هر آنچه در مورد تزریق دوز چهارم واکسن کوید19 باید بدانیم

بررسی‌های علمی نشان داده است که دوز چهارم (یادآور دوم) واکسن کوید19 می‌توانند به اندازه دوز سوم (یادآور اول) سیستم ایمنی بدن را در برابر ویروس کرونا تقویت کنند.

نادیا زکالوند: واکسن‌های کوید19 به سیستم ایمنی بدن یاد می‌دهند در برابر ویروس کرونا به سرعت واکنش نشان دهد. در واقع این واکسن‌ها، لنفوسیت‌های بی (B) را فعال می‌کنند و لنفوسیت‌ها به‌نوبه خود، پادتن علیه پروتئین اسپایک ویروس کرونا می‌سازند. هرچه مقدار پادتن در بدن بیشتر شود، احتمال ابتلا به عفونت ویروس کرونا کمتر می‌شود. همچنین واکسن کوید19 با تشویق بدن به تولید لنفوسیت‌های تی (T) جلوی شدت بیماری کرونا را می‌گیرد.

دوز چهارم واکسن کوید19

زمانی‌که سویه اُ- میکرون ویروس کرونا شدت گرفت و سرایت‌پذیری بالایی داشت، مقامات بهداشت و سلامت سازمان جهانی بهداشت مردم را تشویق به دریافت دوز سوم (یادآور اول) واکسن کوید19 کردند. اما بررسی‌های محققان نشان داد، ایمنی دوز یادآور اول پس از چند ماه بسیار کم می‌شود. بنابراین تصمیم به تزریق دوز چهارم واکسن کوید19 گرفته شد. درواقع محققان دریافتند، مقدار پادتن‌ها و واکنش‌های لنفوسیت‌های تی در برابر ویروس کرونا، 7 ماه پس از تزریق دوز سوم واکسن کاهش چشمگیری دارد.

افراد واجد شرایط دوز چهارم واکسن کوید19

پیشتر در کشورهای دنیا مانند آلمان، بریتانیا و آمریکا، ابتدا دوز چهارم واکسن برای افراد مسن و گروه‌های حساس توصیه شده بود. اما اکنون بیشتر کشورها افراد بالای 30 سال را تشویق به دریافت دوز چهارم واکسن کرونا می‌کنند.

14 روز پس از تزریق دوز چهارم واکسن کرونا، سیستم ایمنی بدن در برابر ویروس کرونا تقویت می‌شود. در این مدت مقدار پادتن‌های ضد پروتئین اسپایک 11 تا 20 برابر می‌شود و مقدار لنفوسیت‌های تی، 3,5 تا 11 برابر می‌شود. بنابراین با دریافت دوز یادآور دوم می‌توان از ایمنی بسیار بیشتری برخوردار شد.

دوزهای یادآور برای کودکان

هنگام واکسینه کردن کودکان در برابر کوید19 همیشه نگرانی‌هایی بوده است و به همین دلیل این گروه از افراد در مرحله آخر واکسینه شدند. در مورد دوزهای یادآور واکسیناسیون هم باز این موضوع صدق می‌کند. در حال حاضر در برخی از کشورها، مانند آمریکا کودکان 5 تا 11 سال فقط می‌توانند واکسن دوز سوم (یادآور اول) را تزریق کنند. همچنین کودکان 5 تا 17 سال که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌توانند دوز سوم واکسن کوید19 را دریافت کنند. این مورد در ایران هم صحت دارد. همچنین کودکان هنوز اجازه دریافت دوز چهارم واکسن کرونا را ندارند. نوزادان و کودکان نوپا هم هنوز مناسب دریافت واکسن کوید19 یا دوز یادآور آن نیستند.

دوز یادآور پس از بهبودی از کوید19

افرادی که به‌تازگی از کرونا بهبود یافته‌اند، بدن‌شان در برابر این بیماری ایمن شده است. اما این ایمنی معمولا 3 ماه دوام دارد و پس از این مدت بهتر است، دوز یادآور بعدی را حتما دریافت کنند.

اثربخشی واکسن‌ها

برخی از افراد می‌پرسند، اگر به واکسن‌های یادآور نیاز داریم، آیا به این معناست که هیچ یک از واکسن‌های قبلی موثر نبوده‌اند؟ در پاسخ به این سوال باید «خیر» گفت. تمام واکسن‌های کوید 19 که در سراسر دنیا تولید شده اند، بسیار خوب عمل کرده و از شدت بیماری‌ها، بستری شدن و مرگ تا حد بسیار زیادی کاسته‌اند. اما عملکرد تمامی واکسن‌های کوید19 پس از مدتی کم می‌شود. به همین دلیل دوزهای یادآور می‌توانند ایمنی بدن در برابر کرونا را تا حد امکان افزایش دهند.

