نگاهی به سریال‌های انقلابی تلویزیون همراه با یک یادآوری

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، 22 بهمن هر سال در کنار وجوه مختلف سیاسی و اجتماعی که دارد، از جنبه دیگری نیز در ذهن خیلی از ما جا خوش کرده است، جریانی که تلویزیون در آن نقش مؤثری دارد و باعث شده تا خیلی‌ها با شنیدن اسم مجموعه‌های مختلفی که در این رسانه ساخته شده است، به یاد آن روز‌ها بیفتند. سریال‌هایی که بعد از انقلاب بخش زیادی از تولیدات سیما را به خود اختصاص داده‌اند، پای ثابت این ماجرا هستند، جریانی که باعث شده تا به شکل خاطره‌انگیزی برایمان یادآور آن مقطع باشد. البته این جریان همچنان ادامه دارد و به دلیل ابعاد گسترده این ماجرای سرنوشت‌ساز تاریخی همچنان گروه‌های مختلفی مشغول پرداختن به آن هستند. با نگاهی به اسامی این مجموعه‌ها که از اواخر دهه 1350 ساخت آن‌ها شروع شد، با تصاویر و اتفاقات جالبی روبه رو می‌شوید، فضایی که مرور آن در این روز‌ها خالی از لطف نیست.

سریال «معمای شاه» که محمدرضا ورزی به تلویزیون آورد. محمدحسین لطیفی با طنزی به نام «فرار بزرگ» به استقبال دهه فجر رفت. بعدها «انقلاب زیبا» به کارگردانی بهرنگ توفیقی ساخته شد. سریال نوستالژی‌ای که شبکه سه برای اولین بار روی آنتن رفت به «میعاد در سپیده دم» برمی‌گردد. سریالی که مجید مظفری نقش اصلی آن را ایفا کرد.

رضا کیانیان «یک مشت پر عقاب» را بازی کرد که یکی از کارهای پرمخاطب در حوزه کارهای دهه فجری به شمار می‌رود. سریال «رعنا» را داود میرباقری در سال‌های 68 و 69 ساخت. جواد افشار «کیمیا» را در 100 قسمت روایت کرد. «تا صبح» نوستالژی دیگری است که محمدعلی باشه‌آهنگر و مجید جوانمرد برای تلویزیون ساختند و محمد کاسبی، عسل بدیعی و امین زندگانی جزو بازیگران این سریال‌اند.

اما سال‌ها از این تولیدات می‌گذرد و تلویزیون در ایام دهه فجر همین سریال‌ها را به عنوان نوستالژی‌های خود روی آنتن می‌برد. چندی پیش رهبر معظم انقلاب در دیدار با خانواده‌های شهدای حادثه تروریستی شاهچراغ ضمن توصیه به دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌ای برای ساخت آثار هنری در این زمینه‌ها، فرمودند: «ما در مسائل مربوط به حوادث و تاریخ انقلاب اسلامی و جنایت‌های دشمنان از نظر کار رسانه‌ای و تبلیغی، کوتاهی داریم به‌گونه‌ای که نسل جوان ما اطلاعات زیادی از حوادث گذشته از جمله جنایات منافقین ندارد.»

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: «تبیین این واقعیت‌ها جزو وظایف فعالان بخش‌های هنری، تبلیغی و نگارشی و همه دستگاه‌های فرهنگی است.»

محسن برمهانی به عنوان معاون سیما درباره فرمایشات رهبر انقلاب و گلایه ایشان به دستگاه‌های فرهنگی و رسانه‌ای برای کم‌کاری و کوتاهی در ساختِ آثار هنری مناسب و مؤثر که بتواند نسل جوان را نسبت به چهره پلید منافقین و جنایات ایشان آگاه کند، به این نکته اشاره کرد که کم‌کاری اتفاق افتاده اما در دوره تحولی سازمان صداوسیما، 12 بخش و میز تخصصی برای این موضوع درنظر گرفته شده است که یکی از آنها تاریخ معاصر انقلاب اسلامی است.

