نگاهی به فیلم «مهمانخانه ماه نو»؛ تصویری از یک ابهام

شیوع کرونا، قرنطینه خانگی، اعمال طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و کاهش تعاملات اجتماعی شرایطی را ایجاد کرد که شاید جهان کمتر نمونه و تجربه‌ای از آن داشت. شرایطی که بسیاری مشاغل را به تعطیلی کشاند و البته برخی را رونق تازه‌ای بخشید. نمونه‌ای از تعطیل شدن مشاغل در این ایام سینماها بودند که در همان روزهای اول تعطیل شدند و این تعطیلی همچنان ادامه دارد؛ اما فضای مجازی که پیش از این در مورد اکران آثار سینمای ایران و جهان قدم‌هایی برداشته بود، با رویکرد تازه‌ای مواجه و به عنوان فضایی مناسب در غیاب شرایط حقیقی و تا تحقق بازگشت زندگی به روال سابق، با اقبال روبرو شد.

مهمانخانه ماه نو با نام انگلیسی New Moon Hotel فیلمی به کارگردانی تاکفومی تسوتسویی، تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی و شهره گلپریان و نویسندگی نغمه ثمینی، محصول سال 2019 است. مهمانخانه ماه نو که برای اولین و آخرین بار اردیبهشت 1398 در بخش جلوه‌گاه شرق سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، بعد از فیلم‌های سینمایی خروج ساخته ابراهیم حاتمی کیا، طلا ساخته پرویز شهبازی و زیرنظر ساخته مجید صالحی، چهارمین فیلمی است که پس از شیوع کرونا در شبکه وی. او. دی به اکران آنلاین درآمده است. این فیلم پس از رفتن مهناز افشار (بازیگر این فیلم) از کشور و به‌رغم تلاش تهیه‌کننده اثر جواد نوروزبیگی برای ماه‌ها از اکران بازماند؛ تا این‌که سرانجام مجوز نمایش خانگی برای آن صادر شد.

قصه فیلم مهمانخانه ماه نو در مورد مادری به نام نوشین با بازی مهناز افشار است که با دختر خود مونا با بازی لاله مرزبان زندگی آرامی دارد، اما سفر مردی ژاپنی به نام تاکشی با بازی ماساتوشی ناگاسه به ایران زندگی آن‌ها را تغییر می‌دهد.

ضعف‌هایی که در داستان موج می‌زند

فیلم‌نامه مهمانخانه ماه نو ضعف‌ها و گره‌های متعددی دارد، شاید یکی از برجسته‌ترین ایرادات آن این باشد که از بسیاری موضوعات حرف می‌زند یا آنان را تبدیل به جدال‌های بین شخصیت‌ها می‌سازد، اما بدون دادن دلیل و توجیهی از آنها می‌گذرد؛ مثلا علت تلاش مونا برای مهاجرت به کانادا مشخص نیست و تا انتهای فیلم نمی‌دانیم این شخصیت چه هدفی از تصمیم خود دارد.

بازیگران این فیلم نیز یکی از نقاط ضعف آن محسوب می‌شوند؛ بازی‌هایی که بیننده را همراه نمی‌کند و شخصیت‌هایی که بودونبودشان خللی به داستان وارد نمی‌کند. مثلا لاله مرزبان در نقش مونا دختر نوشین به عنوان یکی از بازیگران اصلی، ضربه بدی به فیلم می‌زند و بازی ضعیفش درام داستان را محو می‌کند؛ اساسا برخورداری از یک چهره با زیبایی طبیعی، نقطه قوت بازیگر در قاب تصویر است به شرطی که قابلیت بازیگری و انتقال مفهوم را داشته باشد؛ اما در جایی که زیبایی انتسابی و چهره بازیگر با زیبایی اکتسابی و مهارت بازی وی همراه نیست، اثر جذابیتی برای دنبال کردن ندارد. بازی ضعیف مرزبان به اضافه انگلیسی صحبت کردن وی که به‌کرات از سوی منتقدان نقد شده یکی دیگر از نقاط ضعف فیلم مهمانخانه ماه نو است.

بازی ضعیف دیگر این فیلم از آن ماساتوشی ناگاسه در نقش تاکشی یکی از بازیگران مطرح و قدیمی سینمای ژاپن است که برای بیننده ایرانی هم چهره‌ای آشنا دارد؛ بازیگری که فیلم‌هایی چون گناه نخستین، شمشیر پنهان، پترسون، درخشندگی را در کارنامه کاری دارد؛ اما در این فیلم نتوانسته آن چنان‌که باید از عهده نقش خویش بربیاید و ابهام و تردید در چهره‌اش برجسته است.