پرسش دیگری که مطرح است، مقدار اثربخشی واکسن‌های کوید19 در برابر تمام سویه‌های کوید19 است. بنابه گفته محققان، جهش در پروتئین‌های اصلی ویروس کرونا موجب ایجاد سویه‌های جدیدی از این نوع ویروس می‌شود. تمام جوامع علمی دنیا پیوسته تمام جهش‌های این ویروس را زیر نظر دارند تا به محض مشاهده سویه جدیدی از آن، روش مقابله با آن را فراهم کنند.

واکسن‌های کوید19 می‌توانند از افراد در برابر سویه‌های فعلی کوید19 محافظت کنند. با اینحال دانشمندان در تلاش‌اند واکسن‌هایی تولید کنند که از نمونه‌های فعلی قوی‌تر بوده و در آینده بتوانند از افراد در برابر سویه‌های احتمالی دیگر کوید19 محافظت کنند.

نوع واکسن مورد استفاده در تمامی مراحل تزریق واکسن

هنگام تزریق واکسن یادآور، مردم می‌خواهند بدانند می‌توانند از واکسن‌های مختلف استفاده کنند یا خیر.

بنابر بررسی‌های محققان مشخص شده اگرچه می‌توان واکسن‌های مختلف برای ایمنی در برابر کوید19 استفاده کرد، برای ایجاد بیشترین ایمنی بهتر است واکسن‌های یادآور از همان واکسنی باشند که ابتدا به فرد تزریق شده است.

البته وزارت بهداشت ایران اعلام کرده که بهترین واکسن برای تزریق دوز چهارم، در دسترس‌ترین واکسن است و افراد می‌توانند با خیال راحت واکسن یادآور کرونا را از هر نوع واکسن دیگر دریافت کنند.

بارداری و دوز یادآور واکسن کوید19

زنان باردار پیش از تزریق دوز چهارم واکسن کرونا باید با پزشک خود مشورت کنند تا مطمئن شوند برایشان مشکلی پیش نمی‌آید. در واقع در بیشتر کشورهای دنیا هنوز تزریق دوز چهارم را برای زنان باردار مناسب نمی‌دانند.

همچنین اگر این زنان در صورت دریافت دوز چهارم واکسن کرونا، به عوارض جانبی آن مبتلا شدند، می‌توانند با مصرف داروی پاراستامول (با تجویز پزشک) از این عوارض بکاهند.

البته بررسی‌های محققان جهان، عوارض خاص و خطرناکی در زنان بارداری که واکسن‌های کرونا را دریافت کرده‌اند نشان نداده است.

افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی

افرادی که مبتلا به نقص ایمنی هستند و از آخرین دوز واکسن‌شان، 6 ماه گذشته باشد می‌توانند دوز چهارم واکسن کوید19 را دریافت کنند. در واقع از آنجایی‌که این افراد دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیفی هستند، در خطر بسیار بالای ابتلا به کوید19 و مرگ قرار دارند. بنابراین با تزریق دوزهای یادآور می‌توانند از خود در برابر ویروس کرونا محافظت کنند.

عوارض جانبی

بررسی‌ها نشان داده که واکسن‌های یادآور اگرچه از افراد در برابر ابتلا به بیماری کرونا و عوارض وخیم آن محافظت می‌کنند، بیش از واکسن اولیه عوارض جانبی دارند.

در واقع به نظر می‌رسد هرچه تعداد واکسن‌های یادآور بیشتر می‌شود، عوارض جانبی آنها هم بیشتر می‌شود. این موضوع به این دلیل است که سیستم ایمنی بدن با هر بار تزریق واکسن، شدت عمل بیشتری در برابر ویروس از خود نشان می‌دهد.

بنابه گفته محققان، واکنش‌های سیستم ایمنی بدن پس از دریافت واکسن، نشان‌دهنده این است که سیستم ایمنی بدن‌مان در حال مبارزه با عفونت است، چه این عفونت در اثر بیماری واقعی باشد، چه ناشی از واکسن.

به همین ترتیب دوز چهارم واکسن کرونا هم عوارض جانبی متعددی دارد که از علایم خفیف آن می‌توان به خستگی، تورم غدد لنفاوری، سردرد، درد مفاصل و ماهیچه‌ها، اسهال، تهوع، استفراغ، تب و لرز یا درد در محل تزریق اشاره کرد. این عوارض، کوتاه‌مدت (1 یا 2 روزه) هستند و البته تمامی عوارض در یک فرد بروز نمی‌کنند.