌کننده است. بخش اعظم آن به تلاش خانم معلم در روستایی می‌گذرد که می‌خواهد مردم را از رخوت در بیاورد. آنها حتی نای تکان خوردن ندارند و خوردنی و نوشیدنی هم به شکل آماده به دستشان می‌رسد. «دونده زمین» قصد دارد تنبلی مردم و سوءاستفاده برخی اصحاب قدرت را نقد کند اما در این راه گرفتار مبالغه می‌شود.
سریال ابله | سال تولید: 1393
اولین تجربه سریال‌سازی کمال تبریزی در شبکه نمایش خانگی «ابله» بود که با شکست روبه‌رو شد. ابتدا مخاطبان زیادی با آن روبه‌رو شدند اما هرچه جلو رفت با ریزش مخاطب مواجه شد. همین‌قدر یادآوری کافی است که ابتدا قرار بود «ابله» در سه فصل 13قسمتی تولید شود اما عدم موفقیت آن باعث شد سازندگان از ادامه ساخت منصرف شوند. خیلی‌ها منتظر بودند ببینند با گریم‌های سنگین و متفاوت محسن تنابنده در نقش پیرزن چه اتفاقی رخ خواهد داد اما با وجود پتانسیل فراوان، سریال به جایی نرسید. دلیل اصلی به عدم جذابیت ماجراهای سریال برمی‌گشت. او شخصیت‌هایی کارتونی خلق کرده بود اما بستر مناسبی برای پیش رفتن این شخصیت‌ها طراحی نشده بود.
طعم شیرین خیال | سال تولید: 1394
شانزدهمین فیلم سینمایی کمال تبریزی، اثری سفارشی بود درباره لزوم حفظ و نگهداری از محیط زیست. این فیلم سال 1394، 570 میلیون تومان فروخت و در رتبه بیست‌وسوم جدول فروش قرار گرفت. در این سال 17فیلم بالای یک میلیارد تومان فروش داشتند. مهمترین مشکل این فیلم عدم جذابیت داستان بود. «طعم شیرین خیال» کاملا رنگ سفارشی بودن به خود گرفته بود و هیچ خبری از درام در آن نبود. دیالوگ‌های گل‌درشت، بازی‌های اغراق‌شده و نهایتا شعاری بودن سرتاسر فیلم، جایی برای ارتباط گرفتن مخاطب باقی نمی‌گذاشت. البته کمال تبریزی معتقد بود این فیلم مشمول ممیزی شده و دیالوگ‌ها تغییر کرده است.
امکان مینا | سال تولید: 1394
«امکان مینا» به ماجرای گروهک منافقین ورود کرده و برای این منظور قصه زندگی یک زن و شوهر را دستمایه قرار داه بود. این فیلم سال 95 روی پرده رفت و فقط 423میلیون تومان فروش کرد. نهایتا در رتبه چهل‌وسوم جدول فروش سال قرار گرفت و گیشه آن با فیلم اول یعنی» فروشنده» بیش از 15میلیارد تومان فاصله داشت. «امکان مینا» در جشنواره فیلم فجر با واکنش منفی غالب منتقدان و مخاطبان مواجه شد و این نارضایتی در اکران عمومی هم ادامه داشت. فیلم بر بستری عاشقانه - تاریخی روایت می‌شد، اما یک مرتبه رنگ جاسوسی می‌گرفت و به‌شکلی حماسی به پایان می‌رسید. کمال تبریزی در این فیلم نه تنها توان جلب رضایت انبوه مخاطب را نداشت که منتقدان را هم نتوانست راضی نگه دارد.
مارموز| سال تولید: 1396
«مارموز» تمی سیاسی - اجتماعی دارد. فیلم درباره شخصی به نام قدرت‌الهه صمدی است که نمی‌توانست کاستی‌ها را تحمل کند و دست به اقدام می‌زند و در این راه تندروی می‌کند. فیلم در سال 1397 به طور کلی 6 میلیارد تومان فروش داشت. ایراد مهم «مارموز» این است که سلاحش را به سمت همه می‌گیرد و در این «آشفته‌بازار» موضع خود را مشخص نمی‌کند. در این فیلم هم چپ مورد انتقاد قرار می‌گیرد و هم راست، هم هم سیاسیون خارج‌نشین، هم سیاسیون داخلی و.... فیلم به‌عنوان یک اثر سینمایی هم ایرادهای اساسی دارد. ریتم «مارموز» از میانه کند می‌شود به دلیل نداشتن قصه پرملات و شوخی‌های همراهی‌برانگیز، مخاطب را خسته می‌کند. تاکید کارگردان بر رفتارهای غلوآمیز شخصیت قدرت، شعارزدگی، افتادن به دام شوخی‌های سخیف و... از جمله مواردی است که باعث ضعف «مارموز» شده.
ما همه باهم هستیم | سال تولید: 1397
کمال تبریزی در حالی پرستاره‌ترین فیلم را روانه اکران کرد که روی کاغذ شانس رکوردشکنی داشت. این اتفاق اما در عمل رخ نداد و فیلم در نهایت کمی بیش از 10میلیارد تومان فروخت. این اتفاق شاهد مثال خوبی است که یک فیلم به‌رغم داشتن ستاره موفق نیست و مهم‌تر از بازیگران بی‌شمار، قصه خوب و پرداخت مناسب است. لیلا حاتمی، مهران مدیری، جواد عزتی، ویشکا آسایش، پژمان جمشیدی، مهران غفوریان، محمدرضا گلزار، مانی حقیقی و... از جمله بازیگران مهم این فیلم بودند که حضورشان حتی یک ذره هم به نفع فروش آن نشد.
«دست‌انداز» به کارگردانی کمال تبریزی و تهیه‌کنندگی محمد آفریده، براساس فیلمنامه فرزاد فخری‌زاده ساخته شده و هدی زین‌العابدین، رضا کیانیان، حبیب رضایی، رویا نونهالی، همایون ارشادی و امید نعمتی در آن بازی دارند.