شاید اگر این فیلم را یک کارگردان ایرانی ساخته بود، منتقدان این ضعف بازی ناگاسه (به رغم کارنامه موفق وی) را به ارتباط نگرفتن درست بازیگر و کارگردان نسبت می‌دادند اما درجایی که کارگردان هم‌وطن و هم‌زبان بازیگر است، باید این ضعف را در جای دیگری جست.

یکی دیگر از نقاط ضعف این فیلم، فیلم‌نامه داستان است که به دلیل تعدد خلأها هرگز شکل فیلم‌نامه منسجم با داستانی مشخص برای روایت را به خود نگرفته است. نغمه ثمینی در فیلم‌نامه فیلم یکسره به بیراهه می‌رود و از عناصری که می‌تواند یک داستان را برای مخاطب جذاب و دنبال‌کردنی کند، دور می‌شود.

امیدهایی که در سینمای ایران رشد می‌کنند

صرف تجربه موفق قبلی، برای تکرار موفقیت‌های بعدی کافی نیست و شرط لازم برای موفقیت هر اثر، کیفیت و برخورداری آن از تمام مؤلفه‌های کیفی و دوری از شتاب‌زدگی و پرکردن حفره‌های اثر است؛ چنانچه در کارنامه برخی کارگردانان آمریکایی می‌بینیم اثر بعدی پس از دریافت جایزه اسکار، بدل به ضعیف‌ترین کار در کارنامه کاری ایشان شده است.

به رغم تمام ایرادات نقطه قوت این فیلم بازی مهناز افشار است که با ایفای نقش پخته‌ای از شخصیت نوشین، بازی قابل قبولی ارائه کرده است. ضمن این که حضور بازیگران ایرانی در ژاپن و سکانس‌های مربوط به جدایی نوشین از مونا که در ژاپن تصویربرداری شده هم یکی دیگر از نقاط قوت این فیلم است.

از سوی دیگر اگرچه علی شادمان در نقش سهند دوست مونا، در این فیلم بازی نسبتا متوسطی دارد استمرار حضور وی در سینما، یکی از نقاط قوت است زیرا شادمان حضور در سینما را از کودکی آغاز کرده و به تعبیری در سینمای ایران بزرگ شده است. نگاهی به کارنامه هنری این بازیگر جوان (متولد 1375) که از سال 1385 وارد سینما شده است و تجربه بازی و حضور در آثار چهره‌هایی چون مرحوم رسول ملاقلی‌پور، سامان مقدم و کمال تبریزی، نشان از توانایی‌های این بازیگر دارد.

شاید برای بسیاری چهره شادمان در آخرین اثر وی (فیلم شنای پروانه به کارگردانی محمد کارت که تحسین منتقدان را در جشنواره سی و هشتم برانگیخت) کمتر مشابهتی با چهره معصومانه کودک فیلم میم مثل مادر داشته باشد اما شادمان همان کودکی بود که در میم مثل مادر نقش فرزند بیمار یک جانباز شیمایی را داشت و با چهره‌ای کودکانه ویولن می‌زد.

درنهایت اگرچه فیلم مهمانخانه ماه نو اثری به لحاظ بصری متفاوت است و نه‌تنها فیلمی آپارتمانی نیست که حتی مرزهای کشورها را درنوردیده و در فضایی بسیار دور از ایران (ژاپن)، قصه خود را دنبال می‌کند اما این فیلم مؤلفه‌های جذابیت داستانی را ندارد و داستانی که سعی در به تصویر کشیدن آن دارد، معنا و مفهوم مشخصی ندارد و به نظر نمی‌رسد جز ساعتی سرگرم ساختن مخاطب و علاقه کارگردان ژاپنی برای کار در ایران، هدف دیگری داشته باشد. به همین دلیل درک نیت فیلمساز و فیلم‌نامه‌نویس از مفهومی که شاید دنبال می‌کرده، دشوار است و در انتها مخاطب را به مضمون، نکته یا حرف مشخصی نمی‌رساند.

به نظر می‌رسد نظر منتقدان درباب ضرورت اکران نشدن تمام فیلم‌های سینمایی در سینما و پخش بخشی از آنان در قالب نمایش خانگی (حتی پس از پایان دوران کرونا) با هدف غربال و کاستن از حجم ترافیک اکران سینمایی باشد. فیلم‌هایی چون مهمانخانه ماه نو قطعا در پخش در وی. او. دی امکان موفقیت بیشتری در دیده شدن توسط مخاطبان نسبت به سالن سینمایی دارند.

اکران آنلاین فیلم مهمانخانه ماه‌نو با بازی مهناز افشار، نسیم ادبی، لاله مرزبان، علی شادمان، ماساتوشی ناگاسه و آیاکو کوبایاشی از چهارشنبه 31 اردیبهشت 99 آغاز شده است.

• سازمان سینمایی و امور سمعی و بصری
• ژاپن
• مهناز افشار
• نقد فیلم
• اکران فیلم