سؤالی که این روزها همچون شائبه‌ای توسط جریان تحریف، به جانِ جوانان این مرز و بوم انداخته‌اند این عبارت است: "چرا انقلاب کردیم؟" کارشناسان و پژوهشگران مختلفی به این سؤال پاسخ داده‌اند اما در عرصه برنامه‌سازی، فیلمسازی و سریال‌سازی هم سینما و هم تلویزیون آنقدر کم گذاشته‌اند که جریان‌های معاندِ انقلاب، از هر طریقی می‌کوشند تا کارنامه موفقیت‌آمیز انقلابی‌گری ایران را وارونه جلوه دهند.

انقلابی که تمام معادلات بین‌المللی را به چالش کشید، با این حال هنوز و بعد از این همه سال برای برخی این سؤال وجود دارد که چرا انقلاب کردیم؟ این پاسخ را کارشناسان، مورخان و پژوهشگران با تحلیل حکومتِ استبدادی و وابسته طاغوتیان مطرح کرده‌اند و از استقلالی که ایران به واسطه انقلاب اسلامی بدست آورد اما این فقدان در آثار نمایشی ما چه سریال و چه فیلم سینمایی، سال‌ها است دیده می‌شود.

حتی بعضاً کارهای به اصطلاح استراتژیکی هم در این زمینه ساخته می‌شوند، اما نتوانستند آن‌طور که باید و شاید از انقلاب اسلامی دفاع کنند. البته رفته رفته خبری از آن همه شور و شعف با سرودهای انقلابی، نواهای خاطرانگیز سال 1357 و خیلی از اتفاقات دیگر در رادیو و تلویزیون نیست. در حالی این انفعال در صداوسیما دیده می‌شود که نسل جدید ما حتماً نیاز دارد بداند مردم ایران در دوران قبل از انقلاب از حداقل آزادی‌های بیان، محروم بود و امروز چطور می‌توانند درباره هرچیزی اظهارنظر و مطالبه‌گری کنند.

انقلاب اسلامی به مردم ایران هویت، خودباوری و فرهنگ داد؛ استقلال و امنیت پایدار و عدالت اجتماعی اتفاق افتاد و شاید از همه مهمتر حق رأی و انتخابات آزاد و واقعی و در یک کلمه مردم سالاری دینی بوجود آمد. اتفاقات بزرگی که معادلات بین‌المللی را به چالش کشید؛ رادیو و تلویزیون درباره هرکدام از این عرصه‌ها و اتفاقات می‌توانست چندین هزار سریال و برنامه و فیلم تولید کند اما کپی‌برداری از مسابقات خارجی و وابستگی به اسپانسرها و اپلیکیشن‌ها این اتفاق مهم و اساسی را رقم نزده است.

جوانِ امروز ما باید شهدا و قهرمانانشان را بشناسند؛ چون، بسیاری نمی‌دانند به واسطه انقلاب اسلامی و این 4 دهه فعالیت، چه پیشرفت‌هایی در عرصه نانوفناوری، انرژی هسته‌ای، مسائل دفاعی، امنیتی و زیرساخت‌های عمرانی، اقتصادی، فرهنگ، هنر، سینما، رادیو و تلویزیون، کتاب و آموزش عالی به دست آمده است.

دهه فجر فرصت مغتنمی است تا راه آینده انقلاب را بازشناسی کنیم، آثار خاطرانگیز و جدید نمایشی، موقعیت‌ها و اتفاقات را در معرض نگاه مخاطب قرار دهد. اما امسال نه جشنواره فیلم فجر این آدرس را به جامعه داد و نه در چند سال اخیر در تلویزیون می‌توان دنبالِ این آدرس را گرفت. در جشن 42 ساله شدن انقلاب اسلامی، بیش از پیش جای آثار فرهنگی و هنری به ویژه سینمایی و تلویزیونی به شدت خالی است. چرا "سناتور" صباغ‌زاده را بارها باید در تلویزیون به عنوان فیلم سینمایی ببینیم؟ البته که مثل خیلی از یادگاری‌های دهه 1360 و 1370، فیلمِ خاطرانگیز است و هر روز جای خالی کارهای فاخر تاریخ معاصر انقلاب احساس می‌شود.

جبارآذین منتقد سینما و تلویزیون اعتقاد دارد "آنچه طی این سال‌ها تولیدشده، مسائل، رخدادها و شخصیت‌های انقلابی، عمدتاً کمرنگ و درحاشیه بوده‌اند یا بستر رویدادهای خانوادگی و اجتماعی قرار گرفته‌اند. انقلاب مردم ایران یک واقعه جهانی و انقلابی ملی، اجتماعی، دینی، سیاسی وفرهنگی و.... بود، اما در اغلب تولیدات شبه انقلابی سینمایی و تلویزیونی و ادبی، تنها به یک بعد آن به صورت سطحی توجه شده است."

بیش از سینماگرها این وظیفه تلویزیونی‌ها است که به عنوان رسانه ملی و مهمترین تریبون جمهوری اسلامی ایران، انتظار می‌رود بیشتر از رقابت با ماهواره و فضای‌مجازی، سریال‌های فاخر انقلابی بسازند که برای مقابله با جریان تحریفِ انقلاب لازم و ضروری است. همان‌طور که اگر درباره دفاع‌مقدس آثار قابل قبولی ساخته نشود و در خطر تحریف قرار دارد، انقلاب اسلامی هم به واسطه شائبه انداختن‌های مدام، باید قدرتمندانه مدافعِ گنجینه ارزشمند باشد.

روزگاری یکسری فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های شبه انقلابی به صورت سطحی و شعاری ساخته می‌شد اما سال‌ها است دور پردازش چنین سوژه‌هایی خط کشیده شده است. البته بعضاً کارهایی هم روی آنتن می‌روند که بیشتر شائبه‌برانگیز است! انواع مسابقات کپی، سریال‌های شبیه به هم و برنامه‌های تکراری تولید می‌شوند، هر روز گاف‌های عجیب و غریبی از شیوه اجرای اتفاقات نمایشی رادیو و تلویزیون بیرون می‌آید اما کسی پاسخگوی این فقدان بزرگِ کارهای فاخر انقلابی نیست.

گروه حرفه‌ای و کاربلدی باید برای تهیه داستان‌های مربوط به انقلاب اسلامی در میدان باشند و مدیران تلویزیون ساخت این نوع کارها را مورد حمایت قرار دهند چون جامعه بیش از پیش به این نوع روایت‌ها و مصادیق نیازمند است. البته کارهایی هم باید ساخته شوند که به تاریخ انقلاب اسلامی وفادار باشند. در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌های خارجی دیده می‌شود از یک قهرمانِ پوشالی، هزاران روایت می‌سازند اما انقلابِ ما هزاران قهرمان واقعی دارد که سینما و تلویزیون سال‌ها می‌توانند درباره اجتماع، نوع زندگی، مبارزات و رفتارهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی‌شان، فیلم و سریال بسازند.

در صداوسیما کارهایی ساخته شده که نهضت تولید آثار نمایشی فاخر در حوزه تاریخ معاصر باید افزایش پیدا کند. باید نسل جدید بدانند که پیش از انقلاب کشور هیچ‌گونه الگوی ملی و بومی برای اداره رادیو و تلویزیون نداشت و رادیو و تلویزیون مقلد محض رویکردها و شیوه‌های رسانه‌ای آمریکا بود تا جایی که از دو شبکه تلویزیونی یکی از آن‌ها شبکه آمریکا نامیده می‌شد که بسیاری از برنامه‌های آن به زبان انگلیسی پخش می‌شد. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) با طرح نظریه رادیو و تلویزیون دانشگاه عمومی است انقلاب بزرگی در عرصه نظریه‌پردازی و الگودهی رادیو و تلویزیون در دنیا ایجاد کرد.

در شرایطی که برخی از جریان‌های سیاسی و رسانه‌ای در داخل و خارج در پی تحریف و وارونه جلوه دادن حقایق مربوط به ابعاد مختلف انقلاب اسلامی‌اند توجه صداوسیما به تولید سریال‌ها و فیلم در این حوزه‌ها حائز اهمیت است. کم‌کاری فرهنگی و رسانه‌ای در این زمینه باعث شده تا هنوز هم بخشی از مردم و به ویژه نسل جوان، تصور دقیقی از اتفاقات مربوط به برچیدن طاغوت و تشکیل انقلاب اسلامی ندارند. آمریکایی‌ها و غربی‌ها زودتر از ما دست به کار شده‌اند و تاکنون فیلم‌های مختلفی در راستای عوام‌فریبی جوانان این مرز و بوم ساخته‌اند.